HLA-B27'nin bir homodimer oluflturabildi¤i gösterilmifl-
tir. Bu bulguya paralel olarak beta-2 mikroglobulinin gö-
rece eksikli¤i veya reaktif artriti tetikleyen belirli mikroor-
ganizmalarla infeksiyon gibi belirli durumlarda homodi-
mer B-27 moleküllerinin "self" peptid olmaktan ç>karak
immün yan>t> ve inflamasyonu tetikleyebilece¤i düflünül-
mektedir (26). Homodimerik B27 molekülünün peptid
ba¤layabilece¤i veya peptid yüklü olmayan bofl heterodi-
merik B27 molekülünün belirli koflullarda çok s>rad>fl> ola-
rak HLA s>n>f II molekülleri gibi davranarak CD4+ T-len-
fositlere antijen sunabilece¤i düflünülmektedir (14,33). Pa-
ul Bowness'in öncü çal>flmalar> ile HLA-B27'nin peptidi
ba¤lama seçicili¤i ve ilgili moleküler kurallar görece aç>¤a
ç>kar>lm>flt>r. HLA-B27 molekülünün hücre yüzeyinde
eksprese olan biçiminde ba¤lanacak peptidi temelde belir-
leyen unsurlardan biri ikinci cep için uygun bir arjinin var-
l>¤>ndad>r ve çok az say>daki aminoasit farkl>l>klar> ile olu-
flan HLA-B27 alt tiplerinin, farkl> ama bir ölçüde örtüflen
peptidleri ba¤layabilecekleri ve buna ba¤l> olarak da tedri-
ci ba¤lama afinitelerinin hastal>kla iliflkide farkl> epidemi-
yolojik s>kl>klar> getirebilece¤i düflünülmektedir (14, 26).
HLA-B27 ile hastal>k geliflimi aras>ndaki bilinmeyenler
k>smen ayd>nlat>lm>fl olmakla birlikte, yeni yöntemlerin
devreye sokulmas> ile elde edilen yeni bilgiler, bu iliflkinin
bilinmeyenlerini de art>rmaktad>r. Belirli kromozomlarda
HLA-d>fl> ek genlerle iliflkiler kurulmufltur ancak hastal>k
geliflimindeki rollerine dair veri henüz yeterli de¤ildir. Ke-
za, tetikleyici olarak ifllev gören çevresel etmenlerin tan>m-
lanmas> da henüz çok yo¤un araflt>rma gerektiren bir alan
olarak durmaktad>r (14).
ter) ba¤l> bir infeksiyonu takiben geliflebilen bir tablodur
ve HLA-B27 pozitif bireylerde genel topluma oranla befl
kat daha s>k görülmektedir. ReA için gelifltirilen hipotez-
lerin ortak yönü moleküler benzerlik temelinde infeksiyo-
na yol açan etkenlerin `artritojenik peptid'leri ile HLA-
B27'nin özel iliflkisinde yatmaktad>r. Söz konusu benzerlik
nedeni ile `artritojenik peptid'e yap>sal olarak (yeterince)
benzeyen "self" peptidi (örne¤in eklem bofllu¤unda) eks-
prese eden hücrelere karfl> otoimmün bir yan>t tetiklenebi-
lecektir. Çeflitli mikroorganizma kökenli birçok peptid ile
bu temelde bir moleküler benzerlik söz konusudur (34).
Deneysel hayvan modelleri B27 varl>¤> ile spondiloartropa-
ti iliflkisine önemli katk>lar sa¤lam>flt>r.
siyonu/kolonizasyonu takiben reaktif artrit geliflimi göz-
lenmifl, buna karfl>n B27 transjenik olup, mikropsuz or-
tamda yetifltirilen ratlarda intestinal veya eklem inflamas-
bilen birçok peptid ve ilgili peptidin sunuldu¤u ve dolay>-
s> ile bir immün yan>t>n önünü açan sitotoksik T-lenfosit
klonlar> reaktif artritli hastalar>n hem periferik dolafl>m>n-
da hem de sinoviyal s>v>lar>nda saptanabilmektedir. Bu
bulgular B27'nin özel bir `artritojenik' peptidi sunma ka-
pasitesine sahip özel bir molekül olabilece¤ini göstermek-
tedir (26). Bu verilere ek olarak, HLA-B27 ekspresyonu-
nun, hücrenin intraselüler bakteri replikasyonuna karfl> di-
renç gelifltirmesini bozabilece¤i de öne sürülmektedir (22).
len aminoasit sekanslar> muhtelif HLA-DRB1 alellerinde
kodlan>r ve bu alelik formlarda büyük ölçüde ortak olan
alan "ortaklaflan epitop"u kodlar. HLA-DRB1*0101, -
0401, -0404, 0405, -1402 alel ve alt tipleri HLA s>n>f II
molekülünün hücre yüzeyinde ekspre molekülünün dör-
düncü cebinde ortak bir fenotip kodlarlar. DRB1 molekü-
lünün polimorfik olan k>sm>n>n küçük ama önemli bir böl-
gesine denk gelen bu ortak fenotipe "ortaklaflan epitop" ad>
verilir. Farkl> HLA-DRB1 alellerinin "ortaklaflan epitop"u
kodlayan sekans k>s>mlar> 70 ile 74. aminoasitler aras>nda-
d>r ve büyük ölçüde homoloji gösterir (QKRAA, QRRAA
veya RRRAA Q-glutamin, K-lizin, R-arjinin, A-alanin)
(36, 37, 38). Burada söz konusu olan özgünlük yaln>zca ho-
molojik olmalar>ndan kaynakl> de¤ildir. Çünkü, HLA-
DRB1 alellerinin birço¤unda 70-74. aras> bölgeden çok da-
ha homolog olan baz> bölgeler mevcuttur. Örne¤in, birçok
HLA-DRB1 alelinin 61.-67., 79.-84. ve 87.-90. aminoasit-
leri aras> bölge ayn> aminoasitlerden oluflmaktad>r (37, 38).
"Ortaklaflan epitop"un özgünlü¤ü, ilgili hastal>¤>n ortaya
ç>k>fl>ndan sorumlu tutulan HLA bölgelerini kodlayan böl-
ge olmas>ndan kaynakl>d>r.
külünün beta-1 zincir bölgesinde, peptidin oturdu¤u olu-
¤un etraf>n> bir kasnak veya t>rabzan gibi çeviren alfa-heli-
kal yap>da kendini gösterir. Alfa-helikal yap> T-hücre ile
temasta önemli bir bölgedir. "Ortaklaflan epitop"un antijen
sunucu hücrenin bu bölgesinde eksprese olmas> peptid-
ba¤lay>c> olu¤un dinami¤ini (ba¤lanan peptidin niteli¤i),
peptidin sunuldu¤u T-lenfositin reseptörünü ve bu üçlü
yap>n>n (HLA s>n>f II molekülü-ba¤lanan peptid-TCR)
oluflmas> ile ortaya ç>kan immünolojik sinaps> etkileyece¤i
düflünülmektedir (39).
larda de¤iflmemekte, ama predominant olarak saptanan alel
s>kl>¤> de¤iflim gösterebilmektedir (39). Romatoid artrit
ile bir iliflkinin kuruldu¤u HLA-DR alelleri genel olarak
toplumda %40, RA olgular>nda ise %70 s>kl>kta buluna-
bilmektedir (40). Monozigot ikizlerde yaklafl>k %30 ora-