lumsal yaflama tam kat>lma olana¤>n> sa¤lamaktad>r. FTR
uzmanlar>nca kullan>lan tekerlekli sandalye gibi yard>mc>
teknolojik araçlar kiflinin evde, iflte, okulda ve toplum için-
de fonksiyonel kapasitelerini art>r>r. 1990 y>l>nda 13,1 mil-
yon Amerikal>, fiziksel sakatl>klar>na uyum sa¤lamak için
yard>mc> araçlar> kullanm>flt>r (16). En s>k kullan>lan araç
baston olup, bunu iflitme ayg>t>, tekerlekli sandalye, koltuk
de¤ne¤i ve yürüteç izlemektedir. Sözü edilen araçlar, Tür-
kiye'de, FTR uzmanlar>nca reçetelere yaz>l>r ve giderler
Emekli Sand>¤>, Sosyal Sigortalar Kurumu vb. gibi sosyal
güvenlik kurulufllar>nca karfl>lan>r.
r>n konsültasyonunu yapar ve gerekli tedaviyi düzenler
(17,18).
larla s>n>rl> de¤ildir. FTR uzman> e¤itim aktivitelerini bir-
likte çal>flt>¤> sa¤l>k personeline, di¤er uzmanlara, hastala-
ra ve hastane yöneticilerine yayar. FTR uzmanl>k e¤itim
sürecinde, asistanlar rotasyonlarla deneyim kazan>rlar. Bu
süreç, birincisi FTR iç bünyesinde, ikinci de di¤er uzman-
l>k alanlar>nda gerçeklefltirilir. 01.04.1997 tarihli Tababet
Uzmanl>k Tüzü¤ü tasla¤>na göre FTR uzmanl>k e¤itimi 4
y>la ç>kar>lmakta; rotasyonlar nöroloji 3 ay, iç hastal>klar> 6
ay, ortopedi ve travmatoloji 3 ay olarak öngörülmektedir.
korur ve kendi alanlar>n> güçlendirirler. FTR uzmanl>¤>n>n
etki alan> geniflledikçe, asistan doktorlar e¤iticilerine daha
çok gereksinim duymaktad>rlar.
maktad>r. Buna karfl>n, bugüne de¤in bu konu asistan dok-
tor e¤itim izlencesine sistematik olarak al>nmam>flt>r. Kas-
iskelet sistemi hastal>klar>n>n tam ve tedavisinde uzman
olarak tan>nan FTR uzmanlar> manuel t>bb>n kullan>m>n>n
endikasyon ve kontrendikasyonlar>n> bilmek zorundad>r.
Türkiye'de, çok az say>da FTR uzman> spinal manipülasyon
yapmakta, spinal sorunu olan hastalar>n büyük ço¤unlu¤u
bu konuda e¤itimi olmayan ancak deneyim kazanm>fl kifli-
lere baflvurmaktad>r. Amerika'da her y>l 12 milyon hasta
spinal sorunlar> nedeniyle manipulasyon geçirmektedir
(19). Bu veriler manuel t>bb>n FTR prati¤inin önemli bir
parças> oldu¤unu göstermektedir. Bu nedenle asistan dok-
torlar>n e¤itim programlar>nda manipulasyonun kullan>m>
ve potansiyel yararlar>na iliflkin kuramsal bilgiler ve uygu-
lamalar yer almal>d>r.
ekip yaklafl>m>n>n üstünlüklerini görmeye bafllam>fllard>r.
FTR uzmanlar> böyle insiyatifler için FTR bölümünü bir
model olarak tan>tmal>d>rlar. Rehabilitasyon ço¤u uzman-
l>k dal>ndan birçok bak>mdan farkl>d>r. Hastalar rehabili-
tasyona aktif olarak kat>l>rlar. Bu yüzden, hasta ve ailesinin
e¤itimi rehabilitasyonun ayr>lmaz bir parças>d>r. Hasta ve
ailesi, rehabilitasyon sürecinin do¤as>, plan> kabul etme ge-
re¤i ve program>n tafl>d>¤> önemi konusunda bilgilendiril-
melidir.
programlar> araflt>rmay> e¤itimin bir parças> olarak zorun-
lu k>lmaktad>r. Fiziksel T>p ve Rehabilitasyon bölümünde
çok say>da materyal bulunmaktad>r. Araflt>rma yapmakla
tüm FTR uzmanlar> yükümlüdür. Örne¤in araflt>rmalarla
sakatl>¤>n ölçümü için kantitatif yöntemler gelifltirilir ve
rehabilitasyon sonuçlar> analiz edilir. FTR'nin bilimsel ge-
çerlili¤i öncelikli olmal>d>r. FTR alan>ndaki araflt>rman>n
nicelik ve nitelik yönünden genifllemesi ve yay>lmas> gere-
kir. 1987 ve 1990 y>llar> aras>nda, FTR ile ilgili yay>n sa-
y>s> Almanya'da 110, Kanada'da 90,
tir. FTR uzmanlar> yönetici, klinisyen ve araflt>rmac> olarak
t>bbi rehabilitasyonun güncel kalitesini gelifltirmek zorun-
da olduklar>n> unutmamal>d>r (21).
Esaslar> ve Verimi)
sakatl>¤a karfl>n optimal fonksiyonu elde etmektir. Hasta-
n>n ruhsal durumunu yeniden düzeltmek ve fiziksel reha-
bilitasyonu baflar>l> k>lmak için ekip yaklafl>m> gerekir.
Ekip çal>flmas> ça¤dafl rehabilitasyon felsefesi ve uygulama-
s>n>n temel tafl>d>r. Bilindi¤i gibi, 1940 y>l>ndan önce,
doktorlar ve hemflireler aras>nda, geleneksel görev paylafl>-
m> d>fl>nda, hasta bak>m>nda interdisipliner bir yaklafl>m
yoktur. O tarihten bu yana, teknoloji ve bilgi birikiminde-
ki h>zl> geliflmeler, t>pta alt uzmanl>k dallar>n>n artmas>na
yol açm>fl, dolay>s>yla karmafl>k t>bbi sorunlar> olan kiflilere
üst düzeyde yard>mc> olunabilmifltir (Tablo 2.5) (22).
(23). Rehabilitasyon etkinlikleri boyutland>kça, rehabili-
tasyon ekibine sa¤l>kla ilgili öteki elemanlar da kat>lm>flt>r
(Tablo 2.6).
mifltir. Baz> koflullarda, t>bbi ve cerrahi alanla ilgili uzman-