background image
n>, HIV enfeksiyonu ile yaflayanlar için hayat kurtar>c> bak>m ve teda-
vi sa¤lad>¤>n>, epideminin çocuklar, etkilenen aileler, savunmas>z po-
pülasyonlar ve toplum üzerindeki etkisini hafifletti¤ini kabul etmekte-
dir. Ek olarak; ülkeler, bir küresel fon kuruluflunu içeren artm>fl kay-
naklar> hareketlendirmeyi ve ulusal yan>tlar>n insan haklar>na sayg> ve
cinsiyet eflitsizli¤inin rolünün fark>na varmaya dayal> olmas>n> taah-
hüt etmifltir.
2001 ve 2005 y>llar> aras>nda düflük ve orta gelirli ülkelerin
HIV/AIDS yan>t> için parasal durumu, %31 kadar>n>n 2005 y>l>nda ge-
liflen ülkelerden gelmesiyle kabaca 1.6 milyar dolardan 8.3 milyar dola-
ra artm>flt>r.
Geliflmifl ülkelerdeki ekonomik durumdaki art>fl ve antiretroviral
ilaçlar>n fiyatlar>ndaki önemli azalmalar, antiretroviral tedaviye global
eriflimde ani ve köklü bir de¤iflikli¤e yol açm>flt>r. 2003 Aral>k ve 2006
Haziran aras>nda, düflük ve orta gelirli ülkelerdeki antiretroviral teda-
vi alan insanlar>n say>s> Sahara alt> Afrika'daki ülkelerin antiretroviral
kullan>m>ndaki 10 kat art>fl (100,000'den 1 milyon'a) ile 400,000'den 1,6
milyona ç>km>flt>r. Bu tip dikkat çekici ilerlemeyle bile, tedavi ihtiyac>
olanlar>n sadece %24'ü ulaflm>flt>r.
HIV enfeksiyonu önleme kapsam> ayr>ca artm>flt>r. 2001 ve 2005
y>llar> aras>nda, HIV dan>flmanl>¤> ve testi alan kiflilerin say>s> incelen-
mifl 70'den fazla ülkede, kabaca 2001 y>l>ndaki 4 milyon kifliden 2005
y>l>nda 16,5 milyon kifliye ç>karak dört kat>na ulaflm>flt>r. HIV/AIDS
e¤itimi alan ortaokul ö¤rencileri ve anneden bebe¤e bulaflmay> önle-
mek için servislere sunulan gebe kad>nlar>n say>s>nda ayr>ca önemli
art>fllar bildirilmifltir.
Buna ra¤men, 2005 itibariyle önleme programlar> yüksek risk al-
t>nda olanlar>n sadece küçük bir k>sm>na (erkekler ile cinsel iliflkiye gi-
ren erkeklerde %9 ve ilaç enjeksiyonu kullan>m> ile %20'den daha az>)
ulafl>yordu ve evrensel olarak gebe kad>nlar>n %8'inden az> HIV'>n an-
neden bebe¤e bulaflmas>n> önleme giriflimlerine ulaflmaktayd>.
Yan>t için parasal destek artt>kça, mevcut parasal deste¤in en iyi
kullan>m> sa¤layarak ulusal AIDS programlar>n> büyütmeye global
dikkat artan bir flekilde odaklanmaktad>r. 2003-2004 y>llar>nda, ulusal
AIDS programlar>n>n h>zl> geliflimi için ana prensipler lehine güçlü bir
fikir birli¤i geliflmifltir. "Three Ones" olarak bilinen bu prensipler
AIDS etkisi üzerinde tek, kararlaflt>r>lm>fl bir taslak ihtiyac>n> karfl>la-
maktad>r ve bu taslak; tüm iflbirlikçilerin çal>flmas>n> koordine etmeyi
temel alma, genifl kapsaml> çok sektörlü bir yetki ile bir ulusal AIDS
düzenleme otoritesi ve bir kararlaflt>r>lm>fl ülke düzeyini izleme ve de-
¤erlendirme sistemini sa¤lamaktad>r.
2006 Haziranda'ki AIDS üzerine yap>lan yüksek düzeydeki toplan-
t>da, Birleflmifl Milletler üyesi devletler 2001 y>l>ndaki HIV/AIDS Taah-
hüt Deklarasyonu'nunu yeniden tasdik ettiler ve kapsaml> HIV önlen-
mesi, tedavisi, bak>m> ve destek programlar>n> büyütmek için evrensel
giriflim do¤rultusunda 2010'a kadar kendilerini daha fazla sorumlu k>l-
d>lar. HIV/AIDS üzerine Politik Deklarasyon'da, üye ülkeler düflük ve
orta gelirli ülkelerde tüm güvenilir ulusal AIDS planlar>na parasal kay-
nak sa¤lamak ve AIDS yan>t> için 2010'a kadar y>ll>k 20 ila 23 milyar do-
lara hareketlilik kazand>rmak için ihtiyac>n fark>na vard>lar. Dünyay>
HIV enfeksiyonu önlenmesi ve tedavisine evrensel eriflim do¤rultusun-
da bir yörünge üzerine yerlefltirmek, sadece parasal kaynaklar> hare-
ketlendirmede daha h>zl> ilerlemeler de¤il ayn> zamanda her ülkede et-
kili pratik derslerin genifl temelli programlara entegrasyonundan emin
olmak için gerçek politik ve kamusal yükümlülük gerektirecektir.
Çok büyük ölçekte büyüyen HIV programlar>n>n ola¤an üstü çaba-
s> üzerine infla ederek, tam ölçekli ve kapsaml> bir yan>t en az>ndan di-
¤er nesil boyunca sürdürülme ihtiyac> duyar çünkü; epidemi hala ge-
liflmektedir ve henüz belirsiz bir dönem olarak sürmesi muhtemeldir.
SEÇ
Beyrer C.: HIV epidemiology update and transmission factors: Risks and risk con-
texts-- 16th International AIDS Conference epidemiology plenary. Clin Infect Dis
2007; 44:981-987.An epidemiologic update
Centers for Disease Control (CDC): Revised recommendations for HIV testing of
adults, adolescents, and pregnant women in health-care settings. MMWR 2006;
55(No. RR-14):HIV testing recommendations
Centers for Disease Control (CDC): The global HIV/AIDS pandemic, 2006. MMWR
Morb Mortal Wkly Rep 2006; 55:841-844.A global overview
Frieden TR, Das-Douglas M, Kellerman SE, ve ark.: Applying public health principles
to the HIV epidemic. N Engl J Med 2005; 353:2397-2402.More effective epidemic
control using proven strategies would save between 4 and 5.4 billion dollars per
year
Goldie SJ, Yazdanpanah Y, Losina E, ve ark.: Cost-effectiveness of HIV treatment in
resource-poor settings--the case of Côte d'lvoire. N Engl J Med 2006; 355:1141-
1153.Use of antiretrovirals and trimethoprim-sulfamethoxazole prophylaxis is a
cost-effective strategy
Piot P.: AIDS: From crisis management to sustained strategic response. Lancet 2006;
368:526-530.A public health update
Sawires S, Dworkin S, Fiamma A, ve ark: Male circumcision and HIV/AIDS: Challen-
ges and opportunites. Lancet 2007; 369:708-713.Circumcision reduces the infec-
tion rate in men by about 50%
Simon V, Ho DD, Karim QA: HIV/AIDS epidemiology, pathogenesis, prevention, and
treatment. Lancet 2006; 368:489-504.A clinical update
UNAIDS/WHO 2006 Global Report. Available at http://www.unaids.org/en/HIV_da-
ta/2006GlobalReport/default.asp . Report of the global burden.
WHO/UNAIDS: Progress on scaling up access to HIV treatment in low and middle-in-
come countries, June 2006. Available at http://www.who.int/hiv/toron-
to2006/FS_Treatment_en.pdf . A progress report.
HIV ENFEKSSONUÇLARI
, bu ret-
rovirüsün immün sistemin önemli hücrelerini enfekte etme yetene¤i-
ne ba¤l>d>r. Primer hedef CD4
+
T hücrelerdir. CD4 virüsün zarf prote-
inine ba¤lanan reseptördür. Bu lenfositler, yard>mc>-uyar>c> lenfositler
olarak da isimlendirilir, on binlerce immün fonksiyonun en önemli yö-
neticisi olarak görev yapar. HIV enfeksiyonu CD4
+
lenfositlerin sürek-
li kayb> ile karakterize immün sistemin bir hastal>¤> olarak düflünüle-
bilir. immünite eksikli¤inden de-
¤il di¤er patojenlere karfl> da üretilen CD4
+
hücrelerin virüs taraf>ndan
hasara u¤ramas>ndan kaynaklan>r, bu da normal immünitesi olanlar-
da problem yaratmayan f>rsatç> patojenlerle ilgili problemleri aç>klar.
Son dönemdeki bilgilere göre immün sistem HIV'> kontrol edeme-
se de akut HIV enfeksiyonu sonras> k>smi olarak etkili virüs spesifik
immün yan>t ortaya ç>kmaktad>r. Bu yan>t, enfeksiyonu takiben virü-
sün k>smen kontrolde oldu¤u uzun asemptomatik döneme katk>da
bulunur, daha sonra hastal>k geliflimi olur. Fakat bunun istisnas> olan
baz> durumlar mevcuttur. Epidemi üçüncü dekad>na girerken enfek-
siyonun tedavisiz olarak yirmi y>ldan uzun süre kontrol alt>nda tutul-
du¤u küçük bir grup hasta vard>r. Enfekte hastalar>n %1'den az bir
k>sm>n> temsil eden bu grup, HIV'a karfl> kal>c> bir immün yan>t olufla-
bilece¤ini düflündürebilir. HIV'a karfl> immüniteyi anlamak enfeksiyo-
nun klinik sonuçlar>n>n yan>nda HIV'a karfl> profilaktik afl> ya da etkin
tedavilerin geliflimine de katk>da bulunacakt>r
Akut HIV Enfeksiyonunun
HIV enfeksiyonunun akut faz>, viral enfeksiyonlarda görülen spe-
sifik semptomlar olan atefl, bo¤az a¤r>s>, halsizlik, büyümüfl lenf bez-
leri ve s>kl>kla geçici makülopapüler döküntü ile seyreder. Bu semp-
tomlar sadece virüs replikasyonuna ba¤l> olmay>p, immün yan>t sonu-
cunda da geliflir.
Enfeksiyondan sonraki ilk günlerde, ço¤u hastada plazman>n mi-
lilitresinde 10 milyon virüs partikülünden fazla bir plazma viral yükü
ile virüs replikasyonu dramatik flekilde artar. Bu replikasyon bafll>ca
barsakla iliflkili lenfoid dokudaki (GALT) CD4 tafl>yan lenfositlerde ve
özellikle virüs girifli için gerekli CCR5 koreseptörü tafl>yanlarda olu-
flur. Bu erken ve masif enfeksiyon GALT'taki CD4
+
hücre say>s>nda be-
lirgin bir azalmaya yol açar ve periferik kandaki CD4
+
hücre say>m>n-
daki çok daha >l>ml> bir azalma ile birliktedir. Tahminler, enfeksiyo-
nun bu erken faz>nda bellek CD4
+
hücrelerin %50'sinden fazlas>n>n
enfekte oldu¤u ve kaybedildi¤i fleklindedir.
Bölüm 408
2554
K>s>m XXIV
HIV ve AIDS
408
V
Paul E. Sax ve Bruce D. Walker
Çeviri: Dr. Aygen Tümer