background image
matomda, penetre kafa yaralanmalar>nda yüksek orandad>r,
fakat hafif TBY'de BT normaldir. Bu nöbetlerin yar>s> ilk
24 saatte, dörtte biri ilk saatlerde ortaya ç>kar.
içinde bafllayan nöbetler jeneralize tonik klonik tip daha
sonra kafa hasar>yla iliflkili olarak bafllang>çta fokal, ilk gün-
den sonra, basit parsiyel veya jeneralize olan fokal tip olabi-
lir. %10'nunda "staticus epilepticus" geliflebilir. %40'> 6 ay
içinde, %50'si 2 y>l içinde bafllarken, 15 y>ldan sonra bile
bafllayana rastlanm>flt>r. Motor alandaki lezyonda görülür,
bunu temporal lob lezyonu ve sonra frontal veya oksipital
lob takip eder, belirgin fokal bafllang>çl> veya bafllang>c> ol-
madan ikinci derecede jeneralize olur. %10-20 basit ve
kompleks parsiyel nöbet görülebilir. Travmadan bir hafta
sonra ortaya ç>kan nöbetler, beyinde daha kal>c> yap> ve fiz-
yolojik de¤ifliklikler gösterir, genellikle post-travmatik epi-
lepsinin bafllang>c>d>r. TBY'den sonraki epilepsilerin oran>,
yaklafl>k %2'dir. TBY'nin ciddiyetiyle, epilepsi riski korele-
dir. Bir çal>flmada, 2 y>ll>k epilepsi insidans>, Glasgow Ko-
ma Skalas> (GCS) 13-15 olanda %8, GCS 3-8 olanda ise
%16.8'dir. Di¤er riskler ise, intrakranial kanama veya se-
rebral kontüzyon, deprese kafatas> k>r>¤>, penetre kafa yara-
lanmas>, ileri yaflt>r. Operasyon gerektiren durumlar ve çok
say>da operasyon da nöbet riskini artt>r>r (78).
65 yafl üstünde yeni nöbet görülme oran> %25-50 olup,
yaklafl>k tüm epilepsili kiflilerin %25'ini kapsar. Akut nö-
betler; akut inme, metabolik ansefalopati, ilaçlara veya al-
kol, benzodiazepin veya barbitürat>n kesilmesine, kafa
travmas>na, intrakranial infeksiyona ba¤l> olarak ortaya ç>-
kabilir. Bu yafllardaki epilepsi ise, serebrovasküler hastal>k
(olgular>n üçte biri-yar>s>), demans (%9-16) ve travmaya,
intrakraniyal tümörlere ba¤l> oluflur. Ço¤u parsiyel bafllan-
g>çl>d>r.
Hastalar>n nöbetleri de¤erlendirilirken, kendisi ve ya-
k>nlar>ndan iyi bir öykü al>nmal>, ayr>nt>l> nörolojik bak>
yap>lmal>, öykü ve fizik bak> >fl>¤>nda tetkikler yap>lmal>-
d>r. Beyin hasar>n>n oldu¤u k>s>mda parsiyel bafllang>çl>
nöbeti olan ve atefli veya muayenesinde bir fley saptanama-
yan hastada, beyin BT veya MRG, EEG ve basit laboratuar
tetkikleri yap>l>rken, travma öyküsü çok önceleri olan has-
tada ayr>nt>l> tetkik yap>lmas> önerilmektedir.
Tedavide; seçilen antiepileptik ilaç, nöbetin tipine, ila-
c>n yan etkisine, hastan>n kulland>¤> di¤er ilaçlarla etkile-
flimine, ilac>n mekanizmas>na, maliyetine, yafla, yaflam sti-
line göre de¤iflmektedir. Post-travmatik erken nöbette,
fenitoin, sedasyona neden olmad>¤> ve IV olarak uygun fle-
kilde verilebildi¤i için önerilmektedir. Erken dönemde ve-
rilen tedavi, "staticus epilepticus" ve sistemik hasar>n flid-
detlenme riski nedeniyle olup, geç dönem nöbeti veya post-
travmatik epilepsi riskini azaltmaz. Tedavinin süresi hasa-
ra ba¤l> olarak de¤iflir. bafllang>c> geç olan posttravmatik
nöbetlerde, uzun süreli antikonvülsanlar verilmektedir.
TBY olan 1405 hastada karbamezepine, fenitoin ve feno-
barbitalin travmaya ba¤l> akut nöbetleri engelledi¤i, geçle-
ri engellemedi¤i belirtilse de çal>flman>n baz> k>s>tl> nokta-
lar> mevcuttur. Yap>lan bir çal>flma sonucu; parsiyel epilep-
sili hastalarda, lamotrigine, jeneralize epilepsilerde ise val-
proat önerilmekle birlikte, bu çal>flmada baz> ilaçlar çal>fl-
maya al>nmam>fl, yan etkiler gösterilmemifl olup, çal>flma-
da eksiklikler mevcuttur. Bu tip hastalar>n tedavisinde dü-
zenleme mutlaka nörologlar taraf>ndan yap>lmal>d>r. Dü-
zenleme s>ras>nda, artt>ran faktörlerin engellenmesi, altta
yatan faktörlerin tedavisi, antiepileptiklerle nöbetlerin tek-
rar>n>n bask>lanmas> sa¤lanmaya çal>fl>l>r. Fiziatristler, bu
tip hastalarla karfl> karfl>ya kald>¤> için, antiepileptikler
hakk>nda bilgili olmal> ve hastalar> düzenli takip etmeli,
sorun oldu¤unda nörologlarla temasa geçmelidir (77).
Akut Bat>n
OY olgular>nda gastrik boflalmada yavafllama, ileal dilatas-
yon, anormal rektosimoid motilite mevcuttur (80). OY'de
teflhis edilemeyen bat>n acilleri, tüm ölümlerin %10'nunu
oluflturur. Bunlar>n ço¤u alt gastrointestinal traktus ile il-
gilidir. Bir çal>flmada, kar>n a¤r>s>, kar>nda fliflkinlik, bu-
lant>, kusma, konstipasyon flikayeti ile gelen 13 OY olgu-
sunda, apandisit, kolon, rektum veya anüste lezyon saptan-
m>fl olup, kolonorektal hastal>kta teflhis 35,8 saat gecikmifl,
ve hastalar>n %22'sinde mortalite oluflmufltur (81). Bar-
On'un (82) araflt>rmas>nda ise, 14 y>lda 1300 OY olgusu-
nun 12'sinde akut bat>n geliflmifl olup, 7'si yaralanmadan
10 gün-9 ay içinde ortaya ç>km>fl, yaralanmay> takip eden
10-30 gün içinde 4 hastada neden peptik ülser perforasyo-
nu iken, di¤er hastalarda ise neden barsak obstrüksiyonu,
apandisit ve peritonit imifl. Vakalardan 1'i hariç hepsinin
lezyon seviyesi, T6'n>n üstünde olup, tan> olaydan sonraki
1-4 gün içinde konulmufl. Hastalar>n en önemli yak>nma-
s>, OD, omuza yay>lan a¤r>, kar>n a¤r>s>, bulant>, kusma ve
gerginlik iken daha az olarak da spastisitede artma tespit
edilmifl. Bu araflt>rmada, erken tan> konulanlarda progno-
zun daha iyi oldu¤u görülmüfltür.
OY olgular>nda bat>n flikayetlerine ek olarak veya bat>n
flikayeti oluflmadan spastisitede artma veya OD oluflursa
bat>n iyice araflt>r>lmal>d>r. Bu hastalarda duodenumun 3.
k>sm>n>n>n superior mezenterik artere bas>s>, superior me-
zenterik arter sendromu oluflturarak, postprandial bulant>,
kar>n a¤r>s>, fliflkinlik flikayetleri yapar. Kar>n ortezleri ve
s>rtüstü yatma hastan>n flikayetlerini art>r>rken, az miktar
yemek yeme, yemekten sonra yan yatma, ve metokloprami-
de yard>mc> olabilir (83). Ayr>ca bu hastalarda, safra kesesi
ve böbrek tafllar> artm>flt>r. Ama duyu problemi nedeniyle
1461
BÖLÜM 94
n
Rehabilitasyon Alan>nda Acil Durumlar