A
NAL
A
RAfiTIRMALAR
Tan>mlay>c> epidemiyolojik araflt>rmalar hastal>¤>n neden-
leri hakk>nda varsay>mlar ortaya atabilir. Kesitsel (cross
sectional, prevalance study, point-in-time study, one shot
survey diye de tan>mlanabilir) çal>flmalar (belirli bir zama-
na ait) prevalans belirleme çal>flmalar>d>r. Ama konuyla il-
gili nedenlerin hastal>¤a yol açt>¤>n> kan>tlamak için anali-
tik çal>flmalara gerek vard>r. Analitik yöntemlerle hangi
risk faktörlerine (genetik ya da çevresel) maruz kalman>n
hastal>¤a yol açt>¤> ve hastal>¤>n uzun dönemdeki sonuçlan
hakk>nda bilgiler elde edilir. Bu amaçlarla yap>lan analitik
çal>flmalar kohort, ya da vaka-kontrol çal>flmalar>d>r (fiekil
132.1).
Kohort Çal>flmalar
Hastal>¤>n oluflmas>nda etkisi oldu¤u varsay>lan bir etkene
(örne¤in bir kimyasal madde vb) maruz kalm>fl ve kalma-
m>fl insan topluluklar>n>n bir süre izlenmesi sonucu ne ka-
dar>n>n hastal>¤> gelifltirdi¤inin saptanmas> biçimindeki
çal>flmalar "kohort çal>flma" ad>n> al>rlar. Bu çal>flmalar ile-
riye (prospektif) ya da geriye (retrospektif) dönük olarak
planlanabilirler. flma-
larda bir risk faktörüne maruz kalan ya da kalmayan grup-
lar al>n>r. Belli bir süre (aylar, y>llar) izlenir. Hastal>¤>n ya
da komplikasyonun geliflip geliflmedi¤ine bak>l>r. Geri dö-
nük (retrospektif) kohort çal>flmalarda bir grup insan al>n>r.
Geçmiflte bir risk faktörüne maruz kal>p, kalmamalar>na
göre ayr>l>r. Her iki grupta hastal>k s>kl>¤>na bak>l>r. Örne-
¤in bir grupta son 5 y>l içinde mesleki olarak vinil klorid'e
maruz kalm>fl ve kalmam>fl olanlarda romatolojik hastal>k
oranlar>na bakmak gibi.
Kohort çal>flmalarda maruziyetin miktar> ve süresi iyi
belirlenebilir. Ancak pahal>d>rlar, uzun sürerler, büyük in-
san gruplar>n> incelemek gerekir. S>k görülen hastal>klar ve
seyrek görülen maruziyetler araflt>r>ld>¤>nda uygundurlar.
Görülme s>kl>¤> yüksek olmayan romatolojik hastal>klarda
KISIM 7
n
Romatolojik ve Metabolik Sorunlar
2164
Prospektif çal>flma
(longitüdinal)
Geçmifl
Bireylerin bügünkü
de¤erlendirmeleri
Gelecekteki
de¤erlendirmeleri
Hastal>k var
Hastal>k yok
Hastal>k var
Hastal>k yok
Maruziyet var
Maruziyet yok
Maruziyet var (a)
Maruziyet yok (b)
Maruziyet var (c)
Maruziyet yok (d)
Hastal>k var
Hastal>k yok
Vaka-kontrol
çal>flmas>
Retrospektif
kohort veya
prevelans çal>flmas>
Maruziyet var
Hastal>k var
Hastal>k yok
Maruziyet yok
Hastal>k var
Hastal>k yok
fiekil 132.1
Prospektif, vaka-kontrol ve retrospektif kohort çal>flmalar>n>n k>yaslanmas>.
(a)
(b)
(c)
(d)