background image
da iyileflme klinik olarak anlaml>d>r ve klinik son noktan>n en önemli
göstergesidir, hatta virolojik yan>ttan bile daha önemlidir.
1990'lar>n ortas>nda güçlü ART'nin tan>nmas>ndan sonra ART'ye
sekonder iyileflmifl immün fonksiyonun en önemli kan>t>; özel bir teda-
vinin olmad>¤> ya da s>n>rl> tedavilerin oldu¤u f>rsatç> enfeksiyonlar>n
iyileflmesi ya da rezolüsyonu idi. Bu f>rsatç> olaylar kriptosporidyazis,
azol dirençli Candida özefajiti, progresif multifokal lökoensefalopati,
ve Kaposi sarkomudur. Klinik iyileflme, ART sonras> sadece kantitatif
olmay>p kalitatif olarak da görülen immün sistemde düzelmenin ikna
edici kan>t>d>r. Spesifik f>rsatç> enfeksiyon profilaksisi kullan>m> art-
madan önce bile, proteaz inhibitörüne dayal> tedavinin bafllanmas> ile
HIV iliflkili f>rsatç> enfeksiyonlardan olan P.jiroveci pnömonisi, yayg>n
Mycobacterium avium intracellulare (MAC) enfeksiyonu ve invaziv
CMV hastal>¤> oranlar> azald>.
ART sonras> CD4
+
hücre say>s>nda art>fl, f>rsatç> enfeksiyon riskin-
de azalma saptand>. Bununla birlikte ART'ye ba¤l> CD4
+
say>lar> belli
bir eflik de¤erinin üzerinde olan hastalarda spesifik profilaksiyi geri
çekmeye dayal> çal>flmalara baflland>. Bu çal>flmalar böyle bir strateji-
nin güvenli oldu¤unu gösterdi, sonuç olarak f>rsatç> enfeksiyonlardan
korunma ile ilgili k>lavuzlar, ço¤u enfeksiyona yönelik profilaksiyi
durdurma stratejisine yer verdiler (Profilaksi tedavisi için bkz. Bölüm
412). Daha yüksek CD4 say>lar> ile afl>lara antikor yan>t> artt>¤>ndan,
bu k>lavuzlar CD4 say>s> 200 hücre/mm
3
üzerine ç>kana kadar baz>
afl>lar> (örn. pnömokok afl>s>) ertelemeyi önerirler.
Uyumsuz CD4/HIV RNA Cevaplar>
ART'ye ba¤l> CD4 hücre say>s>ndaki art>fllar HIV RNA'daki azal-
maya göre hastadan hastaya daha çok de¤ifliklik gösterir. On iki ayl>k
tedavi sonras> ço¤u hasta en az 100 hücre/mm
3
art>fl gösterse de baz>
hastalar daha güçlü cevap verebilir, di¤erleri hiçbir h>zl> art>fl göster-
meyebilir. Baz> çal>flmalarda zay>f CD4 cevab> ile iliflkili bulunan fak-
törler, ileri yafl, bazal yüksek HIV RNA seviyeleri, düflük CD4
+
hücre
say>m>, Hepatit C koenfeksiyonu ve proteaz inhibitörü olmayan teda-
vi rejiminin al>nmas>d>r. Hastan>n kemokin reseptörü olan CCR5 ve
çoklu ilaç direnç tafl>y>c>s> (MDR1) genotipini içeren baz> genetik fak-
törler de zay>f CD4 cevab>na sebep olabilir. Bu genetik testler rutin
pratikte mevcut de¤ildir.
Baz> hastalar CD4
+
hücre say>mlar>nda sürekli anlaml> bir art>fl
göstermedi¤inden bu cevab> desteklemek için immünoterapiyi kullan-
mak çoktand>r devam eden ilgi çekici bir konu olmufltur. Birçok çal>fl-
ma, farkl> dozlarda ART ve interlökin-2 verilen HIV enfekte hastalarda
ART'yi yaln>z alan hastalara göre anlaml> olarak daha fazla CD4 ceva-
b> oldu¤unu gösterdi. CD4
+
hücrelerdeki bu art>fl>n klinik yan>ta dö-
nüflüp dönüflmedi¤ine dair devam eden interlökin-2 çal>flmalar> mev-
cuttur. Çünkü bu tedavi yüksek oranda yan etkiye sahiptir (ço¤unluk-
la grip benzeri semptomlar) ve pahal>d>r. Di¤er randomize çal>flma
büyüme hormonunun hem absolü hem de naif CD4
+
hücre yan>tlar>n>
ayn> zamanda timik boyutu da artt>rabildi¤ini göstermifltir.
HIV RNA ve CD4 cevab> uyumsuzlu¤unun farkl> bir formu, HIV
RNA art>fl>na ra¤men CD4 hücre say>s>n>n sabit kalmas> ya da artma-
ya devam etmesidir. Bu durum bir proteaz inhibitörü ve iki nükleozit
revers transkriptaz inhibitörlerini kapsayan rejimlerle tedavi edilen
hastalarda görülür ve klinik pratikte yüksek viral yüke ra¤men tedavi
alt>ndaki HIV enfekte hastalar>n k>sa dönem iyi prognozunun bir par-
ças> olarak kabul edilir. Bu HIV RNA/CD4 uyumsuzluk fenomeni için
birçok aç>klama getirilmifltir, fakat bunlar da birbiri ile uyuflmamakta-
d>r. Bunlarda birincisi vahfli tip virüsle ile karfl>laflt>r>ld>¤>nda azalm>fl
virulans> olan antiviral dirençli HIV sufllar>n>n oluflmas>d>r. tedavisiz kontrollerle karfl>laflt>r>ld>¤>nda, CD4
+
hücre döngüsünün te-
davi gruplar>nda azalmas>d>r. Bir di¤er aç>klama HIV RNA seviyeleri-
nin tedavi öncesi bazal seviyelerinin alt>na düflmesi içn gerekli zama-
n>n uzamas>d>r. ART'ye ba¤l> bu immünolojik yararlan>m süresinin,
virolojik "rebound"daki de¤iflkenli¤e ra¤men 72 haftaya kadar uzaya-
bildi¤i gösterilmifltir. Di¤er çal>flmada; çoklu ilaç dirençli virüse sahip
ART ile tedavi edilmifl hastalarda, yaban>l tip HIV'l> olup tedavi alma-
m>fl olanlara göre ayn> viral yükle bile CD4'ün azalma oran> önemli öl-
çüde daha yavaflt>. Bu çal>flmada; viral yükün saptanamaz olmas>na
bakmaks>z>n, mililitre bafl>na 10,000 kopyadan daha düflük bir viral
yük veya vireminin tedavi öncesi ayar noktas>n>n 2 log afla¤>s>na azal-
mas> CD4 kazan>m> ile iliflkiliydi.
ART bafllad>ktan sonra immün fonksiyondaki iyileflmeler varolan
f>rsatç> enfeksiyonlarda dramatik kötüleflmeye sebep olabilir, bu en-
feksiyonlar daha önce teflhis edilmifl olanlar (örn; CMV retiniti) ya da
klinik olarak daha önce semptomu olmayan (yayg>n MAC) enfeksi-
yonlard>r. melen konakta daha önce zay>f olan ya da hiç olmayan enflamatuvar
yan>t>n ART sonras> güçlenmesinden kaynaklan>r. CD4
+
hücre say>s>
50 hücre/mm
3
'ün alt>ndaki tipik bir vakada güçlü bir ART rejimi bafl-
lan>r. Ani bir HIV RNA düflüflü ve CD4
+
hücre say>s> art>fl> olur, hafta-
lar ya da aylar sonra hasta atefl, gece terlemesi ile gelebilir. Bilgisayar-
l> tomografide dramatik bölgesel lenfadenitler (mezenterik, torasik, in-
guinal, servikal, aksiller lenf bezleri tutulabilir) ortaya ç>kabilir. Biyop-
si, aside dirençli organizmalar ve granülomatöz enflamatuvar reaksi-
yon gösterir. Birleflik Devletler'de bu en s>k MAC hastal>¤> olacakt>r,
fakat ayn> klinik bulgular tüberkülozda da rapor edilmifltir. CMV reti-
nitinde belirsiz retinal hastal>k aniden aktif vitritise dönüflebilir. Bu ce-
vap ART öncesi dönemde anormal idi. drom analoglar> birçok HIV ile iliflkili f>rsatç> enfeksiyon için tan>mla-
nabilir, bunlar P.jiroveci pnömonisi, kriptokokkozis, toksoplasmozis
ve progresif multifokal lökoensefalopatidir. Bu sendromun optimum
tedavisi hala tan>mlanmam>flt>r. Altta yatan f>rsatç> enfeksiyonun teda-
visi ve ART devam> önerilmektedir. ART'nin devam> özellikle önem-
lidir çünkü; immün rekonstitüsyon enflamatuvar sendromlar>n gelifl-
ti¤i hastalar>n ço¤u immünkompromizedir. Semptomlar ciddi ve uza-
m>fl ise palyasyon için steroid gerekebilir. Sendromun ciddiyetine gö-
re daha fazla immün bask>lama gerekli ise steroid kullan>labilir.
HIV Enfeksiyonu Tedavisi Olarak
ndan k>smi olarak HIV replikasyonunu
bask> alt>nda tutma yetene¤i, kronik HIV enfeksiyonu tedavisi olarak
immün güçlendirmede büyük ilgiye yol açm>flt>r fakat; flimdiye kadar
ki sonuçlar büyük ölçüde hayal k>r>kl>¤> yaratm>flt>r. Akut HIV enfek-
siyonunun erken tedavisi HIV'a karfl> CD4
+
T hücre yan>t>nda art>fl ve
tedaviye ara verildi¤inde vireminin geçici kontrolünü sa¤layabilir, fa-
kat; kontrolün devaml>l>¤> umut k>r>c> olmaktad>r ve muhtemelen im-
mün sistem taraf>ndan hedeflenen ana epitoplar>n virüs taraf>ndan de-
¤iflikli¤e u¤rat>lmas> nedeniyledir. HIV ile enfekte kiflilerdeki immüni-
teyi artt>rmak için pek çok giriflim yap>lmaktad>r (Tablo 408-1). Bunla-
rin aras>ndan belirgin olan>; zaten enfekte olan kiflilerin immün yan>t-
lar>n> artt>rmak için immunize edildi¤i terapötik immünizasyondur.
HIV spesifik CD4
+
ve CD8
+
T hücre yan>tlar>n> artt>rma veya genifllet-
menin daha iyi immün kontrole olanak sa¤layabilece¤i hipotezi insan-
larda henüz kan>tlanmad> fakat; HIV enfeksiyonunun hayvan model-
lerinde cesaretlendirici veriler meydana gelmektedir. Bu yaklafl>m>n
çok say>da çal>flmas> muhtemelen gelecek birkaç y>lda görülecektir.
Bölüm 408
2556
K>s>m XXIV
HIV ve AIDS
TABLO 408-1
HIV ENFEKS
TEST ED
Rekombinan virüs afl>lar>
Tüm inaktive viral afl>
Antijenle karfl>laflt>r>lm>fl dendritik hücreler
CD4
+
ve/veya CD8
+
T hücre inklüzyonlar>
Pasif antikor infüzyonlar>
Rekombinan büyüme hormonu