mal bir eklem k>k>rda¤> de¤il, daha çok tip I kollajenden
oluflan fibröz k>k>rdakt>r. Fibröz k>k>rda¤>n erkenden deje-
nere olma olas>l>¤> fazlad>r (7).
Eklem k>k>rda¤>n>n onar>m>ndan, zarar görmüfl olan
k>k>rdak yüzeyinin, eklem k>k>rda¤>na benzeyen fakat
onunla ayn> olmayan dokularla de¤ifltirilmesi anlafl>l>r. Ek-
lem k>k>rda¤>n>n rejenerasyonunda ise, oluflturulan doku,
normal eklem k>k>rda¤> ile ayn>d>r (8).
Eklem k>k>rda¤> onar>m> ve rejenerasyonu amac>yla
kullan>lan bafll>ca yöntemler flunlard>r:
1. Subkondral Kemi¤e Delikler Aç>lmas>.
Yeni bir ek-
lem yüzü oluflturmak için en çok kullan>lan yöntemdir.
Aç>lan delikler nedeniyle kemik yüzeyin üzerinde fibrin
p>ht>s> oluflur, farkl>laflmam>fl mezenkimal hücreler bu p>h-
t>ya yerleflip ço¤al>r. Bu hücreler daha sonra kondrositlere
benzeyen hücrelere farkl>lafl>r ve fibröz k>k>rdaktan oluflan
bir eklem yüzeyi oluflur. Bu yöntem artrotomik ya da ar-
troskopik olarak uygulanabilmektedir ve birçok hastada
klinik olarak olumlu sonuç vermektedir (9-11).
2. Osteotomi.
Kalça ve dizdeki k>k>rdak dejenerasyonla-
r>nda, osteotomi klinik olarak kan>tlanm>fl bir tedavi yön-
temidir. Osteotomiler, eklemin en çok dejenere olmufl bö-
lümleri üzerine gelen yükleri azaltacak flekilde planlan>r.
Bazen de eklemin hiç k>k>rdak kalmayan bölgeleri, hala
normal k>k>rdakla örtülü bölgelerle karfl> karfl>ya getirilir.
Bu flekilde, dejenerasyon nedeniyle k>k>rdak örtüsü kalma-
yan bölgelerde fibröz k>k>rdak oluflmas> sa¤lanmaktad>r
(9,12,13).
3. Yumuflak Doku Greftleri.
Dejenere olan eklem k>k>r-
da¤> yerine fasya, eklem kapsülü, kas, periost ve perikon-
drium gibi yumuflak dokular yerlefltirilir. Bu yolla, bölge-
ye yeni hücreler getirilmifl olur ve ameliyat sonras>ndaki
eklem hareketleriyle hücrelerde farkl>laflma olarak k>k>rda-
¤a dönüflürler. Bu yöntemle en iyi sonuçlar genç hastalarda
al>nmaktad>r (9,14-18).
4. Hücre Transplantasyonu.
Eklem k>k>rda¤> defektle-
rine yerlefltirilen kondrositlerin ve farkl>laflmam>fl mezenki-
mal hücrelerin canl> kald>¤> ve matriks oluflturdu¤u; fibröz
k>k>rdak yan>nda, hiyalin k>k>rdak olufltu¤u da görülmüfl-
tür. Hastalardan al>nan kondrositler hücre kültürlerinde
ço¤alt>ld>ktan sonra k>k>rdak defekti bölgesine enjekte edi-
lir ve defekt bir periost parças> ile örtülür. Bunun sonucun-
da, büyük oranda hiyalin k>k>rdak elde edilebilmektedir
(9,19,20).
5. Büyüme Faktörleri.
Büyüme faktörleri hücrelerin ço-
¤alma, matriks yap>m> ve farkl>laflma gibi aktivitelerini et-
kiler. Fibroblast büyüme faktörü, dönüfltürücü büyüme
faktörü-beta (transforming growth factor-beta, TGF-
), in-
sülin benzeri büyüme faktörü II (insulin-like growth factor
II, IGF-II) gibi büyüme faktörlerinin kondrositlerin ço¤al-
mas>na ve metabolizmalar>na etki etti¤i saptanm>flt>r. K>-
k>rdak defektlerine lokal olarak bu faktörlerin uygulanma-
s>, defektlerde k>k>rdak rejenerasyonu için umut vermekte-
dir. Bu yöntem henüz deneysel aflamadad>r, ama özellikle
gençlerde iyi sonuç verebilece¤i düflünülmektedir
(5,7,8,21).
Eklem K>k>rda¤> Transplantasyonu
Hasar görmüfl eklem k>k>rda¤> odaklar>n>n yerine oste-
okondral greftlerin transplante edilmesi, etkili bir tedavi
fleklidir (22-28). Bu amaçla otogreftler ya da allogreftler
uygulanabilir:
1. Otolog Greftler.
K>k>rdak defektlerinin giderilmesi
için hastan>n patellas>ndan, femur kondilinden ya da fibu-
la proksimalinden al>nan osteokondral greftler kullan>labi-
lir. En önemli sorun, greft kayna¤>n>n k>s>tl> olmas>d>r. Bu
yöntemin uyguland>¤> bir grup hastada, alt> buçuk y>ll>k
izlemde, diz fonksiyonlar>nda düzelme ve semptomlarda
gerileme oldu¤u bildirilmektedir (28).
2. Allogreftler.
Otolog greftlere göre en büyük avantajla-
r> daha kolay bulunabilmeleri ve istenen boyutlarda haz>r-
lanabilmeleridir. K>k>rdak defektlerinin taze osteokondral
allogreftlerle veya dondurulmufl osteokondral allogreftlerle
tedavisi iyi sonuçlar vermektedir.
Tendon, Ba¤ ve Eklem Kapsülünün
Yap>s> ve
Hareket sisteminin stabilitesi ve hareketlerin sa¤lanmas>n-
da, tendon, ba¤ ve eklem kapsüllerinin çok önemli görev-
leri vard>r. Bunlar yo¤unlukla fibröz dokulard>r, hepsi ke-
miklerle ba¤lant>l>d>r, büyük kuvvetlere karfl> koyarlar, fakat
bu s>rada hemen hiç deforme olmazlar. Bunlar>n hastal>k ya
da yaralanmalar>, eklemlerin stabilitesini ve kaslar>n fonksi-
yonlar>n> bozabilir. Bu dokulardaki kontraktürler ise, kas ve
eklem hareketlerini k>s>tlayabilir ve kemiksel deformitelere
neden olabilir. Tendonlar, ba¤lar ve eklem kapsüllerinin
matriks yap>lar>nda yo¤un olarak kollajen bulunur (1).
Tendonlar>n Yap>s>
Tendonlar, kaslar> kemiklere ba¤lar. Tendonlar>n yap>s>n-
da, kollajen demetlerinden oluflan fasiküllerin aras>nda en-
dotenon bulunur. Fasikül gruplar>n>n çevresinde epitenon
bulunur. Tendon ise, paratenon ya da tendon k>l>f> içinde
KISIM 9
n
Travma ile
3042