operasyonundan sonra %48, total kalça artroplastisinden
sonra %54, total diz artroplastisinden sonra %63 olarak
saptanm>flt>r. DVT; major travmalardan sonraki OY'yi ta-
kiben %48-100 oran>nda, miyokard infarktüsünden (M<)
sonra %17-38, inmeden sonra, %11-75, ciddi kardiyovas-
küler hastal>ktan sonra uzun süre hastanede yatmay> taki-
ben %13 oran>nda geliflmektedir (20). Obez kiflilerde, da-
ha önce DVT geçirenlerde, malignitesi olanlarda, oral kon-
traseptif veya hormon tedavisi kullananlarda, hamilelikte
ve inmeli hastalarda da DVT s>k görülmektedir. Yeterli te-
daviye ra¤men PE geçirenlerin %1-8'si kaybedilmekte, di-
¤erlerinde ise y>llar içinde %40'>nda postflebitik sendrom
ve %4'ünde kronik tromboembolik pulmoner hipertansi-
yon gözlenebilmektedir (21). Di¤er yandan antikoagülan
tedavi tromboz tekrarlama olas>l>¤>n> azalt>rken, kanama
riskini de artt>rmaktad>r.
DVT ve PE'nin belirtileri nonspesifik olup, bacak a¤r>-
s>, fliflme veya gö¤üs a¤r>s> veya dispne yak>nmas> oldu¤un-
da dikkatle araflt>r>lmal>d>r. Muayenede, tromboze veni
gösteren palpe edilebilen sicim gibi yap>, ipsilateral ödem,
>l>kl>k ve/veya venöz dilatasyon görülebilir.
Tan>da; klinik olas>l>¤>n>n öntest de¤erlendirilmesi
(Tablo 94.2, 3), D-dimer testi, ultrason (US) görüntüleme,
PE'de ek olarak kompüterize tomografik pulmoner anjiog-
rafiden (CTPA) yararlan>lmaktad>r. DVT klinik olas>l>¤>
öntesti: belirti, bulgu ve risk faktörlerini göz önüne alarak,
hastalar>n düflük, orta derece veya yüksek olas>l>kl> DVT
kategorisine yerlefltirilmesinde kullan>l>r. Ayn> kurallar
olas> veya kuflkulu fleklinde de s>n>fland>rabilir.
D-dimer çapraz ba¤l> fibrin kan p>ht>s>n>n degradasyon
ürünü olup, akut venöz tromboemboli kadar nontrombotik
durumlarda da (yak>nda yap>lm>fl büyük cerrahi, kanama,
travma, hamilelik, kanser) yükselir. Proksimal venlerde
US'nun sensitivitesi %97 iken, bald>r venlerinde %73e dü-
fler (21). DVT'den flüphelenildi¤inde anamnez ve fizik mu-
ayeneyi takiben, klinik olas>l>k öntestle de¤erlendirilir ve
D-dimer testi yap>l>r. Öntestte skorun <1 olmas> ve nega-
tif >l>ml> hassas D-dimer seviyesi US yap>lmadan, DVT ta-
n>s>n> d>fllar. Öntestte orta veya yüksek klinik flüphe varl>-
¤>nda, düflük moleküler a¤>rl>kl> (LMW) heparin tedavisi
yap>lmal>d>r. Tan>sal görüntüleme daha sonraki günlerde,
elektif flartlarda yap>labilir. Buna karfl>n, düflük riskli has-
1449
BÖLÜM 94
n
Rehabilitasyon Alan>nda Acil Durumlar
Tablo 94.2
DVT için Önceden Olas>l>k De¤erlendiren Öntest (22)
Klinik Özellikler
Skor
Aktif kanser (tedaviye devam eden, önceki 6 ay içinde veya tedavi olan)
1
Paralizi, parezi, alt ekstremitenin alç>yla immobilizasyonu
1
3 günden uzun yatalak olma veya 12 hafta içinde genel veya bölgesel anestezi gerektiren büyük cerrahi
1
Derin ven sisteminin da¤>l>m> boyunca lokal hassasiyet
1
Baca¤>n fliflmesi bald>r>n asemptomatik taraftan >3cm olmas> (tüberositas tibian>n 10 cm alt>ndan
1
ölçüldü¤ünde)
Semptomatik bacakla s>n>rl> çukur b>rakan ödem
1
Kollateral süperfisial ven (nonvariköz)
1
Önceden geçirilmifl DVT
1
DVT'ye benzeyen di¤er tan>
-2
Skorun 2 veya daha büyü¤ü olas> DVT, skorun <2 olmas> kuflkulu DVT tan>s>. E¤er hastan>n 2 baca¤>nda da semptom varsa daha fazla
semptomu olan bacak kullan>l>r. Di¤er bir skorlama; <1 düflük, 1 veya 2 orta derecede, >2 yüksek olas>l>k.
Tablo 94.3
PE için Olas>l>k De¤erlendiren Öntest (23)
Klinik Özellikler
Skor
DVT'nin klinik bulgu ve belirtileri (Bacaklarda hafif flifllik ve derin ven palpasyonunda a¤r>)
3.0 puan
Pulmoner emboli veya di¤er tan>lardan daha olas>l>kl>
3.0 puan
Kalp h>z> 100'den fazla
1.5 puan
Önceki 4 haftada immobilizasyon veya cerrahi
1.5 puan
Daha önce DVT/PE
1.5 puan
Hemoptizi
1.0 puan
Malignite (tedavide, son 6 ayda tedavi edilmifl, tedavi alan)
1.0 puan
Düflük olas>l>k <2.0; Orta derecede olas>l>k 2.0-6.0; Yüksek olas>l>k >6.0; PE kuflkulu
4; PE muhtemel >4.0