background image
Ürtiker ve Anjioödem
Ürtikerli hastalar, vücutlar>n>n herhangi bir yerinde ortaya ç>kabi-
len, kafl>nt>l>, k>zar>k kenarlar> düzenli veya düzensiz 1 mm kadar kü-
çük veya belirgin büyük cilt lezyonlar>yla baflvururlar. Deri lezyonla-
r>nda kafl>nt> daha ön plandad>r. Bu lezyonlar s>kl>kla bir kaç saat sü-
rer ancak nadiren 24 saati geçebilir. Ancak, 461-3'teki tabloda gösteril-
di¤i gibi birçok sistemik hastal>k kafl>nt> ile iliflkili olabilir. Anjioödem-
li hasta ise kafl>nt>dan çok ciltte gerilme, batma hissiyle gelir. Ayr>ca
anjioödem s>kl>kla yüz, eller ve di¤er yumuflak dokularda geliflir.
Özellikle yüzdeki lezyonlar 24-36 saate kadar uzayabilir. Ürtiker ve
anjioödem vakalar>n>n ço¤u IgE arac>l> olmamas>na ra¤men, akut ürti-
ker ve anjioödemli hastalarda (özelikle lezyonlar> 2-4 saat içinde geli-
flen vakalarda), hasta taraf>ndan kullan>lan ilaç veya g>da anamnezinin
al>nmas> gerekir; ayr>ca böcek >s>r>klar> da sorgulanmal>d>r. Kronik ür-
tiker genelde IgE arac>l> de¤ildir. Kronik ürtiker hastalar>n>n ilaç kul-
lan>mlar> (özellikle nosteroidal anti-inflamatuvar), yeni geçirdikleri
enfeksiyonlar (özellikle Epstein-Barr virüs enfeksiyonlar>) sorgulan-
mal>d>r. Yine bu hastalarda IgE reseptörlerine karfl> geliflen oto-anti-
korlar>n varl>¤> araflt>r>lmal>d>r. Bu tür oto-antikoru olan hastalar>n
yaklafl>k 1/2 - 2/3'ünde tiroid antijenlerine karfl> geliflmifl oto-antikor-
lar da bulunmaktad>r. Anjioödem hastalar>n>n anjiyotensin dönüfltü-
rücü enzim inhibitörü (ACE-I) kullan>mlar> da sorgulanmal>d>r. Ato-
pik dermatitse özellikle fleksural bölgelerde görülen kafl>nt>l> alerjik
bir deri hastal>¤>d>r. Eriflkinlerde besinler (IgE arac>l>) ve Stafilococcus
aureus
'un deri enfeksiyonlar> (süper-antijen arac>l>) atopik dermatit
için tan>mlanm>fl tetikleyici faktörlerdir.
Anafilaksi
Anafilaksi (Bölüm 274) en önemli alerjik acildir ve bu durum ölüm
ile sonuçlanabilir. Anafilakside; hastada ciltte (ürtiker anjioödem k>za-
r>kl>k), solunum sisteminde (laringeal ödem, ast>m), kardiyo-vasküler
sistemde (aritmi, hipotansiyon, ekstra vasküler s>v> kayb>), gastro-in-
testinal sistemde (bulant>, kusma, kar>n a¤r>s>, ishal) semptomlar ve
spesifik olmayan (metalik tat, ölüm korkusu gibi) semptomlar görüle-
bilir. Bu semptomlar tek bafl>na veya kombine olarak ortaya ç>kabilir.
Öyküde kullan>lan ilaçlar, g>dalar ve reaksiyondan önceki son iki saat-
te karfl>lafl>lan di¤er faktörler sorgulanmal>d>r. Epidemiyolojik veriler-
de, anafilaksinin en s>k tan>mlanan nedenleri aras>nda yiyecekler (süt,
yumurta, yer f>st>¤>, çam f>st>¤>, kabuklu deniz hayvan> gibi), venom
>s>r>klar> ve ilaçlar (antibiyotik, kas gevfleticiler, radyo kontrast madde-
ler) say>labilir.
Besin Alerjisi
Besin alerjisi olan hastalar s>kl>kla a¤>zda kafl>nt>, bulant>, kusma,
kar>n a¤r>s>, ishal gibi spesifik gastro-intestinal flikayetlerle baflvurur-
lar. Egzama, ürtiker ve anafilâksi besin alerjisinde görülen semptom-
lardand>r. Genellikle besinlere ba¤l> alerjik semptomlar, maruziyetten
dakikalar sonra veya maruziyetin ilk saatlerinde görülür. Gecikmifl re-
aksiyonlar>n IgE arac>l> olma olas>l>¤> düflüktür. G>da al>m>yla görülen
ancak alerjik mekanizmalarla aç>klanamayan di¤er semptomlarsa be-
sin intolerans> olarak adland>r>l>r.
Fizik Muayene
Alerjik hastal>¤>n bulunmas>ndan flüphelenilen hastan>n muaye-
nesinde yak>nmalar>yla ilgili organ sistemleri üzerinde özellikle durul-
mal>d>r. Deri; ürtikeryal, anjiyoödemli lezyonlar ve atopik dermatit
lezyonlar> (eklem bölgelerinde papüller, likefaksiyon, deride soyulma)
aç>s>ndan de¤erlendirilmelidir. Keratozis pilaris, s>kl>kla üst kol d>fl
yüzünde bulunur ve atopik dermatite efllik eder. Ürtiker, s>kl>kla kü-
çük, pembe, basmakla solan, düzensiz kenarl> lezyonlard>r. Ürtikilerli
hastalarda dermografizm varl>¤>n> tespit etmek için test yap>lmal>d>r.
Anjiyoödematöz lezyonlar; daha genifl, daha diffüz ve soluktur; bu
lezyonlar yüz ve akral bölgelerde bulunur.
Özellikle mevsimsel veya y>l boyu süren alerjik rinokonjunktivit-
sinüzit semptomlar> olan alerjik hastalarda göz, kulak, burun, bo¤az
muayenesi yap>lmal>d>r. Alerjik hastalarda konjunktivada s>kl>kla bat-
ma hissi vard>r ve konjunktiva ödemlidir. Konjunktiva epitelinde kal-
d>r>m tafl> manzaras> bulunabilinir. Periorbital dokular flifl ve koyulafl-
m>fl olabilir. Burun muayenesinde soluk damak, nazal mukozalarda
ödem, konkalarda flifllik nazal polipler görülebilir. Posterior farinks ve
nazal pasajlarda berrak sekresyon olabilir. Sekresyonlar s>kl>kla bol
miktarda eozinofil içerir. Eozinofillerin yoklu¤u bizi alerjik bir neden
düflünmekten uzaklaflt>r>r. Atefl, sar> renkli kal>n k>vaml> sekresyon ve
polimorfonukleer lökositlerin varl>¤> bize enfeksiyonu düflündürmeli-
dir. Akut maksiler ve frontal sinüzitte perküsyonla hassasiyet olabilir.
Yine akut sinüzitte sinüs transluminasyonu bozulmufl olabilir; ancak,
bu düflük sensitiviteli bir testtir. Kronik sinüzitte ise fizik muayene ile
bulgu elde edilemez. Akut otitis medyada; orta kulakta s>v>, timpanik
membranda k>zar>kl>k, bombeleflme ve perforasyon görülebilir. Kro-
nik vakalarda ise timpanik membranda skarlaflma ve retraksiyon göz-
lenebilir. Ayr>ca ses iletiminde, kemik yollar> hava yollar>na göre daha
iyi hale gelebilir.
Akut ast>ml> hastalarda, takipne, h>r>lt>l> solunum, nefes darl>¤>
nedeniyle konuflamama olabilir. Bu hastalarda siyanoz ve yard>mc> so-
lunum kaslar>n>n kullan>lmas> araflt>r>lmal>d>r. Solunum sisteminin
muayenesinde kronik hiperinfiltrasyona ve oskültasyonda h>r>lt>l> so-
lunum varl>¤>na dikkat edilmelidir (tek tarafl>ysa yabanc> cisim ve tü-
mör olabilir). Orta dereceli ast>m muayenesinde bulgular tamamen
normal olabilir ya da zorlu ekspirasyonla h>r>lt> ve ekspirasyon faz>n-
da uzama olabilir.
Akut anafilaksili hastalarda s>kl>kla flusing, buna efllik eden ürti-
ker, anjioödem görülür. Vital bulgularda hipotansiyon ve taflikardi iz-
lenir. Baz> esnada larinks ödemine ba¤l> stridor, ses k>s>kl>¤>; ast>ma
ba¤l> h>r>lt> olabilir. Barsak sesleri artm>fl olabilir.
Bölüm 270
Allerjik ya da zl>¤> Olan Hastaya Yaklafl>m
1922
K>s>m XXI
Allerji
TABLO 270-1
ALLERJ
Semptomlar
Tedavi Seçenekleri
Kutanöz: deride kafl>nt> ve döküntü
Oküler: gözlerde yanma, sulanma
Üst solunum yollar>: damakta kafl>nt>, sulu burun ak>nt>s>, hapfl>r>k,
burun t>kan>kl>¤>
Alt solunum yollar>: h>r>lt>, öksürük, dispne.
Gastrointestinal: bulant>, kusma, kar>nda kramp.
BULGULAR
Kutanöz: k>zar>kl>k, ürtiker, anjioödem, egzema
Oküler: konjonktival eritem, kemozis
Üst solunum yollar>: ödem, suluburun ak>nt>s>, polip, nazal solukluk
Alt solunum yollar>: h>r>lt>
H
1
-antihistaminik ilaçlar
Topikal H
1
-antihistaminik veya mast hücre stabilizatörü
Topikal kortikosteroid, oral H
1
-antihistaminik ilaçlar, lökotrien reseptör anta-
gonistleri, topikal nazal H
1
-antihistaminikler
B
2
-agonist, inhale kortikosteroid, inhale B
2
-agonist, lökotrien reseptör anta-
gonistleri, oral metilksantinler, parenteral kortikosteroid, parenteral anti-
immünoglobulin E
Epinefrin (anafilaksi oluflursa), oral kortikosteroid, oral koromolin