bu yöntem oldukça zordur. Göreceli olarak s>k olan (%1)
romatoid artritte bile 20000 kifli dolaylar>nda bir grubu iz-
lemek gerekir (9).
Kohort çal>flmalarda sonuçlar rölatif riski yans>t>rlar.
Bu, risk faktörü ile karfl>laflanlardaki hastal>k insidans>n>n,
risk faktörü ile karfl>laflmayanlardaki insidansa oran>d>r
(Tablo 132.2). E¤er araflt>rma konusu etiolojide rolü oldu-
¤u düflünülen etken hastal>¤>n nedeni de¤ilse rölatif risk
1'dir. Araflt>rmalardan elde edilen rölatif riskin de¤eri
"1"in üzerine ç>kt>¤> ölçüde araflt>r>lan etken ve hastal>k
aras>nda iliflki o ölçüde nedenseldir. K>saca rölatif risk ne-
den-sonuç iliflkisinin boyutunu say>sal olarak gösteren bir
ölçüttür.
Kohort araflt>rmalar>nda flu ölçütler hesaplanabilir:
Kohort Grubunda Hastal>k (KohGH<)= a / a+b
Kontrol Grubunda Hastal>k (KontGH<)= c / c+d
Relatif Risk = KohGH< / KontGH<
Atfedilen Risk (Risk fark>) = KohGH< KontGH<
Korunabilirlik Yüzdesi = [KohGH< KontGH<] / KohGH<
Atfedilen Risk:
Etiolojik rolü araflt>r>lan etken ortadan
kald>r>labilirse zaman içinde insidans>n ne olaca¤>, ne kadar
kiflinin bu hastal>¤a yakalanmaktan veya ölümden koruna-
bilece¤ini gösterir. Koruyucu hastal>k aç>s>ndan önemli bir
ölçüttür.
Korunabilirlik Yüzdesi:
Atfedilen riskin daha de¤iflik bir
ifade fleklidir. Burada, koruyucu önlem al>nd>¤> takdirde
etkenle karfl>laflan 100 vakadan ne kadar>n>n korunabilece-
¤i saptan>r. Böylece herhangi bir hastal>kla savaflta belirli
risk faktörleri ortadan kald>r>ld>¤> zaman ne kadar yarar
sa¤lanabilece¤i belirlenir.
Vaka Kontrol Çal>flmalar>
Hastalar ve onlarla efllefltirilmifl sa¤l>kl> kontrollerde geç-
miflte bir risk faktörüne maruz kal>p kalmama araflt>r>l>r.
Geriye dönük vaka-kontrol romatoid artrit gibi seyrek gö-
rülen bir hastal>kta ya da çoklu risk faktörlerinin etkisi
araflt>r>ld>¤>nda en uygun yöntemlerdir. Hastalarda ve kon-
trollerde bir risk faktörüne maruziyet tan>mlan>r ve karfl>-
laflt>r>l>r. Vaka-kontrol çal>flmas>n>n en güç yönü uygun
kontrolleri seçebilmektir. Kontrollerde hastal>k geliflirse
onlar da hastalar grubuna al>nmal>d>rlar.
Vaka kontrol çal>flmalar> her ne kadar hem prevalans
hem insidans çal>flmalar> için uygun olsalar da yeni sapta-
nan olgular>n incelenmesi için daha çok tercih edilirler.
Çünkü hastal>¤>n a¤>rl>¤>ndan çok, hastal>¤a duyarl>l>k
gösteren risk faktörlerinin belirlenmesi için daha uygun-
durlar. Vaka kontrol çal>flmalar>nda "tahmini rölatif riski"
ya da "Odds Ratio" (Olas>l>klar oran>)" bulunabilir. Bu; ris-
ke maruz kalanlardaki hastal>k olas>l>¤>n>n maruz kalma-
yanlardaki hastal>k olas>l>¤>na oran>d>r.
Vaka grubunda etkenle karfl>laflma oran> = a / a+b
Kontrol grubunda etkenle karfl>laflma oran> = c / c+d
Odds Ratio (OR) = ad / bc
2165
BÖLÜM 132
n
Romatizmal Hastal>klar>n Epidemiyolojisi
Tablo 132.2
Prospektif, Vaka-Kontrol ve Prevalans Çal>flmalar>n>n Avantaj ve Dezavantajlar>.
Avantaj
Dezavantaj
Prospektif
Vaka-kontrol
Prevalans
Maruziyete dair iyi bilgi verir Maruziyet ve
hastal>¤>n kesin olarak zamanlanmas>n>
sa¤lar Hat>rlamaya ba¤l> oluflabilecek
hatalar azd>r
Göreceli olarak ucuz
H>zl>
Nadir hastal>klar için kullan>labilir
Çabuk gerçeklefltirilebilir
Jeneralize edilebilir
S>k görülen kronik hastal>klar için kullan>fll>d>r
(Örne¤in osteoartrit, yumuflak doku
romatizmas>)
Sero-epidemiyolojisi için kullan>fll>d>r.
Bedeli fazlad>r
Zaman
Büyük say>lar
Sadece s>k görülen hastal>klar için
mümkündür.
Hat>rlamaya ba¤l> oluflabilecek hatalar
Maruziyete dair bilgi azd>r
Uygun kontrollerin seçilmesi
Maruziyet ve hastal>k bafllang>c>n>n
zamanlamas>
Vakalar jeneralize edilemeyebilir
Sebep ve sonucu ay>rt etmede zorluk olabilir
Hastal>klar> s>n>flamada zorluk olabilir
Kronik hastal>klar>n dahil edilmesinde hatalar
oluflabilir