background image
Burada, vaka grubunda etkenle karfl>laflma oran> kon-
trol grubunda etkenle karfl>laflma oran>ndan anlaml> ölçüde
yüksekse veya odds ratio 1'den büyükse etken ile hastal>k
aras>nda nedensel bir iliflki olabilece¤i düflünülür, OR
1'den ne kadar büyükse, bu iliflki o kadar yüksektir.
DALY (Disability Adjusted Life Years= Sakatl>¤a
Ayarlanm>fl Yaflam Y>llar>)
Sadece basit epidemiyolojik verilere dayanan sa¤l>k gerek-
sinimi de¤erlendirme yöntemleri, ölümle sonuçlanmayan
sakatl>k ve ifllev kayb> durumlar>ndan kaynaklanan sa¤l>k
gereksinimlerini yakalamakta yetersiz kalabilmektedir.
Günümüzde süre¤en hastal>klar>n yaflam kalitesine etkile-
rini de¤erlendirmede kullan>lan ölçütlerden biri de
DALY'dir.
1993 y>l>nda tamamlan>p yay>nlanan Küresel Hastal>k
Yükü Çal>flmas> (Global Burden of Diseases), ile ortaya at>-
lan hastal>k yükü kavram> ve bu kavram>n ölçütü olarak
önerilen DALY sa¤l>k planlamac>lar>na, toplumsal sa¤l>k
gereksinimlerini daha genifl anlamda saptamay> olanakl>
k>lan yeni bir yaklafl>m sunmaktad>r. Murray ve Lopez
(1996) global düzeyde sa¤l>k politikas> ve öncelikleri ko-
nusunda bilgi edinmek için toplum sa¤l>¤>n>n de¤erlendi-
rilmesinde yeni bir özel ölçümü, DALY'yi gelifltirmifller-
dir. DALY bir kiflinin erken ölmesi nedeniyle kaybetmifl
oldu¤u y>llar ile herhangi bir rahats>zl>¤> nedeni ile sakat
olarak sürdürdü¤ü yaflam y>llar>n>n birlikte ifade edildi¤i
bir ölçüttür (11,12).
Toplumdaki belirli hastal>klar>n yükünü hesaplaman>n
sa¤lad>¤> yararlar flu flekilde özetlenebilir:
·
DALY hem maliyet hem sa¤l>k etkilerinin beraberce
kullan>ld>¤> bir ölçüt oldu¤undan farkl> sa¤l>k müda-
haleleri sonucu ilave sa¤l>kl> bir yaflam y>l> üretebilmek
için gerekli maliyetlerin karfl>laflt>r>lmas>na da yard>m-
c> olmaktad>r.
·
Sa¤l>k hizmetlerinin planlanmas> ve sunumunda gerek-
li olan toplumsal öncelikleri saptamalar>na yard>mc> ol-
mak,
·
Sa¤l>k bak>m sisteminde karar verici otoriteleri bilgi-
lendirip, çal>flmalar>na yön veren bilimsel araflt>rmala-
r>n önceliklerinin belirlenmesinde yönlendirici olmak,
·
Toplumda risk alt>ndaki ve sa¤l>k hizmetlerine önce-
likli gereksinimleri olan gruplar>n saptanmas>na yar-
d>mc> olmak (11)
DALY insidans/prevalans düzeyine dayal> kalarak hem
çeflitli hastal>klar>n neden oldu¤u erken ölümlerden dolay>
kaybedilen yaflam y>llar>, hem de ölümle sonuçlanmayan
durumlarda hastal>k, kaza veya yaralanmalar>n neden oldu-
¤u ifllev kayb> ve sakatl>klar> bir arada de¤erlendirmeye ya-
rar. Hem geliflmifl hem de geliflmekte olan ülkelerde, mor-
talitenin giderek azalmas> ve yaflam boyu de¤iflik dereceler-
de ifllev kayb>na neden olan kronik hastal>klar>n giderek
yayg>nlaflmas>, önerilen bu hastal>k yükü kavram>n>n öne-
mini daha da artt>rmaktad>r. DALY erken ölümden do¤an
kaybolan yaflam y>llar>, sakat ya da iyi olmayan sa¤l>k duru-
mundan dolay> sa¤l>kl> yaflam y>llar>n>n kayb>n> da kapsar.
"Bir DALY", "sa¤l>kl> yaflam y>llar>ndan bir kay>p" anlam>-
na gelmektedir. Ölümcül ve ölümcül olmayan sa¤l>k sonuç-
lar>n>n karfl>laflt>r>labilmesi için yayg>n bir para birimi veya
ölçüme ihtiyaç duyulmaktad>r. Maliyet analizlerinde, ortak
para birimi olarak DALY'ler kullan>lmaktad>r (11-13).
DALY hesaplamas> afla¤>daki formülle yap>lmaktad>r
(11,12).
Önce nüfustaki erken mortaliteden kaybolan yaflam y>l-
lar>n>n toplam> ç>kart>l>p daha sonra kaybolan yaflam y>lla-
r>ndan ortaya ç>kan sakatl>kla toplan>r:
DALY = YLL + YLD
(Years of Life Lost (YLL) -Kaybedilen Yaflam Y>l>) +
(Years Lost with Disability (YLD)- Sakatl>kla Kaybedilen
Yaflam Y>l>)
Murray ve Lopez taraf>ndan sunulan DALY hesaplama-
lar> için genel formülü
Bu formülde;
r= iskonto oran> (r=0.03)
a
= hastal>¤>n bafllama yafl>
L= hastal>¤>n süresi
D= engellilik oran>
C= yafl-a¤>rl>¤> fonksiyonu düzeltme faktörü (C=0,16243)
= yafl-a¤>rl>¤> fonksiyonu parametresi (=0.04)'ni temsil
eder.
K
AYNAKLAR
1.
Tan E. Cohen A, Fries J: The 1982 revised criteria for the
classif>cation of system>c lupus erythematosus. Arthritis
Rheum 1982; 25:1271-7.
2.
Sefavi KH. Heyse SP, Hochberg MC: Estimating the inci-
dence and prevalence of rare rheumatologic diseases: A revi-
ew of methodology and available data sources. J Rheumatol
1990; 17:990-3.
3.
Symmons D: Epidemiologic concepts and rheumatology.
Klippel JH, Dieppe PA (Eds.): Rheumatology. Mosby, Lon-
don, 1998, S. 1.4.1-8.
4.
Kelley W: Textbook of Rheumatology 4
th
ed. WB Saunders
Co. Philadelphia, 1993.
5.
Linos A, VVorthington JW: O'Fallon WM, Kurland LT:
The epidemiology of rheumatoid arthritis in Rochester
Minnesota: A study of the incidence, prevalence and morta-
lity. Am J Epidemiol 1982, 111:97-8.
6.
Spector TD, Hochberg MC: The protective effect of the oral
contraceptive pill on rheumatoid arthritis. Clin Epidemiol
1990; 43:1221-30.
KISIM 7
n
Romatolojik ve Metabolik Sorunlar
2166