3. Proteoglikanlar.
Proteoglikanlar; k>k>rdak, interver-
tebral disk, fibröz doku, kemik ve kas dokular>n>n matriks-
lerinin temel yap>lar>d>r. En yo¤un olarak hiyalin k>k>rdak
ve nukleus pulpozusda bulunurlar. <çinde bulundu¤u yap>-
lara dayan>kl>l>k ve güç sa¤larlar.
Proteoglikanlar, proteinlere ba¤l> polisakkarid zincirle-
rinden oluflur. Proteoglikan moleküllerini büyük oranda
glikozaminoglikanlar oluflturur. Glikozaminoglikanlar;
glukozamin ya da galaktozamin kaynakl>, özel bir polisak-
karid yap>s>ndan oluflur. Ba¤ dokular>nda yer alan glikoza-
minoglikanlar aras>nda; hiyaluronik asit, kondroitin 4 sül-
fat, kondroitin 6 sülfat, dermatan sülfat ve keratan sülfat
yer al>r.
4. Nonkollajen Proteinler.
Ba¤ dokusu matrikslerinde
nonkollajen proteinler de yer al>r, fakat bunlar>n fonksiyo-
nu pek bilinmemektedir. Nonkollajen proteinlere örnek
olarak; ba¤lant> proteini, kondronektin, ankorin CII, fibro-
nektin, osteonektin ve tenaskin say>labilir.
Kemik
Kemik onar>m>n> gerektiren, en s>k karfl>lafl>lan durum, ke-
miklerin k>r>lmas>d>r. Bu nedenle, k>r>k iyileflmesi kemik
onar>m>n>n tipik örne¤i olarak ele al>nabilir. Kemik tü-
mörlerinde boflluk doldurma amac>yla uygulanan kemik
greftlerinin ana kemi¤e kaynamas>nda da benzer ilkeler ge-
çerlidir.
K>r>k iyileflmesi, inflamasyon dönemiyle bafllayan, ona-
r>m dönemiyle devam eden ve yeniden flekillenme (remo-
delling) dönemiyle sonlanan bir süreçten oluflur. Bu dö-
nemler iç içe geçmifltir, kesin s>n>rlar yoktur (3,4).
1.
K>r>lan kemikte ve çevresinde-
ki yumuflak dokularda kanama olur ve bunun sonucunda
k>r>k hematomu geliflir. Hematomla birlikte, k>r>k çevre-
sindeki, travmaya u¤ram>fl dokulara ait nekrotik dokular da
bulunur. Hematom içinde yer alan hematopoietik hücrele-
rin kemik büyüme faktörleri salg>lama yetene¤i vard>r. Bu
salg>lama sonucunda ortama fibroblastlar, mezenkimal
hücreler ve osteoprogenitör hücreler gelip yerleflir. Fibrob-
lastlar ve osteoprogenitör hücrelerden geliflen osteoblastlar
giderek ço¤al>r.
2. Onar>m Dönemi.
K>r>ktan sonraki iki hafta içinde pri-
mer kallus dokusu oluflur. K>r>k ne kadar iyi tespit edilir-
se, geliflen kallus miktar> o kadar azd>r. Örne¤in, k>r>k uç-
lar> aras>nda devaml>l>k yoksa ve k>r>k iyi tespit edilmemifl-
se, oluflan kallus miktar> çoktur ve yumuflakt>r. Buna kar-
fl>l>k, k>r>k uçlar> tam karfl> karfl>ya gelmifl ve iyi tespit edil-
miflse, kallus miktar> azd>r ve daha serttir. K>r>k uçlar> cer-
rahi tedaviyle anatomik olarak karfl> karfl>ya getirilir ve in-
ternal fiksasyonla çok sa¤lam olarak tespit edilirse, hemen
hiç kallus oluflmaz. Bu tür k>r>k kaynamas>na primer kor-
tikal iyileflme denir.
3. Yeniden fiekillenme (Remodeling) Dönemi:
Bu
dönem, onar>m döneminin ortalar>nda bafllar ve k>r>k kli-
nik olarak iyilefltikten y>llar sonras>na kadar devam eder.
Yeniden flekillenme dönemi yedi y>la kadar sürebilir. Bu
dönemde kemik, normal fleklini kazanmaya çal>fl>r.
K>r>k iyileflmesinde görev alan kemik büyüme faktörle-
ri flunlard>r (3, 5):
1. Kemik Morfojenik Proteini (bone morphogenic
protein, BMP):
Halen tan>mlanm>fl olan on dört kemik
KISIM 9
n
Travma ile
3040
MEZENK
PER
MAKROFAJ
F
KIRMIZI VE BEYAZ
KAN HÜCRELER<
KONDROS
DÜZ KAS
HÜCRES<
YA/
HÜCRES<
OSTEOBLAST
OSTEOS
fiekil 186.1
Farkl>laflmam>fl mezenkimal hücrelerden köken alan dokular.