S
PORT
R
EHAB
Sportif rehabilitasyon kavram> asl>nda üçbin y>ll>k bir geç-
mifle sahiptir. Eski uygarl>klarda sportif ve askeri becerile-
rini sergileyen kiflilerin bir an önce iyileflme istekleri, etkin
ve h>zl> iyilefltirme yöntemlerinin ortaya ç>kar>lmas>nda
önemli katk>lar sa¤lam>flt>r. Hipokrat, Galen ve Herodi-
cus'un o dönemdeki hasta ve sakatl>klar> tedavi amac>yla
bugünkü uygulamalara çok benzeyen rehabilitasyon yön-
temlerini kulland>klar> anlafl>lmaktad>r. Rehabilitasyonun
en önde gelen amac>, sporcunun sa¤l>k durumunu düzelt-
mek ve fonksiyonel kay>plar>n yerine konmas>n> sa¤lamak-
t>r. Böylece sakatlanma ve bunu izleyen dönemde hareket
azl>¤>na ba¤l> oluflabilecek sorunlar> önlemek mümkün ola-
bilecektir.
Spor yaralanmalar>n>n büyük ço¤unlu¤u lokomotor sis-
temi etkiler. Bu sistemi oluflturan yumuflak doku (deri, fas-
ya, kas, tendon, ligaman, kartilaj), kemik ve sinir dokusu
elemanlar> de¤iflik flekillerde ve derecelerde hasara u¤raya-
bilir. Yaralanmayla birlikte vücutta lokal ve sistemik bir
dizi reaksiyon bafllar. Travmaya karfl> ilk yan>t inflamatuvar
bir reaksiyondur. zamanda iyileflme süre-
cinin bafllamas>n> sa¤lar. Doku onar>m>n>n bafllamas> için
erken dönemde bu inflamasyonun ortaya ç>kmas> zorunlu-
dur. Böylece o bölgedeki yaralanma s>n>rlan>r, nekrotize
hücreler temizlenir ve onar>m bafllam>fl olur.
dan sonraki yaklafl>k 48. saatten itibaren rejenerasyon evre-
si bafllar ve bu evre 6-8 hafta kadar sürer. Doku iyileflme-
sinde 3. evre yeniden flekillenme dönemidir. Bu dönemin
özelli¤i hücresel ve enzimatik aktivitenin azalmas>, ekstra-
selüler matriks organizasyonunun artmas> ve biyokimyasal
olaylar>n normale dönmesidir. Yaklafl>k 3. haftan>n sonuna
do¤ru bafllayan olgunlaflma dönemi bir y>l kadar devam
edebilir. Bu süre içinde kollajen dokusu, üzerine gelen
yüklere göre yeniden flekillenir ve yo¤unlafl>r. Olgunlaflma
süresi tamamland>ktan sonra kollajen sentezi son fleklini al-
m>fl olmas>na ra¤men yeni geliflen dokunun dayan>kl>l>¤>,
orijinal dokuya göre daha azd>r. Yeni oluflan kollajen doku-
nun üzerine yavafl yavafl yük bindirmekle doku dayan>kl>l>-
¤> artar. Buna karfl>l>k immobilizasyon süresinin uzamas>
olumsuz etki eder ve atrofiyle birlikte liflerin zay>flamas>-
na neden olur.
3447
212
BÖLÜM
S
PORT
R
EHAB
M
ERKEZ<
Dr. Tunç Alp Kalyon