tim programlar> fiziyatrik muayene, EMG ve sinir ileti h>-
z> incelemesi gibi laboratuvar tetiklerini, psikososyal test-
ler, artrosentez, ortez ve protez, tekerlekli sandalye reçetesi
yazma, kardiyopulmoner rehabilitasyon, yönetim, ö¤retim
ve araflt>rma yöntemlerini kapsamaktayd>. FTR birimlerin-
de akut kas-iskelet sistemi a¤r>lar>, kronik a¤r>, kas hasta-
l>klar>, santral sinir sistemi ve spinal kord sorunlar>, ampu-
tasyonlar, seksüel bozukluklar, k>r>k sonu bak>m>, kardi-
ovasküler ve pulmoner bak>m, geriatrik ve romatizmal has-
tal>klar tedavi ediliyordu. Uzmanl>k e¤itim süresi 3 y>l ve
her uzmanl>k ö¤rencisine düflen yatak say>s> 8 olarak belir-
lendi (6). Association of Academic Physiatrists 1988'de
FTR uzmanl>¤>na genifl bir pencere açan American Journal of
Physical Medicine an Rehabilitation'>n editörlü¤ünü üstlendi.
siyel incelemesi, kafa travmas> tan> ve rehabilitasyonu uy-
gulamaya geçti (6). Yukar>da de¤inildi¤i gibi, 1950'lerden
sonra ABD'de rehabilitasyon çal>flmalar> giderek h>z kazan-
d> ve 1980'lerde American Academy of Physical Medicine
and Rehabilitation'>n üye say>s> 1200'lere vard>. Bu y>llar-
da ABD'nin 1990'a kadar fiziyatrist ihtiyac> 4000 olarak
belirlenmifl; 1990'larda bu say>ya ulafl>lm>fl ve hatta afl>l-
m>flt>r (1,4,5).
1953'de (8),
e¤itimi Kanada ve
(7,9,10). Japonya'da rehabilitasyon 1930'lara varan bir geç-
mifle sahip olmakla birlikte Japanese Association of Reha-
bilitation Medicine 1963'de kurulmufltur (11). Endonez-
ya'da
bafllayan rehabilitasyon çal>flmalar> ortopedist ve daha son-
ra romatologlar taraf>ndan yürütülmüfl, 1984'de FTR uz-
manl>k e¤itimi bafllam>flt>r (12) .
kurulan Stoke Mandeville gibi merkezlere yenilerinin ek-
lenmesi ve dünyada örnek olarak gösterilmelerine ra¤men
uzmanl>k dal> de¤ildir.
bilitasyonla u¤raflan ve kendilerine "fiziksel t>p doktoru "
diyen hekimler giderek lokomotor sistem hastal>klar>na il-
gi duymufllar ve romatoloji uzmanl>¤>n> gelifltirmifllerdir.
Altm>fllar>n ortalar>na kadar spinal yaralanma ve ampütas-
yonlar d>fl>ndaki rehabilitasyon çal>flmalar> romatologlar ta-
raf>ndan yürütülmekteydi. Daha sonra, her uzman>n kendi
hastalar>n> rehabilite etmesi düflüncesi do¤mufltur (13).
Physical Medicine and Rehabilitation'd>r.
lanm>flt>r. Bundan sonra her 4 y>lda bir International Con-
gress of Physical Medicine and Rehabilitation tekrarlan-
m>flt>r (4).
ne Association (IRMA) 1969'da Dr. Sidney Licht taraf>n-
dan kuruldu. IRMA 1970 y>l>ndan beri 4 y>lda bir uluslar
aras> kongre düzenlemektedir (4). IRMA ve International
Federation of Physical and Rehabilitation Medicine'in bir-
leflmesiyle 1999'da International Society of Physical and
Rehabilitation Medicine (ISPRM) kuruldu. ISPRM ilk
uluslararas> kongresini 2001'de Amsterdam'da düzenledi.
1827'de
liye-i fiahane'de bafllad>. Mekteb-i T>bbiye-i Adliye-i fiaha-
ne askeri bir okuldu ve e¤itim Frans>zca olarak yap>l>yordu.
1865 y>l>nda Ah>rkap>'da Türkçe e¤itim yapan sivil ikinci
t>bbiye, T>bbiye-i Mülkiye aç>ld>. T>bbiye-i Mülkiye, II.
Abdülhamit taraf>ndan 1876'da Gülhane Saray> içindeki
k>flla binas>na tafl>nd>. 1902'de ise askeri ve sivil t>bbiyeler
Haydarpafla'da yap>lan yeni binaya geçti. 1933 Üniversite
Reformu ile askeri ve sivil t>bbiyeler
fl>nd> ve
bunu üniversite, Sa¤l>k Bakanl>¤> ve Sosyal Sigortalar Ku-
rumu hastaneleri izledi.
mufl, bütün dünyada oldu¤u gibi bizde de fizik tedavi ve
rehabilitasyon çal>flmalar> ilkin askeri hastanelerde baflla-
m>flt>r (15) . Ülkemizde fizik araçlar>n tan> ve tedavide kul-
lan>lmaya bafllamas> 19. yüzy>l>n sonlar>na rastlar. 1898'de
Askeri T>bbiye-i fiahane'den mezun olan doktorlar, ilk
elektrodiagnoz, elektroterapi ve masaj uygulamas> staj ve
ihtisas>n> Topkap> Saray> içinde kurulan Gülhane Seririya-
t> Klinikleri'nde yapm>fllard>r. Askeri hekimlerin staj ve
ihtisaslar> için kurulan bu müessese Almanya'dan sözlefl-