background image
YO/UN BAKIM ÜNGÖRÜNÜMÜ
Yo¤un bak>m ünitesindeki (YBÜ) kritik hastalar s>kl>kla mekanik
ventilasyon, inotropik ilaçlar veya diyaliz ile birlikte ileri yaflam deste-
¤i gerektirir. Kritik hastal>kla iliflkili mortalite hem akut hemde kronik
hastal>klar>n komplikasyonlar>n>, hastane kaynakl> ve iyatrojenik so-
nuçlar>, ve yaflayanlar aras>nda bozulmufl hayat kalitesini içerir. Bun-
dan dolay> yo¤un bak>m>n amac> morbidite ve mortaliteyi azaltmak,
organ fonksiyonlar>n> sürdürmek ve sa¤l>¤> düzeltmektir. Birçok di¤er
uzmanl>k dal>ndan farkl> olarak yo¤un bak>m özel bir topluluk, hasta-
l>k, tan> veya organ sistemi ile s>n>rl> de¤ildir.
Yo¤un Bak>mc> Yönetiminde
Multidisipliner Ekip
YBÜ'lerinin zorunlu konsültasyon sa¤layan veya tüm tedaviler-
den sorumlu olan, s>kl>kla yo¤un bak>mc>y> kasteden yo¤un bak>m
doktorlar> taraf>ndan yönetilmesi YBÜ ve hastane mortalitesinin an-
laml> biçimde düflürülmesi ve YBÜ ve hastanede yat>fl süresinin k>sal-
mas> ile birliktedir. Bu bulgular uygun triyaj, önleme, tan>, tedavi, mo-
nitörizasyon ve kritik hastal>¤>n hafifletilmesi için görevlendirilmifl
doktorlar>n bulunmas>na ba¤l> olabilir.
Ayr>ca, multidisipliner ekibe liderlik eden bir YBÜ doktoru tara-
f>nda yap>lan günlük toplant>lar, olas>l>kla liderlik, iletiflim ve kurum-
sal kültür yo¤un bak>m süreçlerini düzene sokabildi¤i için sonuçlar>
iyilefltiriyor gözükmektedir. Bu olumlu bulgular yo¤un bak>mc>n>n
koordine etti¤i hemflire, solunum terapisti, diyetisyen ve din görevli-
lerinin tak>m çal>flmas>na ba¤l> olabilir.
Kritik Hastal>k Komplikasyonlar>n>n
Önlenmesi <çin Kan>tlara Baflvurmak
Son on y>lda YBÜ'nde etkin önleyici ve tedavi edici ifllemler hak-
k>ndaki kayda de¤er randomize çal>flma kan>tlar> elde edilmifltir. Bu-
nunla beraber, bazen sorumluluk ve karar verici otoritenin ortadan
kalkmas>na ve ihmal hatalar>na neden olan, birçok doktor taraf>ndan
h>zl> yürüyen bir karar verme ile karakterize, YBÜ'sinin bizzat kendi-
si bu kan>t>n uygulanmas> için engeldir. Kan>ta-dayal> önerilerin uy-
gulanmas>n> desteklemek için etkin stratejiler etkileflimli e¤itim, ince-
leme ve geri bildirim, yaz>l> veya bilgisayar temelli hat>rlat>c>lar, böl-
gesel kanaat önderlerinin (ifle) kar>flt>r>lmas> ve çok yönlü yaklafl>mla-
r> içermektedir.
YBÜ'nde, bas>l> doktor orderleri yol gösterebilir, fakat asla tedavi-
yi etkilememelidir. Önceden sa¤l>kl>, toplum kökenli pnömoni ve akut
solunum zorlu¤u sendromlu mekanik olarak solutulan bir hasta için
örnek doktor orderleri (Tablo 103-1) düflük tidal volümlü ventilasyon,
sedasyon infüzyonunun günlük olarak kesilmesi, erken enteral-ince
barsak beslenmesi, aspirasyon pnömonisini azaltmak için yatak bafl>-
n>n kald>r>lmas>, stres ülsere proflaksisi, tromboproflaksi, ve stres hi-
perglisemisi geliflti¤inde yo¤un insülin tedavisini kapsayan kan>ta da-
yal> tedavileri vurgulamaktad>r.
1,2
S>v> Resüsitasyonu
Damar içi volümün sürdürülmesi veya düzeltilmesi için damar içi
s>v>lar YBÜ tedavisinin önemli bir parças>d>r. Kristalloidler kolayl>kla
ulafl>labilir ve ucuzdurlar, buna karfl>l>k kolloidler genellikle özel bir
fizyolojik hedefe ulaflmak için daha az volüm gerektirirler. Albümin
damar içi onkotik bas>nc> artt>ran do¤al olarak oluflan protein bir kol-
loiddir, fakat kullan>m> ayn> zamanda küçük bir enfeksiyon riski de ta-
fl>r. Bir randomize çal>flmada 7.000 hastaya serum fizyolojik veya
%4'lük albümin verilmifl her bir grupta mortalite %21 bulunmufl, or-
gan yetmezli¤i, mekanik ventilasyon süresi, renal replasman tedavisi
gereksinimi veya YBÜ veya hastanede kal>fl süresi bak>m>ndan fark
bulunmam>flt>r.
3
Bu veriler >fl>¤>nda, kristalloidler kafa travmal> hasta-
larda tercih edilse de, hem kristalloidler hemde albümin esasl> s>v> re-
süsitasyonu bir çok hasta için önerilebilir.
Endotrakeal entübasyon, santral venöz kateterizasyon, postopera-
tif a¤r> yönetimi ve di¤er YBÜ ifllemleri birçok hastan>n sedasyon,
analjezi veya her ikisini almas>n> gerektirir. Randomize bir çal>flmada,
sedatiflerin günlük olarak geçici kesilmesi sürekli infüzyon ile karfl>-
laflt>r>ld>¤>nda mekanik ventilasyon ve YBÜ'nde kal>fl süresinde k>sal-
ma ile iliflkilidir.
4
Standardize, hemflirenin uygulad>¤>, kabul görmüfl
bir sedasyon cetvelinin kullan>ld>¤> bir sedasyon ve analjezi yaklafl>m>
spesifik fizyolojik amaçlar> hedef alabilir, mekanik ventilasyon süresi-
ni k>saltabilir, olas>l>kla sürekli infüzyonla karfl>laflt>r>ld>¤>nda kaynak
tüketimini azaltabilir.
Stres Ülser Proflaksisi
Bozulmufl mikrosirkülasyon, azalm>fl mukozal bütünlük ve Helico-
bacter pylori enfeksiyonu gibi sistemik ve lokal faktörlerin karmafl>k bir
etkileflimi kritik hastalarda üst gastrointestinal stres ülser kanamas>na
zemin haz>rlayabilir. En az 48 saat mekanik ventilasyon uygulanan ve-
ya p>ht>laflma bozuklu¤u olan hastalarda klinik olarak önemli kanama
s>kl>¤> %4'den fazlad>r; randomize çal>flmalarda klinik olarak önemli
kanama riskini azaltt>¤> gösterilen tek ilaç H
2
-reseptör antagonistleri-
dir.
5
Bu tedavi ventilatör-iliflkili pnömoni riskinde art>flla birlikte oldu-
¤u için, hastalara ayn> zamanda daha az ventilatör devresi de¤iflimi,
nem ve >s> de¤ifltirici ve filtreler ve yatak bafl>n>n yükseltilmesi gibi
pnömoniyi önlemeye yönelik etkin stratejilerde uygulanmal>d>r.
Tromboproflaksi
Hareketsizlik, inflamasyon ve ifllemler nedeniyle venöz trombo-
emboli kritik hastal>¤>n yayg>n bir komplikasyonudur. Kontrendikas-
yonun olmad>¤> hastalarda antikoagülan tromboproflaksi oldukça ya-
rarl>d>r. Hem düflük doz fraksiyone olmayan heparin hem de düflük
moleküler a¤>rl>kl> heparin uygundur,
6
ancak ortopedik travma hasta-
lar>nda düflük moleküler a¤>rl>kl> heparin daha etkilidir.
7
Mekanik ci-
hazlar (antiembolik çoraplar veya pnömatik kompresyon cihazlar> gi-
bi) antikoagülanlar>n kontrendike oldu¤u hastalarda önerilir.
Yaflayanlarda Uzun Süreli Sonuçlar
Yaflayan kritik hastalar için, hemodinamik stabilite, hava yolunu
koruyabilme yetene¤i, ve spontan solunum YBÜ'nden ç>karma süreci-
ni bafllatmaktad>r. Bununla beraber, YBÜ'nde sa¤ kalanlar>n birço¤un-
da enflamasyonun biyolojik belirteçleri, art>k organ fonksiyon bozuk-
lu¤u, ve fonksiyonel kay>plar kal>c>d>r. YBÜ'nde verilen tedaviler de
ciddi sekel b>rakabilir. Örne¤in, nöromüsküler blokerler ve kortikoste-
roidler polinöropatiye katk>da bulunabilir. Bu problemler özellikle
hastaneye yatmadan önce durumu bozuk olan kritik yafll> hastalarda
ciddi istenmeyen sonuçlar do¤urur.
Ayr>ca, hastalar ve bak>c>lar> aras>nda anksiyete, travma sonras>
stres ve majör mizaç bozukluklar> yayg>nd>r. Bu nedenle, YBÜ'nden
ve hastaneden ç>kar>lma bir hastan>n yaflam>nda köfle tafl> olsa da, has-
talar YBÜ veya hastaneden ayr>ld>¤>nda kritik hastal>k nadiren tam
olarak düzelir. Bu yüzden, yaflayan kritik hastalar aras>nda uzun süre-
li sonuçlar> istenen düzede tutabilmek için çok yönlü rehabilitasyon
gerekli olabilir.
Tahminler, Tercihler, ve Yaflam>n
Sonunda Bak>m
Klinisyenlerin daha iyi yönlendirme ve tedavi karar> vermesine
yard>mc> olabilen seyir hakk>ndaki bilgilendirme genellikle aileler ta-
raf>ndan olumlu karfl>lanmaktad>r. Seçenekler Akut Fizyolojik ve Kro-
nik Sa¤l>k De¤erlendirme Skoru, Sadelefltirilmifl Akut Fizyoloji Skoru
ve Mortalite Tahmin Modelini kapsamaktad>r. Daha yenilerde,
YBÜ'ne kabul s>ras>nda (Logistic Organ Dysfunction Score) ve kritik
hastal>k seyri s>ras>nda seri olarak organ fonksiyon bozuklu¤unun
(Multiple Organ Dysfunction Score ve Sqential Organ Failure Asses-
ment Score) spesifik ölçümleri bafllang>ç durumunu belirlemeye ve or-
gan fonksiyon bozuklu¤unu ortaya ç>karmaya yard>m eder. Bu skor
sistemleri her yerde mevcut olmas>na karfl>n bireysel hastalar için
prognozu gösteren araçlar olarak kullan>mlar> s>n>rl>d>r. Üstelik meka-
nik ventilasyondaki hasta için yo¤un bak>mc>n>n yaflam öngörüsü ge-
K>s>m X
Yo¤un Bak>m
Bölüm 103
Bir Yo¤un Bak>m Ünitesinde Hastaya Yaklafl>m
717
103
BÜNYAKLAfiIM
Deborah J. Cook