background image
Tan>
<ç yan ba¤ kopmalar> tam ya da parsiyel, ekstraartiküler ve
/ veya intraartiküler (derin ve distal k>sm>) olabilir. <ç yan
ba¤ trasesi ya da dizin medial eklem hatt> üzerine yap>lan
palpasyonda kendine özgü bir hassasiyet vard>r. Yaralan-
man>n derecesini saptamak amac>yla valgus stres testi uy-
gulanmal>d>r. <ç yan ba¤>n derin k>sm> iç menisküse yap>fl-
mas> nedeniyle, yaralanmaya efllik eden bir iç menisküs y>r-
t>¤>ndan her zaman flüphelenilmelidir. Ultrason ve manye-
tik rezonans görüntüleme yöntemleri ile tan> do¤rulanabi-
lir (19-21).
Tedavi
nda konservatif tedavi ve erken
fizik tedavi uygulan>r. Bandajlamaya genellikle gerek gö-
rülmez. Tam a¤>rl>k vermeye izin verilebilir. Ancak dizde
abduksiyon ve ani dönüfl etkinliklerinden sak>n>lmal>d>r.
Menisküs y>rt>klar>ndan da flüpheleniliyorsa periferdeki
menisküs y>rt>klar>n>n erken artroskopik tamirinin baflar>l>
sonuç verdi¤i unutulmamal>d>r (19-21).
runmas>na önem verilmelidir. Erken dönemde özellikle ku-
adriseps ve hamstring kaslar>n>n kuvvetlendirilmesi için
kapal> kinetik egzersizler ve propriosepsiyon çal>flmalar> ya-
p>lmal>d>r. Kurba¤alama yüzme, s>çrama ve koflu etkinlik-
leri yaklafl>k 6-8 haftaya kadar yap>lmamal>d>r. Bisiklet,
basamak ve kapal> zincir kuvvetlendirme çal>flmalar> en uy-
gun seçeneklerdir (19-21).
Spora Dönüfl
<ç yan ba¤ yaralanmas> olan sporcu özellikle ani dönüfllerle
karakterize müsabakalara yaklafl>k 6-12 hafta süreyle kat>-
lamayabilir. Sporcunun semptomlar> kaybolana kadar kli-
nik izleme devam edilmelidir. E¤er a¤r> veya flifllik devam
edecek olursa efllik eden bir iç menisküs y>rt>¤>ndan flüphe-
lenilmelidir (19-21).
Arka Çapraz Ba¤ Yaralanmalar>
Saha De¤erlendirmesi
Sporcuda zorlu hiperekstansiyon, hiperfleksiyon veya prok-
simal tibia üzerine do¤rudan darbe sonras> dizde ani baflla-
yan a¤r> efüzyon / hemartroz bulunur. Kanaman>n durdu-
rulmas> için kompresyon ve so¤uk bandaj uygulanmal>, ar-
d>ndan, dinlenme, so¤uk, kompresyon ve ekstremitenin
kald>r>lmas> tedavisine geçilmelidir. Kesin tan> konuncaya
kadar sportif etkinlikleri durdurmak daha ileri yaralanmala-
r>n oluflmas>n> önler. Sporcu yaralanan ekstremitesine a¤>r-
l>k vermemesi için koltuk de¤ne¤i kullanmal>d>r (19-21).
Tan>
Diz 90 derece fleksiyonda iken arka çekmece testinin
pozitif olmas> tan>da de¤erlidir. Arka çapraz ba¤ yaralan-
malar>na s>kl>kla k>k>rdak ve menisküs yaralanmalar> efllik
edebilir veya tibian>n posterolateral k>sm>nda avülsiyon k>-
r>klar> görülebilir. Medial ve lateral posterior yap>lar>n ya-
ralanmalar> ekarte edilmelidir. Arka çapraz ba¤ yaralanma-
lar>n>n tan>s> klinik olarak konabilir. Radyolojik de¤erlen-
dirmede tibiada avülsiyon k>r>¤> gözlenebilir. Böyle vaka-
larda bilgisayarl> tomografi yaralanman>n ciddiyeti hakk>n-
da fikir verebilir. Manyetik rezonans görüntüleme de ek ya-
rarl> bilgiler sunabilir (19-21).
Tedavi
nda cerrahi olmayan tedavi
tercih edilir. Yaln>zca sporcunun diz ifllevleri ve performan-
s> s>n>rl> ise geç dönemde arka çapraz ba¤ tamiri yap>labi-
lir. Avülsiyon k>r>¤> varsa aç>k fiksasyon gerekebilir. Yara-
lanman>n ilk haftalar>nda iyileflme s>ras>nda dizi uygun po-
zisyonda tutabilmek için arka çapraz ba¤ bandaj> kullan>la-
bilir (19-21).
Tedavide kas kuvvetlendirilmesine, hareket aç>kl>¤>na
ve proprioseptif çal>flmalara a¤>rl>k verilmelidir. Efüzyon ve
akut inflamatuvar bulgular kaybolana kadar bisiklet, su içi
koflular ve kapal> zincir kuvvetlendirme egzersizleri yap>la-
bilir. Uzun süreli izlem önerilir. A¤r>n>n kal>c> olmas> efl-
lik eden yaralanmalar>n göstergesidir. Subjektif instabilite
ve kuvvetlendirme çal>flmalar>na karfl>n arka çekmece testi-
nin pozitif olmas>, geç arka çapraz ba¤ tamiri yap>lmas>n>
gerektirebilir (19-21).
Spora Dönüfl
Cerrahi olarak tedavi edilmeyen izole arka çapraz ba¤ yara-
lanmalar> bile ani dönüflle karakterize spor dallar>na kat>la-
bilirler. E¤er sporcu cerrahi ifllem yap>lmadan tedavi edil-
diyse, ani dönüfllerle karakterize müsabakalara kat>labil-
mek amac>yla gerekli ifllevlerin yerine konmas> için yakla-
fl>k 6-12 haftal>k bir süre gerekebilir. Arka çapraz ba¤ re-
konstrüksiyonu sonras> rehabilitasyon, ön çapraz ba¤ re-
konstrüksiyonu sonras>nda oldu¤u gibi yaklafl>k 6-9 ay sü-
rebilir (19-21).
Menisküs Yaralanmalar>
Saha De¤erlendirmesi
Menisküs yaralanmalar> hem kontakt hem de bireysel spor-
larda s>kl>kla görülen yaralanmalardand>r. Travma sonras>
dizde kilitlenme, a¤r> ve efüzyon görülebilir. Menisküs y>r-
t>lmalar>, uzunlamas>na, oblik, radyal, kompleks, kova sa-
p>, gibi de¤iflik form ve yap>da görülebilir, bu da semptom
ve belirtilerin farkl> olmas>na neden olur. K>sa bir klinik
muayene sonras> kanaman>n durdurulmas> için kompres-
yon ve so¤uk bandaj uygulanmal>, ard>ndan dinlenme, so-
¤uk, kompresyon ve ekstremitenin kald>r>lmas> tedavisine
3465
BÖLÜM 213
n
S>k Görülen Spor Yaralanmalar>