Spor yaralanmalar>ndan sonra uygun ve rasyonel bir
yaklafl>mda bulunabilmek için doku iyileflmesi evrelerini
bilmek ve yeniden flekillenme süreci içinde olan dokularda-
ki uygulamalar> buna göre yapmak önemlidir. Yaralanma-
dan sonra bilimsel esaslara uygun bir rehabilitasyon prog-
ram>n> düzenlerken sakatl>¤>n yeri ve cinsiyle birlikte spor
branfl>n>n niteli¤ini, sporcunun cinsiyetini, yafl>n>, perfor-
mans düzeyini ve yaralanmadan sonra ortaya ç>kan fiziksel
ve moral kay>plar> dikkate almak gerekir.
Ça¤dafl rehabilitasyon anlay>fl>na uygun ve sporcunun
fiziksel sakatl>¤>n>n tedavisi ile birlikte yeniden aktif spor
yaflam>na dönmesini sa¤layan uygulamalar>n belirli proto-
koller halinde düzenlenmesi son zamanlarda giderek artan
bir önem kazanm>flt>r. Spor sakatl>klar>n>n tedavi ve reha-
bilitasyonundaki bu de¤iflikliklere paralel olarak kendine
özgü kurallar> ile birlikte yeni bir kavram gelifltirmeye bafl-
lam>fl ve böylece "sportif rehabilitasyon" gündeme gelmifl-
tir. Sportif rehabilitasyon kavram> bafll>ca iki önemli ama-
ca hizmet etmektedir:
1. Spor yapan herkeste ortaya ç>kabilen spor yaralanmala-
r>n>n tan>, tedavi ve rehabilitasyonunu sa¤lamak,
2. Sa¤l>kl> yaflam için spor yapmak isteyenlere veya kronik
baz> rahats>zl>klar>n tedavisi ve rehabilitasyonu amac>y-
la egzersiz yapmas> uygun görülen bireylere bu olana-
¤>n sa¤lanmas>. Bu hedefler do¤rultusunda, özgün
sportif rehabilitasyon merkezlerinin kurulmas> veya ge-
lifltirilmesi ile birlikte spor sakatl>klar>n>n rehabilitas-
yonunda pek çok yeni yaklafl>m flekilleri ortaya ç>kma-
ya bafllam>flt>r.
Ciddi spor sakatl>klar>ndan sonra sporcunun yeniden
aktif spor yaflant>s>na kavuflmas>n> belirleyen en önemli et-
ken uygun rehabilitasyon program>d>r. Kifliye özgün iyi
planlanm>fl ve sporcuyu mümkün oldu¤u kadar aktive eden
rehabilitasyon programlar> sakatl>kla ilgili problemlerin
sona ermesinde ve aktif spor yaflant>s>na bir an önce bafllan-
mas>nda önemli aflamalar kazand>racakt>r. Gerek operasyon
geçiren sporcularda gerekse konservatif yöntemlerle tedavi
edilenlerde, sakatl>k sonras> dönemde rehabilitasyon gerek-
lerinin yerine getirilmesi, sakatl>¤>n prognozunu ve yeni-
den sahaya dönüfl zaman>n> belirleyen en önemli ö¤elerden
birisidir. Bu sürecin ideal bir sportif rehabilitasyon merke-
zinde gerçeklefltirilmesi tedavinin baflar>s>n> ve sporcunun
aktif spor yaflam>na dönebilme flans>n> etkileyecektir (1-4).
S
PORT
R
EHAB
M
ERKEZ<
Günümüzde sporcular>n ulaflt>klar> derecelerin ve fizyolo-
jik s>n>rlar> zorlayan performans kapasitelerinin sakatl>k so-
nucu sekteye u¤ramas> ve yeniden önceki düzeye eriflilebil-
mesi çok kompleks bir süreci gerekli k>lar. Bu denli zor ve
ayr>nt>l> tedavi veya rehabilitasyon program>n>n tek bir he-
kim veya terapist taraf>ndan yap>labilece¤ini düflünmek
mümkün de¤ildir. Bu itibarla sportif rehabilitasyon süreci-
nin en önemli koflulunun ekip çal>flmas> oldu¤unu belirt-
mek mümkündür. Bu ekip içinde yer alan tüm elemanlar>n
ayr> ayr> görev ve sorumluluklar> olmal>d>r. Ekibin görevi
yaln>zca sakatlanmadan sonraki tedavilerle s>n>rl> de¤ildir;
ayn> zamanda koruyucu önlemleri almak ve geliflmelerle de
yükümlüdür. Ekip üyeleri aras>nda iletiflim esast>r ve her-
kes birbirinin görev ve sorumluluk alan>n> bilmek zorun-
dad>r. Tam teflekküllü bir sportif rehabilitasyon merkezin-
de görev yapan ekipte bulunmas> gereken elemanlar flunlar-
d>r (5).
I. As>l Elemanlar
·
FTR uzman>
·
Spor hekimi
·
Fizyoterapist
·
Beden e¤itimci
·
Egzersiz fizyolo¤u
·
Hemflire
·
Masör
II. Konsültan Elemanlar
·
Ortopedi ve travmatoloji uzman>
·
Kardiyolog
·
Psikiyatrist veya psikolog
·
KBB uzman>
·
Göz hastal>klar> uzman>
·
Dermatoloji uzman>
·
Nöroflirurji uzman>
·
Jinekoloji uzman>
·
Genel cerrah
·
Üroloji uzman>
·
Radyoloji uzman>
·
Difl hekimi
II. Bulunmas>nda fayda olan elemanlar
·
Yöneticiler
·
Ortez-breys teknisyeni
·
Diyetisyen
·
Antrenör
Yaral> bir sporcunun bak>m ve tedavisinde çeflitli sa¤-
l>k meslek gruplar> görev alabilir. Sporcunun bak>m>nda
geleneksel olarak en çok ilgilenen branfllar FTR, spor he-
kimli¤i, tak>m doktorlar>, ortopedik cerrahi, iç hastal>kla-
r>, aile hekimli¤i ve acil t>p uzmanlar>d>r. Bunlara ek ola-
rak podiatrisler (ayak uzmanlar>), antrenörler, fizyoterapist-
KISIM 11
n
FTR ve Spor
3448