background image
Ü
ST
E
KSTREM
Y
ARALANMALARI
Omuz Yaralanmalar>
Omuzla ilgili s>k görülen spor yaralanmalar>; klavikula,
humerus veya skapula k>r>klar>, akromiyoklaviküler ve
sternoklaviküler ayr>lma, omuz subluksasyonu veya dislo-
kasyonu, "rotator manflon" y>rt>¤>, tendon kopmalar>, kas
zorlanmalar> ve rotator manflon s>k>flmalar>d>r (4-6).
K>r>klar
Saha De¤erlendirmesi
Sporcuda k>r>¤> düflündürecek tarzda ciddi bölgesel hassa-
siyet vard>r. Radyolojik de¤erlendirme yap>lana ve tan> ko-
nulana kadar kol ask>ya al>n>p desteklenmeli ve so¤uk uy-
gulanmal>d>r (4-6).
Tan>
Klavikula ve humerus flaft k>r>klar> gibi baz> k>r>klar kolay-
l>kla palpe edilerek tan> konabilir. Skapula k>r>klar> gibi
baz> k>r>klar ise özellikle kas kitlesi fazla olan sporcularda
kolayl>kla palpe edilemez. K>r>ktan flüphelenilirse radyolo-
jik de¤erlendirmeye gönderilir. Sporcuyu rahatlatmak ve
hareketi azaltmak için atel, bandaj veya ask> kullan>labilir
(4-6).
Tedavi
Omuzun genifl bir hareket aç>kl>¤> olmas> nedeniyle prok-
simal humerus k>r>klar>n>n redüksiyonu mükemmel olma-
yabilir. Ancak ergen ve yetiflkinlerde redüksiyon s>ras>nda
aç>lanman>n %30'dan daha az olmas>na dikkat edilmelidir.
Özellikle normal omuzlarda bile afl>r> kullan>m yaralanma-
lar>n>n geliflebilece¤i at>c>, cimnastikçi veya yüzücülerin
bask>n omuzlar>nda anatomik redüksiyona çok dikkat et-
mek gerekir. Klavikula k>r>klar> ise ask> ya da sekiz banda-
j> kullan>larak, skapula k>r>klar> ise sarg>, yumuflak bandaj
veya ask> kullan>larak tedavi edilebilir. K>r>k iyilefltikten
sonra spora dönmeden önce kuvvet, hareket aç>kl>¤> ve
propriosepsiyon sa¤lanmal>d>r. sif hareket, daha sonra aktif hareket, en son alarak da rota-
tor manflon güçlendirilmesidir (4-6).
Spora Dönüfl
Yukar>da say>lan tüm bu özelliklerin kazand>r>lmas>ndan
sonra sporcu müsabakaya dönebilir. Bu süre spor dal>na öz-
gü olarak farkl>l>k gösterebilir. Örne¤in; bir kaleci d>fl>nda-
ki futbol oyuncusu, kemi¤in güçlü oldu¤u gözlendi¤inde
müsabakaya dönebilir, ancak bir güreflçinin omuzunun
müsabaka s>ras>nda risk oluflturmamas> için tedavi süreci-
nin tamamlanmas> gerekir (4,5).
Glenohumeral Ç>k>klar
Saha De¤erlendirmesi
Omuz ç>k>klar> genellikle üst ekstremite afl>r> d>fla rotasyon
ve abduksiyona zorland>¤>nda oluflur. Omzu öne do¤ru ç>-
kan sporcu üst ekstremitesini d>fla rotasyonda ve adduksi-
yonda tutar. Sporcu genellikle müsabakaya devam edemez.
Çok nadir durumlarda özellikle tekrarlayan ç>k>k vakala-
r>nda sporcu omzunu redükte edebilir ve müsabakaya dö-
nebilir. Ancak redüksiyon için iyi bir kas gevflemesinin
sa¤lanmas> gerekir ve genellikle bu ilaçlarla sa¤lan>r. Re-
düksiyon deneyimli bir sa¤l>k personeli taraf>ndan yap>la-
bilir. Bu durumda k>r>k olup olmad>¤> mutlaka ekarte edil-
melidir (4-6).
Tan>
Fizik muayene omuz ç>k>¤>n>n lokalize edilmesine yard>m-
c> olur. Travmatik omuz ç>k>klar>n>n %90'> öne ç>k>k flek-
linde olur. Bu durumda aksiller sinir de yaralanabilir ve
duyu azalmas> ve deltoid kas zay>flamas> görülür. Arkaya
ç>k>k çok nadir görülür ve genellikle bafllang>çta tan> kona-
mayabilir. Özellikle iskelet geliflimini tamamlamam>fl
sporcularda radyolojik inceleme yap>lmas> gerekir. Ancak
en az>ndan redüksiyon sonras> radyolojik inceleme yap>l-
mal>d>r (4-6).
Tedavi
Omuz ç>k>¤> olan bir sporcuya a¤r> ve spazm geliflmeden
önce k>sa süre içinde deneyimli bir sa¤l>k personeli taraf>n-
dan redüksiyon yap>lmas> yararl> olur. Daha ileriki dönem-
lerde omuz, kas gevfleticiler ve a¤r> kesiciler kullan>larak
redükte edilebilir. Tüm omuz ç>k>klar>nda redüksiyonun
baflar>l> olup olmad>¤>n> anlamak için radyolojik inceleme
gerekir. Omuz ç>k>klar>n>n daha sonraki tedavileri tart>fl-
mal>d>r. Öne omuz ç>k>¤> olan sporcular cerrahi olarak te-
davi edilmeyecek olursa yaklafl>k %90'>nda ç>k>¤>n yinele-
yebilece¤i belirtilmektedir. Buna karfl>n ilk omuz ç>k>¤>
sonras> genel öneri konservatif tedavi yap>lmas> ve 4-6 haf-
ta süreyle ask> ve sarg> kullanarak dinlenilmesidir. Daha
sonra hareket ve kuvvetin yerine konmas> için çal>flmalar
yap>lmal>d>r. Sporcunun durumuna ba¤l> olarak genellikle
artroskopik olarak primer tamir önerilebilir. Tekrarlayan
ç>k>klarda ise artroskopik ya da aç>k cerrahi yöntemleri ile
tamir yap>labilir. davi edilmifl olsun, yaralanma öncesi duruma dönebilmek
için 3-4 ayl>k bir kuvvetlendirme çal>flmas> gerekir. Tüm
vakalarda omuzdaki büyük kas gruplar>n>n çal>flmas>ndan
önce "rotator manflon" ve skapula çevresindeki kaslar>n
kuvvetinin tekrar kazan>lmas>na önem verilmelidir (4-6).
Spora Dönüfl
Cerrahi tamir sonras>, spora güvenli bir flekilde dönebilmek
için genellikle 4 ay uygun iyileflme, kuvvetlendirme, prop-
3459
BÖLÜM 213
n
S>k Görülen Spor Yaralanmalar>