cecil yeni web Page 75

Yükleme dozu = istenilen konsantrasyon X VD (6)

Yükleme dozu h>zl> bir flekilde uyguland>¤>nda, bafllang>çta, toksi-

siteye neden olabilen doruk plazma konsantrasyonuna neden olabilir.
Bu sorun, yükleme dozu bölünmüfl dozlar halinde uygulanarak veya
ilac>n dolafl>ma girme h>z>n> de¤ifltirerek (örn., ilac> infüzyon yoluyla
uygulayarak -intravenöz ilaçlarla- veya di¤er yollardan -oral doz- ve-
rerek dolafl>ma daha yavafl girmesinden yararlanarak) önlenebilir. Bu
yaklafl>m, terapötik seviyeye (10 - 20 mg/L) ulaflmak için, yükleme do-
zunda uygulanmas> gereken fenitoin ile gösterilmifltir (Tablo 27-1'e
bak>n>z). Fenitoinin da¤>l>m hacmi yaklafl>k 0.6 L/kg oldu¤undan, 70
kiloluk eriflkinde, 10 mg/L'lik minumum terapötik seviyeye ulaflabil-
mek için, 6. denklem ile hesaplanan yükleme dozu 420 mg/L olur. 420
mg fenitoini intravenöz bolus uygulamak, kalp durmas> ve ölüm riski
tafl>r. Oral fenitoinin biyoyararlan>m>n>n düflük olmas> (F=0.8) ve ya-
vafl absorbe olmas> avantaj>ndan yararlanarak, 500 mg.'lik oral yükle-
me dozu güvenli bir flekilde uygulanabilir.

Yükleme dozu denklemi, kanda yetersiz seviyede bulunan bir ila-

c>n seviyesini istenen terapötik aral>¤>na yükseltmek için gereken do-
zu hesaplamada da kullan>labilir. Terapötik izlemde fenitoin düzeyi
5mg/L olarak bulunmufl ve istenen düzey 15 mg/L ise, ilac>n da¤>l>-
m>ndan sonra bu düzeye ulaflmas> için gerekli dozu (miligram/kilog-
ram olarak) belirlemek için, istenen konsantrasyonu elde etmek için
gerekli olan fark> (10 mg/L) da¤>l>m hacmi (0.6 L/kg) ile çarpmak ge-
reklidir. 70 kg a¤>rl>¤>nda bir kiflide güvenle kullan>lan yükleme dozu-
nu (420 mg) hesaplamak için 0.6mg/kg, 70 kg ile çarp>lmal>d>r. Biyo-
yararlan>m> 1'den az olan (örn., F = 0.8) 500 mg.l>k oral doz, sistemik
dolafl>ma, gerekli olan yaklafl>k miktar> sa¤lar ve ilac>n intravenöz h>z-
l> uygulanmas>na ba¤l> riskleri önler.

na uzun süreli infüzyon veya yinelenen dozlar

fleklinde devam edilmesi kararl> duruma gelinceye kadar ilaç birikimi-
ne yol açar. Kararl> durum, vücuda giren ilaç miktar> ile vücuttan ç>-
kan ilaç miktar>n>n eflit hale geldi¤i durumdur. Böylece ilac>n plazma
ve doku düzeyi sabitlenir. Eliminasyon yar>lanma ömrü sadece ilaç
eliminasyonunun zaman içindeki seyrini de¤il, ayn> zamanda ilaç bi-

rikiminin de zaman içindeki seyrini belirler. nasyonunun "ayna görüntüsü" biçimindeki modeli fiekil 27-3'te gra-
fiklerle gösterilmifltir. s>ras>nda da kararl> duruma ulaflmak için üç-befl yar>lanma ömrünün
geçmesi gerekir. K>sa yar> ömürlü ilaçlar çabuk birikirken, uzun yar>
ömürlü ilaçlar>n birikmesi daha uzun zaman al>r ve terapötik ilaç sevi-
yesine daha geç ulafl>rlar. Uzun yar> ömürlü ilaçlarda, ilac>n daha h>z-
l> birikmesi ve terapötik olarak daha h>zl> bir etki elde edilmesi için,
yükleme dozunda verilmesi gerekebilir.

z>nda yap>lan herhangi bir de¤iflik-

lik, kararl> durumda da de¤ifliklikli¤e neden olur. Bu durum k>sa yar>

Bölüm 27

141

K>s>m V

Farmakoloji

TABLO 27-1

SIKLIKLA KULLANILAN BAZI

Amikasin

Aspirin (asetilsalisilik

asid)

Karbamazepin

Digoksin

Gentamisin sülfat

Lidokain

Lityum karbonat

Penisilin G

Fenobarbital

Fenitoin

Prokainamid

Kinidin sülfat

Teofilin

Tobramisin

Valproik asid

Vankomisin

0.25

0.14-0.18

1.2

5-7.3

0.22-0.3

0.7-1

0.5-0.7

0.6-0.7

0.4-0.8

2.2

0.3-0.7

0.25-0.30

0.15

0.4-1

< 10

80-90

75-90

20-30

< 10

60-80

45-68

20-45

88-93

14-23

< 10

80-95

52-60

100

575-725

50-125

700

20-40

470-600

180-300

36-50

2-3

0.2-0.3

12-17

34-44

1.5-4

1.5-2

20-270

0.4-0.9

2-6 gün

7-26

2.5-4.7

6-8

4-16

2-4

5-20

4-6

5-20 (TR)

20-30 (PK)

20-250

4-12

0.5-2

0.5-2 (TR)

4-8 (PK)

1-5

0.4-1.4*

De¤iflken

<10-40*

10-20

4-8

0.3-6

5-20

0.5-2(TR)

4-8 (PK)

50-100

5-10 (TR)

25-35 (PK)

94-98

< 2

1-3

50-70

> 95

< 10

95-99

< 5

40-70

10-20

< 10

>95

< 10

VD (L/kg)

Protine Ba¤lanma

(%)

Total Klirensin Renal

Klirens Olarak %'si

Yar>lanma Ömrü

(saat)

Terapötik Aral>k

(mg/L)

Total Klirens

(mL/dak)

* Terapötik aral>k ilac>n indikasyonuna ba¤l> olarak de¤iflir. Örne¤in., lityum karbonat 0.4 1.3 mg/L aral>kta, afektif flizofrenik bozukluk tedavisinde; 1.0 1.4 mg/L aral>kta
mani tedavisinde kullan>l>r. Fenobarbital antikonvülsan olarak 10 mg/mL'den düflük konsantrasyonda, hipnotik olarak 40 mg/L konsantrasyonda etkilidir).
PK = (peak=doruk de¤er); TR = (trough=çukur de¤er); VD = da¤>l>m hacmi

Birikme

100

Eliminasyon

Zaman (saat)

Yar>lanma ömrü (t

= 1.5 saat)

X ilac>n>n plazmadaki

konsantrasyonu (mg/L)

X ilac>n>n vücuttaki

birikme miktar> (%)

fiEKn eliminasyonu (ilaç kesildikten sonra) ve ilac>n birikme-
si (infüzyon s>ras>nda) aras>ndaki `ayna görüntüsü' iliflkisini gösteren gra-
fik. fiekil, sol y-ekseninde konsantrasyon, üst x-ekseninde zaman> göstermekte-
dir. Alttaki x-ekseni, yar>lanma ömründeki süreyi, sa¤daki y-ekseni vücuttaki ilaç
yüzdesini göstermektedir. Eliminasyon esas olarak üç-befl yar>lanma ömrü so-
nunda tamamlan>r ve ilac>n birikimi de kararl> duruma gelir.