Son y>llarda beden e¤itimcilerin sportif rehabilitasyon
programlar> içindeki görev ve sorumluluklar> artm>flt>r.
olarak baz> Bat> Avrupa ülkelerinde ortaya konan "uyarlan-
m>fl bedensel etkinlikler" (UBE) kavram> do¤rudan hareket
tedavisi fleklinde rehabilitasyon süreci içinde beden e¤itim-
cilerin aktif kat>l>m>n> öngören yeni bir tedavi yaklafl>m>-
d>r.
UBE kavram>na göre her türlü bedensel etkinliklere ve
sportif faaliyetlere, bedensel kay>plar>n telafisinde olabildi-
¤ince genifl ölçüde yer verilmelidir. Bu amaçla afla¤>daki
koflullar>n sa¤lanm>fl olmas> gerekir:
1. Araç-gereç ve sarf malzemeleri sportif rehabilitasyon
merkezinde haz>r bulunmal>d>r.
2. Ulafl>m araçlar>nda a¤>r sakatl>¤> olanlar için gerekli de-
¤ifliklikler yap>lm>fl olmal>d>r.
3. Beden e¤itimi ve spor faaliyetlerine bofl zamanlar> de-
¤erlendirme amac>yla birlikte yer verilmelidir.
4. Deneyim sahibi bir ekip oluflturulmas>na çal>fl>lmal>d>r.
5. Sa¤lam ve sabit bir finans kayna¤> sa¤lanm>fl olmal>d>r
(5).
Egzersiz Fizyolo¤u
lo¤unun da bulunmas> arzu edilir. Ancak bu olana¤a sahip
olan merkezlerin say>s> fazla de¤ildir. Egzersiz fizyolo¤u,
sporcunun kondisyon kayb>n> de¤erlendirip takip edebile-
cek en önemli elemand>r. Kondisyon kay>plar>n>n telafisin-
de uygun egzersiz programlar>n> haz>rlamak görevi de eg-
zersiz fizyolo¤una aittir. Beden e¤itimci ile birlikte uyar-
lanm>fl bedensel etkinliklerin tatbikinden egzersiz fizyolo-
¤u da sorumludur.
Sportif rehabilitasyon ekibinin di¤er elemanlar>, hemfli-
re ve masörlerin rehabilitasyon konusunda bilgi ve dene-
yim sahibi olmalar> gereklidir. Ülkemizdeki durum itiba-
r>yla rehabilitasyon hemfliresi yetifltiren bir okul veya ens-
titü mevcut olmad>¤>ndan bu eksiklik kurslar yoluyla ka-
pat>lmaya çal>fl>lmaktad>r. T>p fakültelerinde FTR bölüm-
leri taraf>ndan düzenlenen kurslarla rehabilitasyon hemfli-
reli¤i alan>nda temel e¤itim verilmektedir. Ancak özellik-
le sportif rehabilitasyon konusunda e¤itimi amaçlayan bir
kurs veya organizasyon henüz oluflturulamam>flt>r. Spor
masörü konusunda ise Gençlik ve Spor Genel Müdürlü¤ü
bünyesinde kurslar düzenlenmekte ve çeflitli kurulufllar>n
ihtiyac> bu yolla karfl>lanmaya çal>fl>lmaktad>r.
Konsültan Elemanlar
Bu bafll>k alt>nda s>ralanan elemanlar>n baz> özel yaralanma
durumlar>nda bilgisine baflvurulabilir. Yaralanman>n cinsi-
ne ve fliddetine göre konsültan eleman tedavide birinci de-
rece sorumlu bir rolü üstlenebilir. Spor yaralanmalar>n>n
büyük ço¤unlu¤unun hareket sistemini ilgilendirmesi iti-
bariyle en çok konsültasyon istenen branfl ortopedi ve trav-
matolojidir. Di¤er organ ve sistemlerin yaralanmas> duru-
munda spesifik branfl bilgi ve deneyimine ihtiyaç duyulur
ve iletiflim sa¤land>ktan sonra konsültasyon gerçeklefltiri-
lir.
Yönetici kadrosu içinde yer alan elemanlar>n en önem-
lisi atletik direktör (antrenör veya koç)'tur. Atletik direk-
tör, yaralanmadan önceki ve sonraki dönemlerde yer alan
tüm bedensel etkinliklerin yaralanma riski tafl>y>p tafl>ma-
d>¤>n>n kontrolünden sorumludur. Ayn> zamanda sporcu
ile ilgilenen antrenörlerin bilgilendirilmesi ve e¤itilmesi
sorumlulu¤u da vard>r. Gerek koruyucu önlemler gerekse
ilk yard>mla ilgili tüm tedbirlerin kontrol görevleri atletik
direktöre aittir. Bir spor yaralanmas> durumunda tak>m
doktoru ile koordine edip rehabilitasyon sürecinin baflla-
mas>n> ve program>n organizasyonunu atletik direktör sa¤-
lamal>d>r. Rehabilitasyon süreci içinde zaman zaman de-
¤erlendirme testleri yaparak doktor ve teknik direktörle
birlikte program>n devam> ile ilgili konular>n al>nmas>nda
önemli role sahiptir. Sonuç olarak sporcu, antrenör, teknik
direktör, tak>m doktoru ve rehabilitasyon hekimi aras>nda
tam bir iflbirli¤i ve koordinasyon olmas> gerekti¤ini söyle-
yebiliriz. Bu iflbirli¤inde en önemli görev hekime düfler ve
gerek rehabilitasyon sürecinde gerekse sakatl>k ya da çeflit-
li zararlardan sporcuyu koruma ba¤lam>nda hekimin so-
rumluluklar> çok fazlad>r.
Sportif Rehabilitasyon Merkezininin
Organizasyonu
Sportif Rehabilitasyon Merkezi (SRM)'de baflar>y> etkileyen
en önemli faktörler iyi bir organizasyon ve yönetimdir. Or-
ganizasyonun sa¤lanmas>nda ve ifllenmesinde hekimin yan>
s>ra teknik kadro da sorumludur. Bu tip bir merkezin op-
timal verimlili¤i sa¤layabilmesi için önce alt yap> ile ilgili
koflullar yerine getirilmifl olmal>d>r.
SRM için en uygun tesisler, özel olarak bu amaçla infla
edilmifl binalard>r. Sporcular>n çok de¤iflik ve özgün ihti-
yaçlar>na cevap verebilmek ancak bu koflul alt>nda müm-
kündür. Örne¤in 300 metrekareden daha dar bir alanda bu
hizmeti yerine getirmek son derece zordur. 400 metrekare-
lik bir alan ideal say>labilir ve ayn> anda birkaç sporcunun
de¤erlendirme veya tedavisine olanak verebilir. Çok fazla
say>da sporcu popülasyonuna sahip olan SRM'lerde ise iki
katl> inflaatla büyüklü¤ü art>rma yoluna gidilebilir. Bu bü-
yüklükteki bir tesiste sportif rehabilitasyonla birlikte per-
3451
BÖLÜM 212
n
Sportif Rehabilitasyon Merkezi