G
William Heberden'in 1806'da yazd>¤> "Hastal>klar>n Tari-
hi ve Tedavisi üzerine Yorumlar" ("Commentaries on the
History and Cure of Diseases") bafll>kl> kitab>nda "Bu, bir
ölçüde kal>t>msal de¤il mi?" sorusunu yönelterek romatoid
artrit (RA)'te genetik bir olas>l>ktan söz etti¤i belirtilir (1).
1967'de O'Brien "Romatoid artritin geneti¤i" ("The Gene-
tics of Rheumatoid Arthritis") bafll>kl> makalesinin ilk
cümlelerinden biri olarak "Bu derleme, bu konu üzerine
olan literatürü elefltirel analize tabi tutmakta ve mevcut ça-
l>flmalar>n romatoid artritin genetik nedenlerine dair s>n>r-
l> katk> sa¤lad>¤> sonucuna varmaktad>r" saptamas>n> yap-
maktad>r. O'Brien'>n makalesinin tart>flma bölümü dönem
literatürünün ilgili kiflileri ile bir `yuvarlak masa toplant>-
s>' fleklinde yürütülür ve tezlerin karfl>l>kl> tart>fl>lmas> s>ra-
s>nda O'Brien "
tritin insanl>¤>n modern hastal>klar>ndan biri olup olmad>-
¤>" diyerek tart>flmay> sürdürür (2). Stastny'nin öncü çal>fl-
malar>, 70'li y>llar>n ikinci yar>s> ile birlikte romatoid ar-
trit ile insan lökosit antijenleri aras>ndaki iliflkiyi somut
bilgi düzeyine indirger ve bu veriler h>zla yeni bir bak>fl>n
önünü açar (3). Aradan geçen 30 y>l> aflk>n sürede çok
önemli geliflmeler kaydedilmifl, insan genomu sekans düze-
yinde çözümlenmifl, romatizmal hastal>klar moleküler dü-
zeyde tart>fl>lmaya bafllanm>fl ve olgular>n yaflam kaliteleri-
nin büyük ölçüde artmas> sa¤lanm>flt>r. Ancak, baz> temel
sorular henüz aç>kl>¤a kavuflturulabilmifl de¤ildir.
Stastny'nin çok yerinde gözlemlerden hareketle kuyuya at-
t>¤> tafl, ç>kar>lmak bir yana, düflüflünü sürdürüyor gözük-
mektedir. Bu bölümde, romatizmal hastal>klar>n ortaya ç>-
k>fl nedenleri aras>nda say>lan veya dolayl> olarak iliflkilen-
dirilen immünogenetik mekanizmalar ele al>nacakt>r.
Herhangi bir romatizmal hastal>k ile tetikleyici veya
duyarl>laflt>r>c> rolde bir immünogenetik mekanizma bire
bir belirleyecilik anlam>nda gösterilememifl olmakla birlik-
te, romatizmal hastal>klar>n patogenezinde immün sistemi
oluflturan yap>lar ve bunlar> kodlayan genlerin merkezi bir
öneme sahip olduklar> düflünülmektedir. Bu merkezi rol,
gerek immünogenetik mekanizmalarla ortaya ç>kan, gerek
ise bir inflamasyon sürecinde görev alan immün sistem
hücreleri ve bunlar>n ortama sald>klar> ürünleri ile oluflan
2169
133
BÖLÜM
R
OMAT
H
ASTALIKLARIN
<
MMÜNOGENET
Dr. Resul Karakufl