background image
patlama ve sitotoksisitenin ortaya ç>kmas>n> tetikler. Eozinofillerde
Fc
R'ler genellikle granüllerden sal>n>m> düzenler. NK hücrelerde
Fc
R'ler antikor ba¤>ml> hücre arac>l> sitotoksisiteyi bafllat>r. Bu ifllem
s>ras>nda NK hücreleri IgG1 veya IgG3 ile kapl> hedef hücrelerce tetik-
lenir. Mast hücresi, bazofil ve eozinofillerdeki FcR'leri IgE için özgül-
dür. Di¤er FcR'ler ise monomerik antikor moleküllerine çok yüksek
afinite ile ba¤lan>rlar. Hücre yüzeyinde IgE ile çapraz ba¤lanma sitop-
lazmik granüllerin sal>nmas>n> meydana getirir.
Sitokinlerle Aktivasyon
Genel olarak do¤al immün sistemin hücreleri sitokinlerle aktivas-
yona oldukça duyarl>d>r. Sitokinler solubl, düflük molekül a¤>rl>kl> gli-
koproteinler olup bir çok dokudan ortaya ç>kabilirler. Bunlar hücreler
aras> haberleflmeyi sa¤layan kimyasal mediyatörler olup efektör hüc-
relerin diferansiyasyonunu düzenler ve immün yan>t> ayarlarlar. Do-
¤al immün sistemde sitokine ba¤l> sinyaller hücre aktivasyonu için
çok önemlidir. En önemli örnekler; NK hücrelerince üretilen ve mak-
rofajlar> aktive eden IFN-
, makrofajlar ve dendritik hücrelerden orta-
ya ç>kan ve NK hücrelerin aktivite ve ço¤almas>n> düzenleyen IL-15 ve
IL-12 ; hasarl> bölgedeki immün olmayan hücrelerden salg>lanan ve
NK ile dendritik hücrelerin aktivitesini sa¤layan IFN-
'd>r (fiekil 42-1).
Do¤al Elemanlar>
Monosit ve Makrofajlar
Monositler yar>lanma ömrü 1-3 gün olan ve periferik kanda dola-
flan hücrelerdir. Makrofajlar monositlerden kaynaklanan, bu hücrenin
dokulara göç etmifl orada farkl>laflan ve ço¤alan tipleridir. Doku mak-
rofajlar> genellikle lenfoid organlarda bulunurlar; ancak bunun yan>n-
da perivasküler alan, seröz kavite (plevra, periton) gibi ba¤ dokuda da
bulunurlar. Bunun d>fl>nda akci¤erde alveolar makrofaj, karaci¤erde
Kupffer hücreleri, kemikte osteoblast, santral sinir sisteminde mikrog-
lia ve sinovyal membranda sinovyositler gibi özelleflmifl makrofajlar-
da vard>r. Makrofajlar PRR veya FcR'lerin tetiklenmesi ile aktive olur-
lar ayn> zamanda IFN-
'ya çok güçlü bir flekilde yan>t verirler (fiekil
42-1). Hidrolitik enzimler, reaktif oksijen ürünleri, sitokinler (TNF-
,
IL-1, IL-6, IL-10, IL-12, IL-15, IL-18), Kemokinler gibi bir çok molekül
salg>larlar. Reaktif oksijen ürünleri, nitrik oksit, antimikrobiyal katyo-
nik protein ve peptidler ile lizozomal enzimler gibi çok say>da hücre
içi toksik molekül ile fagosite etti¤i mikroorganizmalar> etkisiz hale
getirebilir. Bunlara ek olarak mikrobiyal organizmalara sald>rabilir ve
ölü hücreleri de yok edebilirler. Apopitotik hücrelerdeki yüzey mole-
küllerini tan>yarak, herhangi bir inflamatuvar yan>t oluflturmaks>z>n
bu hücreleri yok ederler. Son olarak kazan>lm>fl immün sistemde çok
önemli rolleri vard>r. Antijeni yakalad>ktan sonra antijen sunan hücre
görevi üstlenerek, bu antijenleri T lenfositlere sunarlar. Ancak bu
fonksiyon aç>s>ndan dendritik hücrelerden daha önemsizdirler. IFN-
salg>layan T hücreleri ile ortaklafla çal>flarak doku tamirinde rol oynar-
lar, bunun yan>nda salg>lad>¤> sitokin, kemokin ve büyüme faktörleri
ile immün yan>t>n orkestra flefidirler.
Dendritik Hücreler/Langerhans Hücreleri
Dendritik hücreler do¤al ve kazan>lm>fl immün sistem aras>ndaki
ba¤lant>y> sa¤layan en önemli hücrelerdir. Birincil görevleri T hücrele-
rine antijen sunmakt>r. Naive T hücrelerini aktive edip kazan>lm>fl im-
mün yan>t> bafllatabilen tek hücre tipidir. Dendritik hücreler lenfoid ve
myeloid köklerden elde edilirler. Deri ve mukozal yüzeylerde bulunan
dendritik hücreler "Langerhans hücreleri" olarak adland>r>l>rlar. Hüc-
re d>fl> molekülleri çok iyi bir flekilde endosite edip parçalayabilirler,
ancak yine de bu moleküller T hücrelerini aktive edecek düzeyde yo-
¤unlu¤a sahip de¤ildirler. Uyar>c> sinyali ald>ktan sonra çok etkili bir
antijen sunan hücreye dönüflürler. Aktivasyon sinyali TNF-
, IFN-
veya >s> flok proteinleri salg>layan hasarlanm>fl konak hücreleri veya
PAMP'dan ç>kar (fiekil 42-1). Aktivasyon sonucunda dendritik hücre-
deki kemokin reseptörlerinin profili de¤iflerek, bu hücreler lokal doku-
lardan lenf nodlar>na göç ederler. Buna paralel olarak T hücrelerin ak-
tive olabilmesi için gerekli olan aksesuvar molekülleri eksprese etme-
ye bafllarlar. Lenf nodlar>nda T hücre bölgesine vard>klar>nda endosi-
te ettikleri ve parçalad>klar> antijeni MHC/peptid kompleksi olarak
sunarlar. Yüksek miktarda MHC ve aksesuvar molekül ekspresyonu
ile antijen sunumunu ve T hücre uyar>lmas>n> en iyi flekilde gerçeklefl-
tirirler (fiekil42-2).
Do¤al Katil Hücreler (NK)
Kazan>lm>fl immün yan>t ortaya ç>karken viral enfeksiyon ajanlar>-
na ve hücre içi patojenlere ilk yan>t veren hücrelerdir. NK hücreler
makrofaj ve dendritik hücrelerden salg>lanan sitokinlere duyarl>d>rlar.
Makrofaj ve di¤er hücreleri aktive eden özellikle IFN-
gibi sitokinleri
salg>larlar. Ayr>ca virüs ile enfekte hücreleri öldürmeye haz>rd>rlar.
Bölüm 42
Do¤al ve Kazan>lm>fl
253
K>s>m VII
fiEKvasyon yolaklar>. Do¤al immün sistem hüc-
releri infeksiyon veya malignite nedeniyle
hasralanm>fl dokular> ve mikroorganizmalar>
tan>rlar. Dendritik hücreler ve monosit/mak-
rofajlar hasarlanm>fl hücrelerden ortaya ç>-
kan endojen uyar>c>lar ve sitokinlerle uyar>la-
bilen, birçok mikroorganizmada bulunan bak-
teriyel molekülü tan>ma amac>yla çok say>da
reseptör tafl>yan hücrelerdir. Kompleman
faktörlerinin ba¤lanmas> da hücre aktivasyo-
nunu tetikleyebilir. Major histokompatibilite
kompleks (MHC) s>n>f-I'in kendini tan>mas>
do¤al öldürücü (NK) hücreler için pozitif ya
da negatif sinyaller ortaya ç>kar>r. Hedef hüc-
re yüzeyinde MHC s>n>f-I moleküllerinin ol-
mamas>, NK hücrelerinin hedef hücreyi öl-
dürmek için aktive olmas>na neden olur.
Patojenle
iliflkili
moleküler
desen
Toll-benzeri
reseptör
Sitokin reseptörleri
(örn. TNF-
1
IFN-
)
Endositik desen
tan>ma reseptörü
Antikor
Fc reseptör
Stokin
reseptörleri
Kompleman
reseptörleri
Lipodisakkarid
DO/AL KAT
MHC s>n>f I
Fc reseptörü
Antikor
NK reseptörleri
Sitokin reseptörleri
(örn. IL-12)
MHC s>n>f I -
tan>yan reseptörler
Toll-benzeri
reseptör
Sitokinler
(IFN-
, TNF-)
CD14
DENDR
MAKROFAJ