background image
Bafll>ca Semptomlar
A¤r>:
Kas-iskelet sistemindeki a¤r>lar, genellikle kemik-
ler, eklemler ve eklem çevresindeki yap>lar, kaslar, sinirler,
damarlar ve deriden kaynaklan>r. Bunlardan baflka iç or-
ganlardan bu bölgelere vuran, yay>lan a¤r>lar ya da psikoje-
nik kökenli a¤r> da olabilir.
A¤r>, kas iskelet sistemi hastal>¤> olan hastay> klinisye-
ne getiren en genel yak>nmad>r. A¤r>, kar>fl>k, ölçülmesi ve
niteli¤inin belirlenmesi zor, subjektif bir duygudur. Mu-
ayene eden kifli a¤r>n>n da¤>l>m>n> tespit etmeli, hastaya
a¤r>l> bölgeyi parma¤>yla iflaret etmesini istemelidir. E¤er
a¤r> bir ekleme lokalize ise basitçe eklem hastal>¤> vard>r.
A¤r> eklemlerin aras>nda ise kemik ve kas hastal>¤> ya da
yans>yan a¤r> düflünülmelidir (1, 4).
A¤r>n>n karakteri hastan>n hastal>¤>n> anlamaya yar-
d>mc>d>r. A¤r>n>n fliddeti hakk>nda soru sormak önemlidir.
Ço¤u klinisyen a¤r>y> tan>mlarken, hastaya birden ona ka-
dar olan bir ölçek üzerinde a¤r>n>n fliddetini göstermesini
istemektedir. Hastan>n günlük aktivitelerini normal olarak
yapmas>na ra¤men, a¤r>s>n> dayan>lamaz veya çok kötü ola-
rak tan>mlamas>, belirtilerin art>fl>nda emosyonel faktörle-
rin rol oynad>¤>n> gösterir (4).
A¤r>n>n istirahat ile iliflkisi önemlidir. Aktivite s>ras>n-
da veya sonras>nda oluflan a¤r>, dejeneratif artrit gibi meka-
nik hastal>¤> belirlerken, istirahat halinde artan a¤r> infla-
matuvar süreci gösterir (1, 2). A¤r>n>n seyri, a¤r>n>n bafl-
lang>c> ve zaman içerisindeki durumunu göstermektedir.
Ve tan> koydurucu de¤eri olabilir. Örne¤in bir gut hastas>,
aniden bafllayan ve tipik olarak çok yo¤un a¤r>l> olan semp-
tomlar>n tam olarak hangi tarihte ve hatta saatte bafllad>¤>-
n> söyleyebilir. Buna karfl>n osteoartrit ve romatoid artritli
(RA) hastalarda semptomlar sinsi bir flekilde bafllar ve tipik
olarak baflvurduklar>nda kronik semptomlar bulunur.
Gezici eklem a¤r>s> eklem tutulumunun çabuk de¤iflen
özellikte oldu¤unu gösterir ve romatizmal atefl, viral artrit
veya gonokok artritini düflündürmelidir. Çocuklarda gece
a¤r>s>, büyüme a¤r>lar>, osteoid osteoma veya inflamatuvar
bir sorunu düflündürebilir.
Tutukluk:
Hastaya ne anlama geldi¤i iyice anlat>larak be-
lirtilmelidir. Çünkü hastalar taraf>ndan farkl> alg>lanabilir.
Baz> hastalar bunu a¤r> veya yorgunluk olarak baz>lar> ise
güçsüzlük veya hareket k>s>tl>l>¤> olarak tan>mlarlar. Tu-
tukluk, uzun süreli inaktivite periyodunu takiben harekete
geçerken hasta taraf>ndan tarif edilen rahats>zl>kt>r. Tutuk-
luk veya kat>l>k genellikle bir saat veya daha uzun süren
inaktiviteyi takiben meydana gelir. Sabah tutuklu¤u RA
veya di¤er inflamatuvar artritlerin bafllang>ç belirtisi olabi-
lir (3, 4).
¤> ile birlikte olan
sabah tutuklu¤u hemen daima k>sa sürelidir ve inflama-
tuvar eklem hastal>¤> tutuklu¤undan daha az ciddidir. Tu-
tuklu¤un olmamas> RA gibi sistemik inflamatuvar hastal>k
olas>l>¤>n> d>fllamaz. Parkinson gibi nörolojik hastal>klarda
da tutukluk oluflabilir. Ancak bu tutuklukta hareketle aç>l-
ma söz konusu de¤ildir (4,5).
Hareket K>s>tl>l>¤>:
Bu yak>nma tutukluktan ay>rt edil-
melidir. Gerçek hareket k>s>tl>l>¤> daha kal>c>, zaman için-
de daha az de¤iflken olurken tutukluk genellikle geçici ve
de¤iflkendir.
Deformitelerin
Ne zaman fark edildi¤i,
do¤ufltan veya sonradan meydana gelip gelmedi¤i, birden
bire mi yoksa yavafl yavafl m> geliflti¤i, süresi, kiflinin fonk-
siyonlar>n> etkileyip etkilemedi¤i ö¤renilir.
Güçsüzlük:
Birçok hasta güçsüzlükten yak>n>r. Baz> hasta-
lar bunu yorgunlukla kar>flt>rabilirler. Güçsüzlük, kas gü-
cünde azalma oldu¤unun göstergesidir. Güçsüzlük kas dis-
fonksiyonu veya nörolojik hastal>¤a ikincil ya da sistemik
hastal>¤a ba¤l> olarak geliflebilir. Güçsüzlü¤ün da¤>l>m> da
araflt>r>lmal>d>r. Proksimal güçsüzlük inflamatuvar myopa-
tileri destekler, s>kl>kla bileteraldir. Unilateral ya da izole
güçsüzlük daha çok nörolojik etiyolojiyi destekler.
Yorgunluk:
Yorgunluk kas iskelet hastal>¤> olan hastalar-
da genel yak>nmad>r. Yorgunluk aktivite derecesine göre
de¤iflebilen fakat istirahatle düzelebilen normal bir durum-
dur. Romatizmal hastal>klarda hastal>k aktif olmasa bile
yorgunluk belirgin olabilir. yorgunluk ve güçsüzlük terimlerini de¤ifltirerek kullanabi-
lirler ve s>kl>kla tutuklukla kar>flt>rabilirler. Tutukluk özel-
likle hareket s>ras>nda olan rahats>zl>kt>r. Güçsüzlük ise
özellikle dirence karfl> normal hareket yapamamaktad>r.
Yorgunluk, istirahate e¤ilimi art>r>r. Kas güçsüzlü¤üne ve-
ya a¤r>ya neden olmaz (1,2,3).
Özgeçmifl ve Soygeçmifl:
Özgeçmifl hastan>n önceden
geçirmifl oldu¤u önemli hastal>k, kaza ve genel sa¤l>k du-
rumunu kapsar. Hastan>n soygeçmifli herediter bir hastal>-
¤>n saptanmas> ve di¤er aile bireylerinin sa¤l>k durumunun
ö¤renilmesi aç>s>ndan önemlidir.
Psiko-Sosyal Al>flkanl>klar ve Mesleki Öykü:
Hasta
profili, bireysel durum, sosyal durum ve hayat> hakk>nda
bilgi sa¤lar. Geçirilmifl anksiyete, depresyon, uyku bozuk-
lu¤u stres durumlar>nda gösterilen reaksiyonlar sorgulan>r.
Alkol, sigara ve ilaç tüketimi sorgulan>r. Hastan>n sosyal
durumu, mesle¤i, e¤itim düzeyi, çal>flma hayat> ve gelir
düzeyi, yükümlülükleri sorgulan>r.
S
S
ORGULANMASI
Genel semptomlar ve bafl boyun, solunum, kardiyovaskü-
ler, gastrointestinal, genitoüriner, nörolojik ve lokomotor
sistem semptomlar>n> kapsar.
Genel Semptomlar:
Atefl, zay>flama, yorgunluk gibi
semptomlar dikkatle de¤erlendirilir.
Bafl ve Boyun ile
Görme, iflitme ve
yutma bozukluklar> tan>mlanmal>d>r.
KISIM 3
n
Tan> ve De¤erlendirme Yöntemleri
318