pomiyozin ve aktin. Miyozin ve aktin kas>lmay> sa¤layan ana
proteinlerdir (5,6).
Sarkomer
Kas>labilen en küçük kas birimi olan sarkomerler, elektron
mikroskobisinde iki Z çizgisi aras>nda görülen alanlard>r. Z
çizgisine üç boyutlu ortamdaki flekli nedeniyle Z diski de
denilir. Z diski, kas>n uzun eksenine dik konumdad>r. Ad>-
n> bu yap>y> oluflturan ·-aktinin proteinlerinin zigzag yerle-
fliminden al>r.
ndan Z diskine tutunurlar.
Öyle ki, bir Z diskinin her iki yan>na, komflu iki sarkome-
re ait ince filamanlar ba¤l>d>r. Kas>n uzun eksenine paralel
konumdaki ince filamanlar>n serbest olan di¤er uçlar>, sar-
komerin orta kesimine do¤ru uzan>rlar. Sarkomerin s>n>rla-
r>n> belirleyen her iki Z diskinden, iki grup halinde orta
kesime do¤ru uzanan serbest uçlar aras>nda dar da olsa bir
mesafe vard>r. Kal>n filamanlar sarkomerin orta bölgesinde,
kas>n uzun eksenine paralel yerleflmifllerdir (fiekil 14.4).
Boyuna kesitte iki elin parmaklar> gibi iç içe geçmifl görü-
nen ince ve kal>n filamanlar>n sarkomer içinde birbirlerine
göre nas>l yer ald>klar>, enine kesitte incelendi¤i zaman da-
ha iyi anlafl>l>r. Bir kal>n filaman alt>gen fleklinde yerleflmifl
6 ince filaman ile çevrelenmifltir. Bir ince filaman>n etraf>n-
da ise 3 kal>n filaman eflkenar bir üçgen oluflturacak flekil-
de yerleflmifltir (fiekil 14.5). Belirtilen say>lardan da anlafl>-
laca¤> gibi iskelet kas>nda kal>n/ince filaman oran> 1:2'dir.
Kal>n filamanlar>n boyu 1.6 'dur. Uygun (optimum) bo-
yu yaklafl>k 2 olan sarkomer içerisinde iken Z diskleri ile
kal>n filamanlar>n uçlar> aras>nda bir mesafe vard>r.
n miyofilamanlar>n sarkomerler içindeki dü-
zeni, miyofibriller boyunca birbirini izleyen aç>k ve koyu
renkli fleritler oluflturur. Miyofibriller Z çizgilerinden bir-
birlerine ba¤land>klar> için de bu düzen mikroskobik ince-
lemede tüm kasa çizgili bir görünüm verir. na
bu özelli¤i nedeni ile çizgili kas ismi verilmifltir. Aç>k ve ko-
yu renkli fleritler s>ras>yla I ve A bantlar> olarak bilinirler.
141
BÖLÜM 14
n
Fizyolojisi
fiekil 14.3
Bir T tübülünden ve ona komflu iki terminal sisternadan mey-
dana gelen triad bölgesinin flematik görünümü.
fiekil 14.4
Bir sarkomerin yap>s>
fiekil 14.5
Bir kal>n filaman alt> ince filaman ile, bir ince filaman ise üç
kal>n filaman ile çevrilidir.