background image
Pratik Konular
Bu hak üzerine ç>kar>lan yasalar hakk>nda birçok pratik konu var-
d>r (Tablo 2-2). n kan nakli ve antibiyotiklerden res-
piratörlere, yapay hidrasyon ve beslenmeye kadar bütün tedavileri
reddetme haklar> vard>r. n>n oda¤> CPR uygula-
malar> olmas>na ra¤men, bu da durdurulacak veya yap>lmayacak t>b-
bi giriflimlerden sadece biri olarak görülmelidir. Hangi tedavilerin
durdurulabilece¤ini belirlemede, ola¤an tedavileri ola¤anüstü veya
kahramanca olanlardan ay>rmak yard>mc> olmaz.
nda hukuki veya ah-
laki bir fark yoktur. Doktorlar hastan>n istekleri konusunda karars>z
olduklar> için bir respiratör veya baflka tedavi baflland>ysa, daha son-
ra, hastan>n istekleri konusundaki bilgileri netleflince tedaviyi kesebi-
lirler. Doktorlar ve hemflireler bir tedaviyi durdurman>n psikolojik
olarak daha zor oldu¤unu düflünseler bile hastan>n istekleri ile uyum-
luysa, geri çekmek ahlaki ve hukuki olarak izinli, hatta zorunludur.
Üçüncü olarak, yeterli hastalar, kendi tedavilerini sonland>rma ka-
rar>n> vermek için istisnai bir hakka sahiplerdir. E¤er hasta ve ailesi
aras>nda bir çeliflki varsa, hastan>n isteklerine uyulur. Tedaviyi reddet-
mek ailenin de¤il, hastan>n hakk>d>r. Yetersiz hastalarda, durum daha
karmafl>kt>r; e¤er hasta sözlü veya yaz>l> olarak ileri tedavi direktifleri
fleklinde isteklerini aç>kça belirtmiflse, bu isteklere uyulmal>d>r. Dok-
torlar, hastalar>n tam olarak isteklerini ifade ettikleri form konusuna
afl>r> tak>lmamal>d>rlar; çünkü hastalar tedaviyi reddetme konusunda
anayasal hakka sahiptirler, as>l sorun isteklerin net ve duruma uygun
olup olmad>¤>d>r. Yetersiz bir hasta, istekleri konusunda net bir iflaret
b>rakmam>flsa veya vekil karar verici tan>mlamam>flsa, doktor bir ve-
kil karar verici tan>mlamal> ve onun kararlar>na uymal>, bu arada po-
tansiyel problemlerin bilincinde olmal>d>r.
Dördüncü olarak, t>bbi tedaviyi reddetme hakk>, özellikle patofiz-
yolojik mant>¤> olmayan, baflar>s>z olmufl veya zararl> oldu¤u bilinen
baflka bir tedaviyi talep etme hakk>na çevrilemez. Ancak doktorlar>n,
tedaviyi durdurma mant>¤>n> bofluna olmas>na dayand>rma giriflimle-
ri sorunlarla doludur. Bafllang>çta baz> yorumcular baflar> olas>l>¤> %1
ve alt>nda olan giriflimlerin bofluna oldu¤unu savunmufllard>. Bu eflik
deneysel verilere dayan>yor gibi görünse de, gizli bir de¤er yarg>s>d>r.
Bofluna oldu¤u aç>klamas> doktorlar>n savundu¤u tek yönlü bir görüfl
oldu¤u için, doktor-hasta iletiflimini baltalayan ve ortak karar prensi-
bini bozan uygunsuz bir aç>klama olarak de¤erlendirilir. Ola¤an/ola-
¤and>fl> ayr>m> gibi, boflunal>k da netlefltirme yerine kafa kar>flt>r>c> ola-
rak görülmektedir ve nadiren dile getirilmektedir.
YARDIMLI
Tarihçe
Hipokrat zaman>ndan beri ötanazi ve doktor-yard>ml> intihar tar-
t>flmaya yol açan konular olmufltur. 1905'te, Ohio yasama meclisine
ötanazinin legalize edilmesine ait bir yasa tasar>s> sunuldu, reddedil-
di. 1930'lar>n ortalar>nda, meclisine de benzer yasa tasar>lar> sunuldu ve reddedildi. Bugün dok-
tor-yard>ml> intihar Oregon'da, ötanazi ve doktor-yard>ml> intihar
Hollanda, Belçika ve
Tan>m ve Hakl>l>k
Ötanazi ve doktor-yard>ml> intihar hakk>nda oldukça fazla termi-
nolojik karmafla vard>r. Tablo 2-3 kabul edilen tan>mlar> içermektedir.
Pasif ve indirekt ötanazi, ötanazi olgular> de¤ildir ve ikisi de ahlaki ve
yasal say>l>r.
Ötanazi ve doktor-yard>ml> intihara izin verilmesine karfl> dört sav
vard>r. Birincisi, Kant ve Mill özerkli¤in, özerklik için gerekli istemli
olarak sonlanmas>na izin vermedi¤ini düflüncesindelerdi ve sonuçta,
her iki filozof da köleli¤e ve intihara karfl>lard>. Sonuçta özerkli¤i kul-
lanmak, yaflam> sonland>rmay> içermez; çünkü bu olas>l>k özerkli¤i
kullanmay> sonland>rmak anlam>na gelir. hasta yeterli tedavi almad>klar> için a¤r> ve ac> çekiyor olabilir ve ye-
terli tedavi afl>r> a¤r> ve ac>y> azaltabilir (Bölüm 3). Yeterli yaflam sonu
tedavisi almas>na ra¤men kontrol alt>na al>namayan az say>da hasta
olmas>na karfl>n bu az say>da hastan>n durumunun bütün ölmekte
olan hastalar>n ötanazi ve/veya doktor-yard>ml> intihar>na müsaade
edilmesini hakl> göstermek için kullan>lmas> mant>kl> de¤ildir. Üçün-
cüsü, bir hayata bile bile son vermekle yaflam> devam ettiren tedavile-
ri sonland>rmak aras>nda belirgin bir ayr>m vard>r. Yap>lan fley de
farkl>d>r-yaflama son veren, kas gevfletici bir ilaç enjekte etmek veya
reçete etmek, invazif t>bbi bir giriflimi durdurmak veya yapmamakla
ayn> fley de¤ildir. Son olarak, ötanazi ve doktor-yard>ml> intihara izin
vermenin ters sonuçlar> da düflünülmelidir. Hollanda'da istemsiz öta-
naziye iliflkin rahats>z edici bildirimler vard>r ve birçok insan pahal> ve
a¤>r yük getiren hastalar>n ötanazi ve/veya doktor-yard>ml> intihar>
kabul etmeleri için zorlanmalar>ndan kayg> duymaktad>r. Ötanazi ve
doktor-yard>ml> intihara izin verilmesi, doktor-hasta iliflkisine avukat-
lar>n, mahkemelerin ve yasama meclislerinin müdahalelerinin artma-
s>na yol açacakt>r.
Ötanazi ve doktor-yard>ml> intihara izin verilmesi paralelinde de
dört sav vard>r. Birincisi, özerkli¤in, ötanazi ve doktor-yard>ml> intiha-
r>n bir hak oldu¤unu kabul etti¤i iddia edilir. Özerkli¤e sayg>, kiflile-
rin ne zaman ötanazi ve doktor-yard>ml> intihara karar vereceklerine
müsaade etmeyi gerektirir. - kiflilerin sa¤l>¤>n> art-
Bölüm 2
T>p Mesle¤inde Biyoetik
9
TABLO 2-2
TIBB< TEDAV
Pratik Sorun
Medikal giriflimleri reddetmek yasal bir hak
m>d>r?
Hangi giriflimler yasal ve ahlaki olarak
sonland>r>labilir?
Yaflam> devam ettiren giriflimleri durdurmakla
sonland>rmak aras>nda fark var m>?
Hasta ve ailesi aras>nda yaflam> devam ettiren
giriflimleri durdurmak konusunda
uyuflmazl>k varsa kimin görüflü geçerlidir?
E¤er hasta yetersizse yaflam> devam ettiren
giriflimleri durdurmak için kim karar verir?
c>
m>d>r?
Yan>t
Evet. Birleflik Devletler Yüksek Mahkemesi 14. düzeltmeye dayanarak yetkin kiflilerin istenmeyen
t>bbi tedavileri reddetmeye anayasal haklar> oldu¤unu aç>klad>.
Tüm giriflimler yasal ve ahlaki olarak sonland>r>labilir (respiratörler, antibiyotikler, intravenöz veya
enteral beslenme ve hidrasyon)
Hay>r, t>bbi giriflimleri durdurmakla sonland>rmak aras>nda önemli bir yasal veya ahlaki fark
olmad>¤> üzerinde uzlafl>lm>flt>r. Bafllam>fl olan bir tedaviyi durdurmak da hiç bafllamamak
kadar ahlakidir.
Yetiflkin, bilinçli bir hastan>n görüflü geçerlidir. Yaflam> ve bedeni hastaya aittir.
E¤er hasta bilinçliyken bir karar verici vekil tayin ettiyse bu kifli tedaviyi sonland>rma karar>n>
vermeye yetkilidir. Vekil yoksa, yasal olarak düzenlenmifl hiyerarfli flöyledir: (1) efli (2) eriflkin
çocuk (3) ebeveyn (4) kardefller (5) ulafl>lan akrabalar
Evet, hastan>n isteklerinin aç>k bir ifadesi olarak, hastalar için t>bbi tedaviyi reddetme hakk>n> kul-
lanman>n yasalarla korunan yoludur.