s>ndaki gradiyent azalabilir (fiekil 104-2B). Aksine pulmoner emboli
veya di¤er ölü boflluk yaratan hastal>klarda ortaya ç>kabildi¤i gibi
ventilasyona oranla perfüzyon azal>rsa, end-tidal CO
2
bas>nc> Pa-
CO2
'den önemli derecede düflük olabilir.
Ölü Bofllu¤un Ölçümü
Ölü boflluk genellikle tidal volümün bir bilefleni olarak ifade edi-
lir. Her soluk için ölü bofllu¤un tidal volüme oran> (V
D
/V
T
), Pa
CO2
ve
ortalama ekspire edilen P
CO2
(P
ECO2
) de¤eri bilinen hastalarda modifi-
ye Bohr denklemi kullan>larak hesaplanabilir:
V
D
/V
T
= (Pa
CO2
-P
ECO2
)/Pa
CO2
(2)
Spontan soluyan sa¤l>kl> bireylerde VD/VT genellikle 0.30-
0.40'd>r. Bu de¤er mekanik ventilasyon uygulanan normal akci¤erli
hastalarda gaz ventilatör devrelerinin s>k>flt>r>labilir k>s>mlar>nda geçi-
ci olarak depoland>¤> için 0.50'ye yaklafl>r. A¤>r solunumsal hastal>¤>
olan hastalarda V
D
/V
T
0.7 veya daha yukar>s>na ç>kabilir.
Solunumsal De¤iflkenlerinin Ölçümü
Solunum say>s> ve V
T
gibi solunumsal de¤iflkenler gö¤üs ve abdo-
mendeki hareketleri alg>lamak için çevrelerine yerleflmifl bantlar içine
gömülü tel bobinleri kullanan solunumsal indüksiyon pletismografi
ile ölçülebilir. Bu de¤iflkenler ayn> zamanda endotrakeal tüp arac>l>-
¤>yla soluyan hastalarda pnömotakograf veya di¤er tip spirometreler-
le ölçülebilir. Hastanedeki sa¤l>kl> bireylerde ve metabolik bozukluk
yoklu¤unda V
T
yaklafl>k olarak 400 mL'dir. Spontan soluma s>ras>nda
V
T
300 mL veya 5mL/kg'>n alt>nda olan bir hastan>n mekanik ventilas-
yondan ayr>lmas> zordur.
Solunum say>s> ve V
T
çarp>m> dakika ventilasyonudur (V
E
). Nor-
mal eriflkinlerde (istirahatte) V
E
yaklafl>k olarak 6 L/dk'd>r ve genellik-
le kritik hastalarda CO
2
üretiminde art>fl, V
D
/V
T
art>fl>, veya her ikisi
nedeniyle artar. On L/dk'n>n üstünde olan de¤erlere sahip yatan has-
talarda mekanik ventilasyon deste¤i olmaks>z>n bak>m>n> sürdürmek
zordur.
Hastalar h>zl> ve yüzeyel soluduklar>nda solunum say>s>n>n V
T
'ye
oran> artar. Bu solunum biçimi V
D
/V
T
normal oldu¤u durumda CO
2
at>l>m> için yetersiz kal>r, bu oran artt>¤>nda ise CO
2
birikimi ile birlik-
tedir. Çal>flmalar solunum say>s>n>n V
T
'e oran>n>n 105/dk/L'nin üs-
tünde oldu¤u hastalar>n mekanik ventilasyondan ayr>lmas>n>n imkan-
s>z oldu¤unu göstermifltir (Bölüm 106).
Karbondioksid Üretiminin Ölçümü
Vücut CO
2
üretimi kendili¤inden soluyan hastalarda veya meka-
nik ventilasyon uygulanan hastalarda inspire (genellikle CO
2
yoktur)
ve ekspire edilen gazdaki CO
2
fark>n> karfl>laflt>ran kapal> sistemlerle
ölçülebilir.
2
üretiminin
yatak bafl>nda h>zla hesaplanmas>na izin verir. Sa¤l>kl> bir yetiflkinde
CO
2
üretimi yaklafl>k olarak 200 mL/dk'd>r, ve vücut >s>s> ve metabo-
lizmas>yla de¤iflir.
Alveolar Ventilasyon Denkleminin Kullan>m>
Pa
CO2
ölçümü veya tahmini ventilasyonun yeterlili¤ini belirleme-
ye yard>mc> olsa da, söz konusu hastada ventilasyonun neden yetersiz
oldu¤unun aç>klamas> yaln>zca alveoler ventilasyon denklemi kullan>-
larak ortaya ç>kar>labilir:
Pa
CO2
= (K)
V
CO2
/
VA
(3)
burada K bir sabit,
VCO
2
vücudun karbondioksit üretimi ve
VA veya
alveoler ventilasyon dakika ventilasyonu eksi ölü boflluktur. Üç numa-
ral> denklemden görülmektedir ki, vücudun CO
2
üretiminin art>p al-
veoler ventilasyonun artmad>¤> durumda ve alveolar ventilasyonun
azal>p CO
2
üretiminin azalmad>¤> durumda veya dakika ventilasyo-
nuna oranla ölü boflluk artt>¤>nda hiperkapni ve solunum yetmezli¤i
meydana gelebilir.
Septik olan ve CO
2
üretimi artan fakat solunum kaslar>n>n zay>fl>-
¤>ndan dolay> dakika ventilasyonunu (alveoalar ventilasyonu) art>ra-
mayan hasta, ilk duruma örnek olarak verilebilir. A¤>r astmas> (Bölüm
87) ve KOAH'> (Bölüm 88) olan hastalar>n özellikle CO
2
üretiminin art-
t>¤> durumlarda daha belirgin olmak üzere hava yolu t>kan>kl>¤> ile al-
veoler ventilasyonun azalmas>na ba¤l> solunum yetmezli¤i olabilir.
Narkotik veya sedatif ilaçlar>n afl>r> kullan>m>nda alveoler ventilas-
yonda primer bir azalma görülür. Akci¤erlerde damar t>kan>kl>¤>na
ba¤l> ölü bofllu¤un artt>¤> pulmoner embolizm (Bölüm 99) ve akut so-
lunum s>k>nt>s> sendromu (ARDS; Bölüm 107 ve 109) gibi hastal>klar,
hastalar>n afl>r> sedasyon sonras> gibi alveoler ventilasyonu art>rama-
d>klar> durumda solunum yetmezli¤ine neden olur.
Solunumsal Mekaniklerin Ölçümü
Vital kapasite (VC) maksimum inspirasyon sonras> at>lan en bü-
yük gaz miktar>d>r. Normal VC yaklafl>k olarak 70 mL/kg'd>r, fakat
cins, yafl ve >rka ba¤l> olarak genifl bir da¤>l>m vard>r. VC ço¤u obs-
trüktif ve restriktif hastal>kda azal>r (Bölüm 85), ve 10 mL/kg'>n alt>n-
daki VC genellikle yetersiz ventilasyona efllik eder. VC entübe veya
entübe olmayan hastalarda çeflitli spirometrelerle ölçülebilir.
Her bir ünite bas>nç de¤iflikli¤ine karfl> akci¤erler ve gö¤üs bofllu-
¤unda görülen volüm de¤iflikli¤i solunum sisteminin kompliyans> ola-
rak adland>r>l>r. Mekanik ventilasyon uygulanan bir hastada hesap-
lanmak istenirse etkin solunum sistemi kompliyans> (CEFF) tidal vo-
lümün, maksimum veya istenen tidal volümü (V
T
) oluflturan zirve ha-
vayolu bas>nc> (PMAX) ile pozitif ekspiryum sonu bas>nç (PEEP) ara-
s>ndaki farka bölünmesiyle elde edilir. Yani,
CEFF = V
T
/(PMAX-PEEP)
(4)
Gaz ak>fl> oldu¤u zaman dinamik bir ölçüm yap>ld>¤> için, CEFF,
havayollar> ve ventilatör devrelerindeki direncin yan> s>ra akci¤erler
ve gö¤üs duvar>n>n volüm ve bas>nç özelliklerini kapsar. Normal
CEFF 50-80 mL/cm H
2
O'dur, ve hava yolu t>kan>kl>¤>, sekresyonlar,
ve ufak-çapl> endotrakeal tüpler taraf>ndan azalt>l>r.
Statik solunum sistemi kompliyans> (CSTAT) akci¤erler ve gö¤üs
duvar>n> geniflletmek ve VT'nin verilip gaz>n akci¤er içi veya d>fl>na
hareketinin olmad>¤> durumdan sonra hacim art>fl>n> devam ettirmek
için gerekli olan havayolu bas>nc>n>n ölçümüdür. Bu bas>nç plato ba-
s>nc> veya sabit geri çekilme bas>nc>d>r (PSTAT) ve yaklafl>k olarak 2
saniye için mekanik ventilatörün ekspiratuar girifl geçici olarak kapal>
Bölüm 104
Yo¤un Bak>mda Solunum Monitörizasyonu
720
K>s>m X
Yo¤un Bak>m
fiEKYüksek CO
2
konsantrasyonlu alveoler gaz cihaz, havayolla-
r> ve alveolden kaynaklanan ölü boflluk gazlar>-
n>n yerini ald>¤> için karbondiyoksid bas>nc>n>n
yükseldi¤ini gösteren normal bir kapnogram. Bu
alveoler platonun üst noktas> end-tidal P
CO2
'yi
yans>t>r. B, CO
2
at>l>m> gecikti¤i için end-tidal
P
CO2
'nin bir platoya ulaflmad>¤> kronik obstruk-
tif akci¤er hastal>¤> olan bir hastan>n kapn>gra-
m>. Daha ileri tart>flma için metne bak>n>z.
Alveolar plato
End-tidal P
CO2
End-tidal P
CO2
Ekspirasyon
Ekspirasyon
Zaman
Zaman
A
B
P
CO
2
P
CO
2
Alveolar platonun kayb>