flam> tehdit eden olaylard>r; ancak tedavi edilmesi en güç
olan durum nöropatidir (fiekil 82-1). Diyabetik aya¤>n klinik
ve patolojik özgün belirtilerinin tüm yönlerine iliflkin t>bbi
ve cerrahi literatür çok zengindir. Endokrinoloji, vasküler ve
genel cerrahi, ortopedi, radyoloji, ve birçok temel bilim arafl-
t>rma makaleleri diyabetik ayaktaki esas lezyonlar> ayd>nlat-
ma veya klinik bileflenleri aç>¤a ç>karma çabas>ndad>r. Bu bi-
lim alanlar>n>n hepsi bir miktar ayd>nlatma sa¤lamakta ise
de, bu çok karmafl>k klinik duruma bir yandan kafa kar>fl>k-
l>¤> da getirmektedir. Bu bölüm, literatüre ve klini¤imizin
deneyimlerine dayanmaktad>r. Bu bölümdeki tavsiyeleri-
miz, diyabetik aya¤>n klinik ve cerrahi tedavisinde dene-
yimli yazarlar>n tavsiyeleriyle uyumlu flekilde, konservatif
yaklafl>mlard>r. Bu yaz>y> okuyan kifliye diyabetik ayak ko-
nusunda derinlemesine bir derlemesi bulunan Brodsky'ye
de baflvurmas>n> öneririz.
deki fliddetle etkileyebilirler. Nöropati, otonom sinir siste-
minde herhangi bir de¤ifliklik olmaks>z>n ve minimal soma-
tik duyusal de¤iflikliklerle, hafif derecede olabilir. En fliddet-
li halinde oldu¤unda ise, tibian>n ortas>ndan distale kadar
tam anestezi (somatik kay>p) ve terlemenin tamamen yok ol-
mas> (otonomik kay>p) ile, duyusal geri-bildirimin kayb> nede-
niyle hastan>n vücudunun geri kalan k>sm>ndan ayr> tuttu-
¤u kuru, pul pul, fliflmifl bir uzuv olarak karfl>m>za ç>kar.
Vibrasyon ve pozisyon duyular> erken yitirilir, ve hasta bel-
li bir anda aya¤> havada iken nerede oldu¤unu bilemez. Bu,
e¤er hasta bir de aya¤>n> göremiyorsa özellikle ciddi bir du-
rumdur.
yonlardan bir ya da birkaç> nedeniyle de¤erlendirirler. Has-
tik ayak d>fl>nda oldukça nadirdir. Bir diyetisyen, endokri-
nolog, enfeksiyon hastal>klar> uzman>, damar cerrah>, orto-
pedik cerrah, diyabetik hemflirelik uzman>, ortotist, proste-
tist ve podiatriste dan>flmak gerekebilir. Diyabetik ayak so-
runlar>na özel ilgisi olan ve bu konuda uzmanlaflm>fl hemfli-
relik personeli de ayak sorunlar> olan diyabetik hastalar>n
bak>m>nda vazgeçilmez kiflilerdir. Bu tak>m yaklafl>m> ile
"sorunlu diyabetik ayak" alabilece¤i en yo¤un ve faydal> te-
davi plan>n> al>r.
tars bafllar>n>n alt>nda (fiekil 82-2) veya baflparmak interfa-
langeal ekleminde görülür (fiekil 82-3). E¤er ülser intrensek
kaslar>n diyabetik, somatik, veya periferal nöropatiye ba¤l>
felcinin sonucu olarak ayak parmaklar>n>n uçlar>n>n sabit fle-
kilde pençeleflmesi (clawing) ile birlikte ise, baflar>l> bir teda-
vi güçtür. E¤er ülser birinci metatars bafl>n>n alt>nda, sesa-
moid kemiklerin cildin hemen alt>nda yer ald>¤> k>s>mda ise,
tedavi zordur (fiekil 82-4). Diyabete ba¤l> olarak aya¤>n ön
k>sm>nda plantar ülserasyonlar> bulunan hastalar>n yaklafl>k
olarak %30'unda iyileflme zaman>n>n uzamas>na tibial ve pe-
roneal arterlerdeki aterosklerozun da katk>s> vard>r (fiekil
82-5).
Tan>da Yard>mc> Yöntemler
mi ve her bir ülser evresi için bir tedavi algoritmas> gelifltir-
mifltir. Yazar, ülserin iyileflmesini tahmin etmede ve gerek
duyulmas> halinde, s>n>rl> bir ayak amputasyonunun iyilefl-