background image
Nükleer Proteinlerdeki Kusurlar
Nükleusta fonksiyon yapan ve DNA onar>m>nda yer alan protein-
lerde anormalliklere birkaç do¤umsal kusur sebep olur (Bkz s>n>f 2,
Tablo 216- 1). Bu kal>tsal bozukluklar> tafl>yan hastalarda kanser gelifl-
mesi için risk yüksektir. DNA onar>m>ndaki bu do¤umsal kusurlar
aras>nda kseroderma pigmentozum, Bloom sendromu, ataksi- telanji-
ektazi ve Fanconi anemi gibi nadir bozukluklar; progeni, Cockayne
sendromu ve Werner sendromu gibi erken yafllanma ile iliflkili hasta-
l>klar ve daha s>k olan eriflkin bafllang>çl> nonpolipozis kolon kanseri
yer al>r. Bu bozukluklarda artm>fl hassasiyet ve ultraviyole, X >fl>n>, ya
da alkile edici çapraz ba¤lama mekanizmalar> sonucu hasarlanm>fl ya
da `normal' onar>m gereksinimleri oluflan DNA'larda geciken tamirat
görülür.
Kanda Dolaflan Proteinlerde Kusurlar
Birçok do¤umsal kusur kanda dolaflan proteinlerle iliflkilidir (S>-
n>f 3, Tablo 216- 1'e bak>n>z). Kandaki stabil, dolaflan proteinler ara-
lar>nda immünolojik, homeostatik, düzenleyici, hormonal ve eser
metaller, lipidler ve di¤er besinlerin organlar aras> tafl>nmas>n>n ol-
du¤u çeflitli fonksiyonlar> yaparlar. Dolafl>mdaki proteinleri etkile-
yen baz> kal>t>msal bozukluklar Tablo 216- 8'de gösterilmifltir. Oksi-
jen tafl>nmas>, koagülasyon, ve ba¤>fl>kl>kta yer alan proteinlerin de-
taylar> baflka bölümlerde verilmifltir ancak homeoastaz> korumak ve
beklenen bir hastal>¤> önlemek için tarama, tan> ve müdahaleden olu-
flan genetik yaklafl>mlar ve patofizyolojik mekanizmalar bu hastal>k-
lar>n burada do¤umsal metabolizma kusurlar> olarak adland>r>lmas>-
n> uygun k>lmaktad>r.
Anormal Matriks Proteinleri
Anormal matriks proteinleri Marfan sendromu (fibrilin), osteoge-
nezis imperfekta (kollajen tip I), spondiloepitelyal displazi (kollajen tip
II) ve Sachs hastal>¤> (kollajen tip II) gibi do¤umsal kusurlar oluflturur.
Bu bozukluklar do¤umsal metabolizma kusurlar>n>n 4.s>n>f>na örnek
oluflturmaktad>r (bak>n>z Tablo 216- 1). Bu proteinlerin post- translas-
yonel ifllenmesinde yer alan enzimler de bu sendromlara sebep olabi-
lir. Bir örnek olan Ehlers Danlos sendromu tip VI'da kollajen lizil hi-
roksilaz eksikli¤i kollajende fazla miktarda iyi hidroksile olmayan lizil
rezidüleri oluflturur. Matriks proteinlerinin do¤umsal kusurlar>na kol-
lajen metabolizmas>ndaki bozukluklar örnektir. fiu anda dokuz kro-
mozom üzerinde da¤>lm>fl olan 20'den fazla farkl> genin 13'ten fazla
kollajen tipini kodlad>¤> bilinmektedir.
1544
K>s>m XVI
Metabolik Hastal>klar
TABLO 216-8
KANDA DOLAfiAN
PROTE
Fonksiyonel S>n>f
Protein
Fenotip
Tafl>ma
Seruloplazmin
Wilson Hastal>¤>
Albumin
Analbuminemi
Hemoglobin
Hemoglobinopatiler
Alfa lipoprotein
Analfalipoproteinemi
Beta lipoprotein
Abetalipoproteinemi
Transkobalamin II
Megaloblastik anemi
Hormonlar
Büyüme hormonu
Pitüiter cücelik
Diyabetes mellitus
(insüline ba¤>ml>)
Somatomedin
Pitüiter cücelik
Koagülasyon
Faktör I-XIII
Koagülopatiler
Kininojen
Kininojen eksikli¤i
Prekallikrein
Prekallikrein eksikli¤i
Kompleman
Hiperkomplementemiler
bileflenleri
Alfa-1 antitripsin
Pulmoner amfizem
ve/veya siroz
G1 esteraz inhibitörü Anjiyonörotik ödem
Psödokolinesteraz
Süksinilkolin
maruziyetinin ard>ndan
uzun süreli paralizi
TABLO 216-9
DO/UMSAL METABOL
KUSURLARININ TEDAV
Genetik dan>flmanl>k: Prospektif tedavi
Tan>, risk de¤erlendirmesi, bilgi transferi, kaynaklar>n kullan>m> için destek.
Üreme alternatifleri: kontrasepsiyon, abstinens, yapay döllenme, in vitro
fertilizasyon, prenatal monitörizasyonla birlikte ya da onsuz risk alma
Çevre mühendisli¤i
Zarar veren ajandan kaç>nmak
Destekleyici fiziksel, konuflma ve u¤rafl> tedavisi
Besin tedavisi
Anabolizmay> art>r>n
Toksik öncülü s>n>rlay>n
Alternatif metabolik yolla detoksifiye edin
Geri beslenme inhibitörü sa¤lay>n
Suprafizyolojik miktarlarda vitamin öncülü sa¤lay>n
Protein (enzim) üretimini indükleyin
Kemoönleme
Protein ve enzim replasman>
P>ht>laflma faktörleri peptid hormonlar> sa¤lay>n
Transplantasyon
Organ transplant>
Kemik ili¤i transplant>
Kök hücre transplant> (eriflkin, embriyonik, nükleer transfer)
Genetik mühendislik
Somatik gen tedavisi
Rastgele insersiyon
Homolog rekombinasyon (yere spesifik)
Germ hücresi tedavisi
Rx
Bu bölümde yer alan metabolik hastal>klarda ortak olarak normal
homeostaz> bozan büyük etkili genler sebep oldu¤undan tedavilerde
Tablo 216- 9'da özetlenen genel bir yaklafl>m kabul edilebilir. Teda-
vinin hangi düzeyde verilece¤i hastal>¤> oluflturan patofizyolojik me-
kanizmalar>n anlafl>lma düzeyine ve elde bulunan müdahale yöntem-
lerine ba¤l>d>r.
Gen Tedavisi
Somatik Gen Tedavisi
Genetik hastal>¤> olan hastalar> tedavi etmek için somatik hücre
gen tedavisi klinik araflt>rma sahas>na girmifltir. Dünya genelindeki
çok say>da laboratuar kay>p bir gen fonksiyonunu sa¤lamak için ek-
zojen DNA'n>n spesifik organlar>n DNA's>na sokulaca¤> stratejiler ta-
sarlamaktad>r. Birçok kal>t>msal metabolik hastal>k için somatik gen
tedavisi gelecek için bir hedef olmaya devam etmektedir ve normal-
de transkripsiyon yap>lan genlerin transfer edilece¤i toksik olmayan,
stabil bir vektöre ihtiyaç duyulmaktad>r.
Genetik Dan>flmanl>k
Genetik dan>flmanl>k kal>t>msal metabolik hastal>klar>n tedavisinde
özgün ve temel bir yöndür ve tüm kal>t>msal hastal>klar için kullan>l-
maktad>r ancak bu mekanizmalar henüz anlafl>lmam>flt>r ve henüz
bunlar için tedavi bulunmamaktad>r. Hastalar, anne babalar> ve akra-
balar afla¤>daki sorular> sorarlar: bu hastal>k neden oldu? Bu bende ya
da çocuklar>mda da olacak m>? Bu hastal>k tedavi edilebilir ya da ön-
lenebilir mi? Genetik dan>flmanl>k birkaç bilefleni içeren süreçler yoluy-
la bu sorulara cevap vermeye çal>fl>r. Do¤ru bir aile öyküsü, klinik tan>
ve prognoz öngörülmesinin önemi çok fazlad>r. Formel genetik dan>fl-
manl>¤a bafllamadan önce di¤er aile üyeleri için genetik bir ayr>m ya-
p>lmas> gereklidir. Genetik tarama klinik, histolojik, biyokimyasal ya da
Tedavi
Bölüm 216
Do¤umsal Metabolizma Kusurlar>na Yaklafl>m