background image
nir. Sadece çi¤neme kaslar> de¤il servikal omurga ve omuz
kufla¤> da mutlaka de¤erlendirilmeli ve postür egzersizleri
de programa dahil edilmelidir (45, 48).
A¤>z aç>kl>¤>n> artt>rmaya yönelik pasif germe sa¤layan
mekanik yard>mc> cihazlar da egzersiz tedavisinde yer ala-
bilir, fakat tedavi etkinlikleri konusunda yeterli kan>t bu-
lunmamaktad>r (48).
Tedavi program>; gevfleme egzersizleri, izometrik egzer-
sizler, pasif ve aktif eklem hareket aç>kl>¤>, germe ve koor-
dinasyon egzersizleri ile birlikte postür egzersizlerini içer-
melidir. Tedavi programlar> fizyoterapist taraf>ndan uygula-
nabilece¤i gibi hastan>n kendisinin egzersizlerini yapt>¤>
programlarla da oldukça baflar>l> sonuçlar elde edilir (46,
47). Ev egzersiz programlar> ile hastan>n kendi tedavisinin
sorumlulu¤unu tafl>yarak psikososyal etkenlerin de kontrol
alt>na al>nmas> önemli bir kazan>md>r.
Gevfleme Egzersizleri
Gevfleme egzersizleri, biyofeedback ve proprioseptif e¤itim
ile birlikte uyguland>¤>nda plasebo ve splint uygulamala-
r>ndan daha etkili bulunmufltur (45,51). Hastalara derin
nefes alma ile birlikte genel kas gevfleme teknikleri ve bafl,
boyun ve çi¤neme kaslar>na özel gevfleme teknikleri ö¤reti-
lir. Hastaya diafragmatik solunum yapmas> ö¤retilir ve her
gün 2 saat ara ile 5 dakika yapmas> önerilir. Hasta bütün
gün boyunca mümkün oldu¤unca koordineli solunum ya-
mak için teflvik edilir (46).
Kuvvetlendirme Egzersizleri
z açma, kapama, lateral hareketler
ve çeneyi öne itme hareketleri için yap>l>r. A¤>z açma s>ra-
s>nda yap>lan izometrik egzersizler ayn> zamanda mandibu-
la elevatörlerinde (antagonist kas grubu) resiprokal inhibis-
yon ile gevflemeye neden olacakt>r (fiekil 121.11). Elevatör
kas spazm>nda izometrik egzersizler önerilir.
tersi yönde hasta eliyle direnç uygular. Fakat bu direnç da-
ha azd>r ve mandibulan>n yavaflça hareket etmesine izin ve-
rir (34).
Germe Egzersizleri
A¤>z aç>kl>¤> k>s>tlanm>fl miyofasiyal a¤r>s> olan, mandibu-
lar hipomobilitesi olan (örn. radyoterapiye ba¤l> fibrozis)
hastalara genellikle önerilir. Bu hastalarda sadece eklem ha-
reket aç>kl>¤> egzersizleri önermek k>s>tl>l>¤> önlemeye yet-
meyebilir (52). Germe egzersizleri, hasta ilk a¤r> hissine
kadar a¤z>n> yavaflça açt>ktan sonra bir miktar daha aç>kl>-
¤> artt>rmak amac>yla uygulan>r. Hasta taraf>ndan veya fiz-
yoterapist taraf>ndan uygulanabilir. Hasta germe egzersizi
yaparken mandibulaya premolar alan üzerinden iflaret par-
maklar> ile hafif bas>nç uygularken baflparmaklar> ile mak-
siller alan>n yine premolar bölgesine bas>nç uygulayarak
a¤>z aç>kl>¤>n> bir miktar daha artt>r>r (46). Germeler a¤r>
oluflturulmadan yap>lmal>d>r. Germeler dinamik tut-gevfle
veya statik germe fleklinde yap>labilir. Germe egzersizleri-
nin her gün, 2 saat ara ile günde 6 kez bir dakika boyunca
uygulanmas> önerilir.
Koordinasyon Egzersizleri
Pasif ve aktif eklem hareket aç>kl>¤> egzersizlerini ayna kar-
fl>s>nda yapmas> önerilir. Hasta a¤z>n> yavaflça aç>p kaparken
iflaret parmaklar> TME'lerin lateral kutuplar> üzerine yerlefl-
tirilir, böylece mandibular hareket kontrol edilir. Ayna üze-
KISIM 6
n
Bölgesel A¤r>lar
1966
fiekil 121.11
A¤>z açma hareketi s>ras>nda hastan>n eliyle çene alt>ndan di-
renç uygulamas> depresorlerde izometrik kas>lma, elevatörler-
de resiprokal gevflemeye neden olur.