fik inhibitör olan etorikoksib de,
Avrupa ülkelerinde halen pazardad>r. Ülkemizde mevcut
olan tek spesifik COX-2 inhibitörü olan lumirakoksib Ma-
y>s 2007'de piyasaya verilmifltir. Avustralya'da lumirakok-
sib kullan>m>na ba¤l> karaci¤er yetmezlikleri görülmesin-
den sonra Sa¤l>k Bakanl>¤> 15 A¤ustos 2007 tarihinde bu
ilac>n ruhsat>n> ask>ya alm>flt>r.
SOA<<
'LER
E
TK<
M
EKAN
Eikosanoid terimi, 20-karbonlu ya¤ asitlerinin oksidasyo-
nuyla sentezlenen biyolojik olarak aktif lipid ailesini ta-
n>mlamak için kullan>lmaktad>r. En s>kl>kla kullan>lan ya¤
asiti araflidonik asit olup, eikosanoidlerin üç ana s>n>f> bu
ortak prekürsörden enzimatik olarak oluflturulmaktad>r.
Prostaglandinler ve tromboksanlar (prostanoidler) siklook-
sigenaz (COX) yoluyla oluflturulur (fiekil 52.1) (41).
SOA<<'lerin en önemli mekanizmas>, COX'>n katalitik
bölgesine ba¤lanmak için araflidonik asitle yar>flarak PG'le-
rin üretimini inhibe etmektir (42). COX enzimleri, nükle-
er zar ve endoplazmik retikulumun iki katmanl> hücre içi
fosfolipid membranlar>n>n iç katman>nda bulunan, integral
membran proteinlerindendir (43). COX-2'ye spesifik bü-
tün SOA<<'lar, zaman-ba¤>ml> COX-2 inhibisyonu sergile-
mektedir. COX-2 seçicili¤inin, %20 daha büyük SOA<<
ba¤layan bölgeye ve yan cebe sahip olan COX-2 hidrofobik
kanal> ve COX-1 hidrofobik kanal> aras>ndaki yap>sal farka
dayand>¤> belirtilmektedir (44). Bu kanal>n özellikle COX-
2'yi inhibe eden ilaçlar>n gelifltirilmesinde kritik oldu¤u
bilinmektedir (42). COX-1 ve COX-2 moleküllerinin hid-
rofobik kanallar>n> oluflturan aminoasitlerin ço¤u, COX-
1'in 523 pozisyonunda uzun yan zincirli izolösin yerine
COX-2'de valin olmas> d>fl>nda, bütünüyle ayn>d>r.
COX izoformlar> aras>ndaki en çarp>c> fark ekspresyon-
lar>nda ve sal>n>mlar>n>n düzenlenmesindedir. Tablo
52.1'de COX isoformlar>n>n çeflitli organ ve sistemlerdeki
ekspresyonu ve regulasyonu görülmektedir (45). COX-1
birçok hücrede sürekli olarak salg>lan>r ve ekspresyonu
inflamatuvar uyaranla de¤iflmemektedir. COX-1'in pro-
motor bölgesi sürekli transkribe edilen ve sabit olarak eks-
785
BÖLÜM 52
n
Basit Analjezikler ve Steroid Olmayan Antiinflamatuvar
Tablo 52.1
Siklooksigenaz isoformlar>n>n ekspresyonu ve regulasyonu
ve onar>m>
Gastrointestinal sistem
Böbrek
Kardiyovasküler
Reprodüktif sistem
Kemik
Akci¤er
Yap>sal. Akut olarak artm>fl
prostaglandin üretimi. veya hasar s>ras>nda de¤ifliklik
olmaz
Yap>sal. Normal gastroduodenal
mukoza hücrelerinin korunmas>.
Yap>sal. Vasküler yap>larda,
glomerulde, medüller toplay>c>
kanallarda eksprese edilir.
Glomeruler filtrasyon h>z>nda ve
solut maddelerin homeostaz>nda
görev al>r.
Yap>sal. Trombositlerde tromboksan
üretimi, aktivasyonu, hemos-
taz/tromboz, vazokonstriksiyon.
Yap>sal. Genleri tahrip edilmifl
fareler ço¤alabilir.
Yap>sal. Rolü aç>k de¤il.
Yap>sal. Aspirinle fliddetlenmifl
respiratuar hastal>kta lökotrien
sentezine karfl>-denge oluflturur.
l>k
eder, normal fizyolojide rezolüsyon ve onar>mda
rolü vard>r.
kolonda mukozal savunma için önemlidir.
Kolon adenomlar>nda ve adenokarsinomlar>nda
artar.
Yap>sal. Vasküler yap>larda, makula densada,
medüller intersitisyumda eksprese edilir.
Glomeruler filtrasyon h>z>nda, renin salg>lan-
mas>nda ve solut maddelerin homeostaz>nda
rolü vard>r.
ras>nda glomerulde ve
tuz/su kayb>nda makula densada.
Yap>sal. Normal arterlerde prostasiklin üretimi,
trombosit aktivasyonunun inhibisyonu,
vazodilatasyon.
Aterosklerozda, vaskulitte.
Ovulasyon, implantasyon, do¤um
s>ras>nda ani art>fl.
Osteoklastogenez, endokondral kemik
oluflumu.
Yap>sal/Akci¤er remodelasyonunda
koruyucu PG'leri sa¤layabilir.
COX-1
COX-2