background image
gibi yerleflecek flekilde keratinositlere aktar>l>r. MC-1R'deki polimor-
fizmler üç anahtar enzimin görece miktar>n> kontrol eder. TyRP-1 ve
TyRP-2'deki azalmalar düflük fotoprotektif özellikli kahverengi k>rm>-
z> bir pigment olan feomelanin oluflumuna neden olur. Bu tip pigment
k>z>l saçl> bireylerde bulunur ve azalm>fl günefl korunmas> ve daha
yüksek oranda melanom ve melanom d>fl> deri kanseri görülmesiyle
iliflkilidir. UV >fl>nlar> melanositlerin en ölümcül deri kanseri olan ma-
lign melanoma dönüflümünden sorumlu olabilir (Bölüm 214).
Melanositler terminal olarak farkl>laflm>fl hücreler olup yeniden
interfoliküler melanosit oluflturacak hiçbir kök hücre popülasyonunu
içermezler. K>l folikülünün d>fl kök k>l>f>nda yer alan öncül melanosit
popülasyonu, vitiligoda görülen bir repigmentasyon yaklafl>m>na uy-
gun olarak kay>p interfoliküler melanositleri tekrar oluflturmak üzere
mobilize olabilir. Yine de melanosit kök hücre popülasyonlar>n>n, her
saç rejenerasyonu siklusundaki telogen anogen de¤ifliminde saç bul-
busundaki melanositleri tekrar oluflturmak üzere saç folikülünde bu-
lundu¤una inan>lmaktad>r (Bkz `Saç').
Langerhans Hücreleri
Dendritik Langerhans hücreleri, orta epidermiste yerleflmifl antijen
sunan hücrelerin önemli bir alt grubudur. Bu hücreler kontakt derma-
tit gibi alerjik iliflkileri de kapsayan inflamatuar deri hastal>klar>n>n
bulundu¤u bölgelerde daha da yo¤un hale gelirler (Bölüm 464). Lan-
gerhans hücreleri migratuar hücreler olup Birbeck granülü olarak bili-
nen karakteristik çizgili, çubuk benzeri yap>lar içerirler. Ayn> zaman-
da birçok önemli immünolojik hücre yüzey reseptörleri tafl>rlar (DC 1,
major histokompatibilite kompleks [MHC] s>n>f II, IgG reseptörü, C3
reseptörü). Kontakt duyarlanmada (kontakt dermatit) Langerhans
hücreleri antijeni içlerine al>p ifllerler, bölgesel lenf nodlar>na göç eder-
ler ve duyarlanmam>fl lenfositlere antijen sunarlar. Antijen deriye tek-
rar uyguland>¤>nda Langerhans hücreleri tekrar antijeni ifller ve deri-
deki veya lenf nodlar>ndaki duyarlanm>fl lenfositlere antijeni sunarlar.
Merkel Hücreleri
Merkel hücreleri bazal keratinositler içinde yer al>r ve baz> bölge-
lerde di¤er yerlerden daha yo¤un olarak bulunurlar. Bu hücreler s>k-
l>kla çok ince, myelinsiz sinirlerin yak>n>nda veya bu sinirlerle temas
halinde bulunurlar ve periferal sinir lif sonlanmalar>yla sinapslar olufl-
tururlar. Merkel hücreleri tekli veya taktil cisimcik (korpuskül) olarak
bilinen kümeler halinde bulunabilirler. Çok say>da desmozom ba¤lan-
t>s> ile komflu epidermal hücrelere ba¤l>d>rlar ancak keratinositlerden
farkl> olarak tonofilamanlar> demetler oluflturacak flekilde gruplanma-
m>flt>r. Merkel hücreleri sitoplazmas>nda çok say>da katekolamin içe-
ren membranla s>n>rl> yo¤un granüller bulunur. Merkel hücrelerinin
uyum sa¤layan mekanoreseptörler olarak görev yapt>¤>na inan>lmak-
tad>r. Merkel hücre tümörleri nadir görülürler ancak en ölümcül deri
kanserleri aras>nda yer al>rlar.
Dermal-Epidermal Bileflke
Dermal-epidermal bileflke epitel bazal tabakas>n>n papiller dermis
kökenli penetran derin kollajenöz ba¤larla birleflti¤i transizyonel bir
bölgedir. Bileflke sürtünme ve te¤et strese karfl> koyarak sa¤lam bir
ba¤lant> oluflturan kollajen ipliklerden, globüler alanlardan ve önemli
protein komplekslerinden oluflur. Derideki en zay>f yap> noktas> olan
bu bileflke so¤uk, s>cak, immün ve genetik arac>l> büllöz hastal>klarla
indüklenen büllerin oluflum noktas>d>r.
Epidermis alt k>sm>, rete ç>k>nt>s> ad> verilen ve dermis ve epider-
mis aras>na ba¤lant> yüzey alan> ekleyen küçük tepeler (s>rtlar) yapar
(Tablo 461-1). Arada kalan bazal lamina daha çok abrazyona u¤rayan
alanlarda sözü geçen tepeleri takip eder. Laminan>n üç alan> vard>r: la-
mina lusida, lamina densa ve fibroretiküler lamina. Bazal hücrelerde-
ki keratin filamanlar lamina lusidadaki sabitleyici filamanlara sonra
da yo¤un kollajen ve lamina densan>n heparan sülfat proteoglikan
matriksine ba¤lanan hemidesmozomlara ba¤l>d>r. Tip VII kollajenin
sabitleyici fibrilleri fibroretiküler laminay> oluflturur ve papiller der-
misteki tip III ve VI kollajenle ba¤lanan sabitleyici plaklarda son bulur.
Dermis
Dermisin kal>nl>¤> göreceli olarak vücudun de¤iflik bölgelerine gö-
re de¤iflkenlik gösterir. Tan>mlama amac>yla dermis, papiller tabaka
(epidermisin yan>ndaki daha ince iç tabakad>r) ve retiküler tabakaya
(daha yo¤un ba¤ dokudan oluflur ve dermisin hacmini oluflturur) ay-
r>l>r. Dermal papilla tepelerini (s>rtlar>) oluflturan papiller tabaka, kol-
lajen ve gevflek bir a¤da da¤>lm>fl retiküler ve elastik fibrillerden olu-
flur. Ekstraselüler matriks ise mukopolisakkaritlerden oluflur. Dermis;
fibroblast, fibrosit, makrofaj, lökosit ve plasma hücreleri gibi bir çok
de¤iflik hücre tipini içerir. Derinin damarsal deste¤i dermiste s>n>rl>d>r;
subkütan dokudan gelen küçük arterler bu bölgeye girerek yüzeyel ve
derin olmak üzere bir pleksus yaparlar. Kapiller ilmekler (loop) der-
mal papillaya kadar uzan>r ve venöz pleksus yoluyla geri dönerler.
Lökositlerin dokuya girifl yeri olan postkapiller venüller alerjik vaskü-
litteki hasar>n önemli bir hedefidir. Derinin sinir deste¤i çok yo¤undur
ve hem myelinli hem de myelinsiz liflerden oluflur. Paccini ve Meiss-
ner cisimcikleri gibi özelleflmifl duyu yap>lar> belirgin olarak ellerde ve
ayaklarda yerleflmifltir. Toplam kan hacminin %4 ila 5'i dermiste depo-
lanabilece¤i için dermis >s> regülasyonunda önemli bir rol oynar; sem-
patik sinir lifleri deriye gelen ve giden kan ak>m>n> kontrol eder.
Derinin Epidermal Ekleri
Sebase Bezler
Sebase bezler veya ya¤ bezleri avuç içleri ve ayak tabanlar> hariç
tüm dermiste bulunurlar. Pubertenin bafllamas>yla büyük oranda akti-
ve olan bu bezlerin ço¤u içeriklerini tek bir kanal yoluyla k>l folikülü
lümenine boflalt>rlar. Bezler k>llardan ba¤>ms>z olarak bulunduklar>
yerlerde (örn: glans penis, dudak, labia minor ve göz kapa¤>) do¤ru-
dan deri yüzeyine aç>l>rlar. Sebase bezler sekresyonlar>nda holokrin-
dirler; yani tüm hücre sekretuar yap> olarak salg>lan>r. Trigliserit,
mum esterleri, skualen, kolesterol, ya¤ asitleri ile dolu olgun hücreler
dejenere ve dezintegre (nekroz) olurlar, tüm debris sebum olarak at>-
l>r. Erektör pili kas>n>n kontraksiyonu bu bezlerin içeriklerinin at>lma-
s>na yard>mc> olur.
Ekrin Ter Bezleri
Ter bezleri merokrin sekresyon yaparlar; yani ter kanal>na sitop-
lazma elemanlar>n> salg>larlar. Ekrin ter bezleri tüm deride bulunmak-
la birlikte en çok avuç içi, ayak taban> ve baflta yo¤unlaflm>fllard>r. Sa-
y>lar> 3 milyon civar>nda olan ekrin ter bezleri postganglionik koliner-
jik sempatik sinirler taraf>ndan inerve edilirler. Afl>r> >s>, al>nda terle-
menin bafllamas>na ve vücutta baflka yerlere yay>lmas>na neden olur.
Ekrin ter bezleri sodyum klorürden zengin ve ayn> zamanda üre, ürik
asit, potasyum ve immunglobulin de içeren sulu bir s>v> salg>lar. His-
tolojik olarak bu bezler, k>vr>nt>l> glandüler k>s>mdan ve düz bir kanal-
dan oluflan, epidermise girerken spiral yar>kla devam ederek deri yü-
zeyine aç>lan basit tübüler yap>lard>r. Sekretuar epitelin d>fl k>sm>nda
myoepitelyal hücreler bulunur.
Bölüm 461
Derinin Yap>s> ve Fonksiyonu
2921
K>s>m XIX
Dermatoloji
TABLO 461-1
DERMAL-EP
B
Yerleflim
Bazal keratinositler
Plazma membran>
Lamina lusida
Lamina densa
Sublamina densa
fibriler alan
Yap>
Hemidesmozomlar
Sabitleyici filamanlar
Elektron-yo¤un bant
Sabitleyici fibriller
Mikrofibriller
Kollajen fibriller
Mikro-iplik benzeri
fibriller
Makromoleküler
BPAg 230 (BPAg1)
BPAg 180 (BPAg2)
Plektin
Integrin
6
4
,
3
4
Laminin izoformlar>
BPAg2'nin bir parças>
Tip IV kollajen
Entaktin
Heparan sülfat
proteoglikan
Tip VII kollajen
Fibrilin 1 ve 2
Tip I,III ve VI
Linkin