background image
geçilmelidir. Kesin tan> konuncaya kadar sportif etkinlik-
leri durdurmak daha ileri yaralanmalar>n oluflmas>n> önler.
Sporcu yaralanan ekstremitesine a¤>rl>k vermemesi için
koltuk de¤ne¤i kullanmal>d>r (19-21).
Tan>
Kesin tan>y> klinik muayene ile koymak zor olabilir. Oste-
oartriti bulunan yafll> sporcularda ve daha önce ön çapraz
ba¤ ya da arka çapraz ba¤ yaralanmas> geçiren sporcularda
da tan> koymak zorlaflabilir. rt>¤> olan
sporcular, lezyonun oldu¤u tarafta eklem hatt>na yap>lacak
palpasyonda lokalize hassasiyet hissederler. Yaralanmadan
bir ya da iki gün sonra oluflan efüzyon karakteristiktir. He-
martroz menisküsün damarsal yap>lar>n ço¤unlukta oldu¤u
periferik y>rt>klar> düflündürür. Apley, Mc Murray testleri
menisküs y>rt>klar>nda pozitif bulgu verir. Menisküsün ko-
va sap> y>rt>klar>nda s>kl>kla diz fleksiyonda iken kilitlenir
(19-21).
Tedavi
Dizde kilitlenme, yalanc> kilitlenme, hemartroz veya yine-
leyen efüzyon varsa artroskopi yap>lmas> gerekebilir. Ar-
troskopide y>rt>lan menisküs parças> ç>kar>l>r ya da tamir
edilebilir. Artroskopi sonras> kas kuvvetlendirilmesine, ha-
reket aç>kl>¤>na ve proprioseptif çal>flmalara a¤>rl>k veril-
melidir (19-21).
Spora Dönüfl
Artroskopik menisküs tamiri sonras> genellikle spora gü-
venli dönüfl için yaklafl>k 12 haftal>k iyileflme süresi gere-
kebilir. Menisküs parsiyel eksizyonu yap>lan sporcular ise,
artroskopiden yaklafl>k 2-4 hafta sonra antrenmanlara kat>-
labilirler. Sporcunun semptomlar> kaybolana ve sa¤lam ta-
raftaki kas kuvveti ve hareket aç>kl>¤>na ulaflana kadar kli-
nik izleme devam edilmelidir (19-21).
Kuadriseps Kopmalar>
Saha De¤erlendirmesi
Sporcuda s>çrama, düflme ve koflu etkinliklerine iliflkin ola-
rak kuadriseps kas>n>n distal k>sm>nda kopma hissi ve uy-
luk önünde ani ve fliddetli a¤r> bulunur. Kas>n herhangi bir
bölgesinde tam ya da parsiyel kopmalar gözlenebilir. An-
cak kopmalar s>kl>kla proksimal, distal veya kas tendon
birleflme bölgesinde görülebilir. Kanaman>n durdurulmas>
için kompresyon ve so¤uk bandaj uygulanmal> ard>ndan,
dinlenme, so¤uk, kompresyon ve ekstremitenin kald>r>l-
mas> tedavisine geçilmelidir. Kesin tan> konuncaya kadar
sportif etkinlikleri durdurmak daha ciddi yaralanmalar>n
oluflmas>n> önler. Sporcu yaralanan ekstremitesine a¤>rl>k
vermemesi için koltuk de¤ne¤i kullanmal>d>r (18,19).
Tan>
Tan> klinik olarak konabilir. Sporcu ayakta duramaz, yürü-
yemez veya çömelemez. Sporcu dirence karfl> yapt>¤> diz
ekstansiyonu s>ras>nda güçsüzlük ve a¤r> hisseder, ayn> za-
manda palpasyonda da lokal hassasiyet ve lokal flifllik var-
d>r. Kastaki defekt palpe edilebilir. Distal kuadriseps rüp-
türünden flüpheleniliyorsa, patella k>r>klar>n> ekarte etmek
için direkt radyografinden yararlan>labilir. Kopman>n yeri
ve ciddiyetini, hematomun yeri ve büyüklü¤ünü do¤ru fle-
kilde tan>mlayabilmek için ultrason ve manyetik rezonans
görüntüleme yöntemleri s>kl>kla yararl> bilgiler verir. Ya-
ralanman>n seyri ve tedavi aç>s>ndan kas içi ve kas aras> he-
matomun birbirinden ayr>lmas> önemlidir (18,19).
Tedavi
Kopman>n tedavisinde cerrahi ifllemin gerekli olup olmad>-
¤> çok iyi de¤erlendirilmelidir. Tam kopmalarda genellik-
le cerrahi tamir ifllemi yap>l>r ve sonras>nda yaklafl>k 12 ay
ya da daha uzun bir süre rehabilitasyon program> gerekebi-
lir. Parsiyel kopmalarda fizik tedavi ve kapal> zincir kuv-
vetlendirme çal>flmalar>n> içeren cerrahi olmayan tedavi uy-
gulan>r. Cerrahi olarak tedavi edilmeyen parsiyel kopma-
larda a¤r> geçmezse cerrahi olarak tamir yap>labilir. Kas
aras> hematomlar>n da cerrahi olarak boflalt>lmas> gerekebi-
lir (18,19).
Tedavide kas kuvvetlendirilmesine, hareket aç>kl>¤>na
ve proprioseptif çal>flmalara a¤>rl>k verilmelidir. Bisiklet ve
su içi egzersizler gibi kapal> zincir egzersizleri tedavide en
iyi seçeneklerdir. Sportif etkinli¤e tümüyle dönmeden ön-
ce kas ifllevlerinin tam olarak kazan>lm>fl olmas> çok önem-
lidir. Kopman>n yineleme tehlikesi çok fazlad>r. Sporcunun
semptomlar> kaybolana ve sa¤lam taraftaki kuadriseps kas
kuvveti ve hareket aç>kl>¤>na ulaflana kadar klinik izleme
devam edilmelidir (18,19).
Spora Dönüfl
Sporcunun s>çrama ve koflu gibi yüksek eksantrik etkinlik-
lerin bulundu¤u sporlara tekrar dönebilmesi için, yaralan-
man>n ciddiyetine ba¤l> olarak yaklafl>k 6 hafta ile 6 ay ara-
s>nda süre gerekebilir (18,19).
Ön Diz A¤r>s>
Saha De¤erlendirmesi
Sporcuda etkinlikle iliflkili olarak ön diz a¤r>s> vard>r. Sine-
ma belirtisi olarak adland>r>lan uzun süre oturur pozisyon-
da kalma, merdiven inme ve çömelme etkinlikleri a¤r>y>
fliddetlendirir (19-22).
Tan>
Ön diz a¤r>s>, kondromalazi patella, osteoartrit, osteokon-
dritis dissekans, patella subluksasyonu, patella ç>k>¤>, me-
KISIM 4
n
T>bbi Rehabilitasyonda Tedavi Yaklafl>mlar>
3466