background image
Oral Motor Fonksiyon Problemleri
Oral motor fonksiyon anormallikleri dudak, dil, çi¤neme
kaslar> ve fasial kaslardaki güçsüzlü¤e ve koordinasyon bo-
zuklu¤una ba¤l> emme güçsüzlü¤ü, hiperaktif ö¤ürme ref-
leksi, inkomplet dudak kapanmas>, havayolu korunmas>n-
da güçlükler, salya ak>tma, disfaji ve disartridir.
Salya Akmas>
Salya akmas> SP'li çocuklar>n yaklafl>k %10 unda görülen
ve sosyal s>k>nt>ya yol açan önemli bir problemdir. Dis-
fonksiyonel oral motor aktivite, oral duyusal problemler
veya yutma frekans>n>n azalmas>ndan kaynaklanabilir. Fa-
sial tonusun azalmas> ve bafl tutman>n gecikmesi de yerçe-
kiminin etkisiyle tükrü¤ün akmas>na yard>mc> olur. Sereb-
ral Palsi'li çocuklardaki salya akmas> tükrük yap>m mikta-
r>yla de¤il, yutma bozuklu¤uyla ilgilidir. Oral motor prob-
lemi olan SP'li çocuklarda yutma frekans> azald>¤> için,
tükrük a¤>z bofllu¤unda birikir. A¤>z kapanmas> da tam ol-
mad>¤>ndan tükrük d>flar> akar (22). Bu okul ça¤>ndaki ço-
cuklar için sosyal problemlere, rash ve dental problemlere
neden olabilir. Tedavide davran>flsal teknikler, konuflma te-
rapisi, antikolinerjik medikasyon, BTX-A enjeksiyonu ve
tükrük bezi kanallar>n>n cerrahisi yap>labilir (7).
Disfaji
Yutma, 27 kas grubunun zaman>nda ve koordineli olarak
çal>flmas>n>n ve otonom sinir sistemi uyar>s>n> gerektiren
kompleks bir ifltir. Yutman>n oral haz>rlama, oral trans-
port, faringeal transfer ve özofageal transport fazlar> vard>r.
Hipotoni, dil lateralizasyonunun olmay>fl> veya gecikmesi,
persistan dil itme veya dilin retraksiyonu, yetersiz dudak
kapanmas>, çi¤neme hareketlerindeki yetersizlik gibi ne-
denlerle oral haz>rlama ve oral transport faz> etkilenir. Oro-
faringeal veya özofageal yap>lardaki sorunlar veya yutman>n
nörolojik kontrolündeki problemler de ilgili fazlar> etkile-
yebilir. Genellikle orta veya fliddetli etkilenmifl SP'li hasta-
larda disfaji daha fazlad>r (21,22).
Beslenme ve Büyüme
Beslenme; oral motor fonksiyon bozuklu¤u, anormal nöro-
lojik maturasyon (koordine olmayan yutma mekanizmalar>,
tonik >s>rma, artm>fl ö¤ürme refleksi), denge bozuklu¤u ne-
deniyle beslenme s>ras>nda oturamama nedeniyle etkilene-
bilir. kt>¤>n> ifade et-
me veya yiyecek tercihini belirtmeyi engeller (22).
Hemiplejik ve diplejik çocuklar>n 1/3 kadar> ve kuad-
riplejiklerin 2/3'den fazlas>nda beslenme bozuklu¤u bulun-
mufltur. The North American SP Growth Project triseps
deri kal>nl>¤> ölçümü 10 percentilin alt>nda olmas>na daya-
narak SP li çocuklar>n %27'sinde kötü beslenme oldu¤unu
göstermifltir. Baz> vakalarda gastrostomi veya gastrojeju-
nostomi tüpü gibi di¤er metodlar gerekebilir (7).
SP'li çocuklar>n spastisite veya rijiditeden dolay> daha
fazla kalori harcad>klar> göz önünde bulundurulmal>d>r.
Ancak, küçük vücut kitlesi ve rölatif immobiliteden dola-
y> ciddi SP'li çocuklar>n ço¤u kendi yafllar>ndaki çocuklar-
dan daha az kalori harcarlar. Spastik kuadripleji gibi daha
ciddi motor bozuklu¤u olan olan çocuklarda kötü beslenme
nedeniyle kilo al>m> az olur. Bunun tersine SP'li baz> ço-
cuklarda da obezite, çocu¤un sa¤l>¤>n> bozan ve yürümeyi
k>s>tlayan önemli bir problemdir (21).
Konstipasyon
Serebral Palsili çocuklar>n ço¤unda konstipasyon kronik ve
s>k bir problem olmas>na ra¤men az fark edilir ve az tedavi
edilir. Konstipasyon barsa¤>n ve rektal sfinkterin nöromus-
kuler kontrolündeki bozukluk, hareketsizlik, yetersiz s>v>
ve lif al>m>na ba¤l>d>r. Giudice SP'li çocuklar>n %74'ünde
kronik konstipasyon oldu¤unu ve bu çocuklarda sol kolon
ve rektumda kolonik transit zaman>n>n uzad>¤>n> göster-
mifltir (22).
Gastroösofagial Reflü (GÖR)
Kar>n kaslar>n>n spastisitesine veya konstipasyona ba¤l>
artm>fl kar>n içi bas>nc>, bariyer ifllevi gören alt özofageal
sfinkter bas>nc>n> aflabilir, bu da gastroözofageal reflüye
(GÖR) neden olur. SP'li bireylerde enterik sinir siteminde-
ki bozukluk da GÖR'a neden olabilir. Gecikmifl mide bo-
flalmas> GÖR olas>l>¤>n> artt>r>r. Ciddi kronik GÖR ösofa-
jite, bu da ifltahs>zl>¤a neden olur. Ayr>ca mide içeri¤inin
oral farinkse, oradan da trakea ve akci¤erlere inmesi aspi-
rasyonla sonuçlanabilir. Multiple kusma ve aspirasyon epi-
zodlar> akci¤erde kronik hasara yol açabilir ve SP'li çocuk-
larda morbidite ve mortaliteyi artt>ran major bir faktördür
(7,21,23).
Dental Problemler
Tonik >s>rma ve dil itme refleksi gibi anormal oral-motor
refleksler oral hijyeni sa¤lamada bak>c>ya zorluk ç>karabi-
lir. Yutma problemleri oral kavitede yiyecek partikülleri-
nin birikmesine, bu da bakteriyel geliflim ve difl çürükleri-
ne katk>da bulunur. Fenitoin gibi antikonvulzanlar>n kul-
lan>m> difletlerinin afl>r> büyümesine yani gingival hiperp-
laziye neden olabilir. Hastanemizde 89 SP'li çocukla yap>-
lan bir çal>flmada hastalar>n %73'ünde gingivit, %84.3'ün-
de çürük saptanm>flt>r (24). Çene, dudaklar ve dilin anor-
mal pozisyonu nedeniyle a¤>z kapanmas>nda bozulma (ma-
lokluzyon) geliflebilir.
2689
BÖLÜM 164
n
Serebral Palsi