background image
reç sakatl>¤> önleme, erkenden tan>ma, yatan ve ayaktan
gelen hastalar>n geniflletilmifl bak>m izlencelerini içerir.
Kapsaml> ve entegre rehabilitasyon izlencesi, kiflinin ba-
¤>ms>zl>¤>n> art>racak, hastanede kal>fl süresini k>saltacak,
yaflam kalitesini yükseltecek ve ifle dönme olana¤>n> sa¤la-
yacakt>r.
Felsefe ve Amaç
Rehabilitasyon felsefesi, sayg>, özgüven, sevgi ve de¤er ver-
me kavramlar>n> içeren Latin kökenli "caritas" sözcü¤ünde
somutlafl>r. Sosyal bir süreç olan rehabilitasyon kiflinin say-
g>nl>k ve öneminin bilinmesini gerekli k>lar. Rehabilitas-
yon öncelikle insan de¤erleri ile ilgilenir ve insan>, tekli¤i,
do¤as>, çevresi ve tüm boyutlar>yla inceler. Ça¤dafl toplu-
mun insanc>l de¤erlerinden biri, sakat kiflinin yaflam>n> an-
laml> k>lmas>d>r. Rehabilitasyon, her kiflinin yaflam>n tüm
alanlar>na kat>lma hakk> ve yeteneklerine göre topluma
katk>da bulunma gibi demokratik idealleri kapsar.
Dinamik bir süreç olan rehabilitasyon, sakat kifliyi tüm
boyutlar>yla yaflama yeniden haz>rlar (Tablo 2.2). Sakat ya
da süregen hastal>¤> olan kiflinin normal çevreye ifllevsel
restorasyonunu sa¤lar.
Bunlar, ancak kapsaml> bir rehabilitasyon izlencesiyle
gerçeklefltirilebilir. Rehabilitasyonun temel ö¤eleri t>bbi,
toplumsal, psikolojik ve ekonomik durumun restorasyo-
nundan oluflur. Bu restorasyonun sa¤lanmas> için rehabili-
tasyon, farmakolojik ajanlar da dahil olmak üzere t>bb>n
tüm olanaklar>ndan yararlan>r. Toplumsal ve psikolojik
uyuma, rehabilitasyon izlencesinde erkenden bafllan>r. Ör-
ne¤in sakatl>k ya da hastal>k öncesi denetlenen kiflilik so-
runlar>n> aç>¤a ç>kar>r. Bunlar uzmanlarca de¤erlendirilir
ve gerekli önlemler al>n>r. Ekonomik sorunlara yol açan sü-
rekli sakatl>k, uzmanlar>n yard>m>n> gerektirebilir.
Özet olarak hasta tüm yönleriyle de¤erlendirilir ve ça¤-
dafl rehabilitasyonun hedefi olan kiflinin ifline dönme olana-
¤> sa¤lan>r.
Rehabilitasyonun temel amac> ifllevselli¤i art>rma, bafl-
ka bir anlat>mla kiflinin günlük yaflamda olabildi¤ince ba-
¤>ms>z olarak ifllev görme yetene¤ini gelifltirmedir. Reha-
bilitasyonda, de¤erlendirme sonucu ortaya ç>kan en önem-
li konulardan biri toplumsal bütünleflmedir. Eve dönme ve
toplumla bütünleflme rehabilitasyonun tüm alanlar> için
önemli bir hedeftir. Toplumsal bütünleflme hastalar>n teda-
visinde ve rehabilitasyonunda özel bir önceliktir (3). Reha-
bilitasyon hedeflerine hasta ve hastan>n bak>m>yla yüküm-
lü kifliler ortak karar verirler. Hasta da tedavideki sorumlu-
lu¤unun bilincinde olmal>d>r. Daha önce de de¤inildi¤i gi-
bi hedef rezidüel sakatl>¤a karfl>n, optimal fonksiyonu elde
etmeye yöneliktir. Ama yine de, Dünya Sa¤l>k Örgütü sa-
katl>k, önleme ve rehabilitasyon konusunda bir rapor kabul
etmifltir (Tablo 2.3) (4).
FTR U
ZMANININ
G
ÖREV<,
G
ÖREV
A
LANLARI VE
Y
ETK
FTR öncelikle hastaneye dayal> bir uzmanl>k olarak nitele-
nir (5). Bununla birlikte, FTR uzman> günlük çal>flmas>n-
da farkl> görevler yapar. FTR uzman>n>n yönetici, klinis-
yen, e¤itici ve araflt>rmac> olarak önemli sorumluluklar>
vard>r. Çal>flt>¤> kurum içinde t>bbi rehabilitasyonun ilgi
ve çal>flma alan>na giren her konuda tek ve son karar> ver-
me yetkisinde olan kiflidir. Ayn> kurumda bir baflka branfl-
tan uzman doktor, pratisyen hekim ya da yard>mc> sa¤l>k
personeli etik aç>dan FTR uzman>n>n çal>flma ve yetki ala-
n>nda onun direktifi olmaks>z>n çal>flmaz, hasta tedavisi
üstlenemez, e¤itim izlenceleri düzenlenemez (6).
FTR uzmanl>k alan>n>n kapsam, yetki ve sorumluluk-
lar> may>s 2006'da Avrupa T>pta Uzmanl>k Birli¤i'nin
(UEMS) Fiziksel T>p ve Rehabilitasyon Bölümü taraf>ndan
yay>mlanan Beyaz Kitap'ta (Whitebook) ayr>nt>lar> ile ta-
n>mlanm>flt>r. Bu tan>ma göre FTR, bilimsel temellere da-
yal> olarak, fizyolojik mekanizmalar> (refleksler, ifllevsel
adaptasyon ve nöropastisite gibi) kullanarak fiziksel ve
mental e¤itim yoluyla fizyolojik ve mental ifllevselli¤i iyi-
lefltirmeye yönelik giriflimleri kapsayan t>p disiplinidir (7).
Bunlar ancak FTR uzman> olan yetkin kiflilerce yap>lan ifl-
levsel de¤erlendirmeden sonra ulafl>lan do¤ru bir ifllevsel
tan> sonras> mümkün olabilir. FTR hizmetleri fizyotera-
pistler, ifl ve u¤rafl> terapistleri ve di¤er sa¤l>k personeli,
sosyal hizmet uzmanlar>, e¤itimciler ve mühendisler gibi
KISIM 1
n
Girifl
14
Tablo 2.2
Rehabilitasyon Yaflam Alanlar>
1. Fiziksel dünyaya uyumu sa¤lar
2. Günlük yaflam çal>flanlar>n> yeniden bafllat>r
3. Entellektüel, toplumsal ve mesleki potansiyeli tam
kulland>r>r
Tablo 2.3
Dünya Sa¤l>k Örgütü'nün Raporu
1. Rehabilitasyon sakatl>k ve engellili¤in etkisini, sakat ve
engellilerin çevreye uyumsuzlu¤unu azaltmay>
amaçlayan tüm önlemleri içerir.
2. Rehabilitasyonun amac>, sadece çevreye uyumlar>n>
sa¤lamak için sakat ve engellileri e¤itmek de¤il,
toplumsal bütünleflme için var olan çevre ile toplumda
düzeltmeler yap>lmakt>r
3. Sakat ve engelli kiflilerin birlikte yaflad>klar> aileleri ve
toplumlar, rehabilitasyon hizmetlerinin planlanmas> ve
yürütülmesinde görev almal>d>rlar