background image
hastalarda otoskopik incelemenin gözlemci de¤iflkenli¤ine iliflkin az
miktarda veri vard>r.
Burun
S>kl>kla hastalar kendilerinin tan> koydu¤u sinüzit (Bölüm 452) ve
horlama (Bölüm 429) gibi nazal semptomlarla baflvururlar. Burun de-
likleri, t>kay>c> ve parlak mukozal kütleler olarak görülen poliplerin
varl>¤> yönünden incelenmelidir. Karanl>k bir odada içten ayd>nlatma,
özellikle pürülan bir ak>nt>, hastan>n dekonjestan ve antihistaminikle-
re yetersiz cevab>, maksiller difl a¤r>s> ve renksiz rinore varsa, sinüzit
tan>s> için yararl>d>r (Bölüm 452). Bu hastalarda bakteriyel sinüzit için
LR 6'dan büyüktür.
A¤>z
Hastan>n difllerinin kalitesi, beslenme durumunu do¤rudan etki-
ler. Genel pratisyen doktorlar, periodontal hastal>k veya difl çürükleri
varsa, hastan>n difl bak>m>na gereksinimi oldu¤undan emin olabilirler
(LR>4.0). Bu bulgular>n yoklu¤unda bile difl bak>m> gereksinimi d>fl-
lanmamal>d>r (LR 0.7) ve tüm hastalar düzenli difl bak>m>na cesaret-
lendirilmelidir. Genel pratisyenlerin buldu¤u prekanseröz oral lez-
yonlar (örne¤in lökoplaki [fiekil 200-1], nodüller, ülserasyonlar) difl he-
kimleri taraf>ndan do¤rulanmal>d>r (LR>6.5) (Bölüm 451). Dumans>z
tütün ürünleri kullanan hastalar özel olarak oral prekanseröz ve kan-
seröz lezyon riski alt>ndad>rlar (Bölüm 30). Yanaklar>n ve a¤>z taban>-
n>n iki elle palpasyonu potansiyel olarak malign lezyonlar>n bulunma-
s>n> kolaylaflt>r>r (Bölüm 451).
Gözler
Göz muayenesi, kapaklar>n simetrisini, ekstraoküler hareketleri,
pupil büyüklü¤ünü ve reaksiyonunu ve k>zar>kl>k olup olmad>¤>n>
araflt>rmak için yap>lan basit gözle inspeksiyon ile bafllar (Bölüm 449
ve 450). Ekstraoküler hareketlerdeki anormallikler, nonparalitik (dai-
ma çocuklukta bafllar ve kroniktir) veya paralitik (3., 4. veya 6. kafa si-
niri felci) nedenler olarak gruplanmal>d>r. Pupil anormallikleri, simet-
rik veya asimetrik (anizokori) olabilir. K>rm>z> gözler; kirpik enjeksi-
yonunun flekli, a¤r> varl>¤>, görmeye etkisi ve papiller anormalliklere
göre s>n>flanmal>d>r. Göz muayenesine sistematik yaklafl>mda doktor
konjunktivit, episklerit veya sklerit, irit, akut glokom olabilirli¤ini de-
¤erlendirebilir.
Görme keskinli¤inin rutin tespiti hastan>n azalan görme bildirimi-
ni kesinlefltirebilir veya yalanlayabilir; ama görme flikayetleri olan has-
talarda resmi oftalmolojik de¤erlendirme gereksiniminin yerini tuta-
maz (Bölüm 449). Kataraktlar direkt oftalmoskopiyle saptanabilirler;
ama doktorun bu de¤erlendirmedeki yeterlili¤i belirsizdir. Optik dis-
ki oftalmoskopiyle tan>mlad>ktan sonra muayene eden, optik diskin s>-
n>rlar>n>n berrakl>¤>n>, rengini, merkezi çana¤>n boyutlar>n>n toplam
çapa oran>n> (daima disk çap>n>n yar>s>ndan azd>r) kaydetmelidir.
Dikkatli bir gözlemci normal intrakraniyal bas>nc> gösteren spontan
venöz pulsasyonlar> izleyebilir. Optik diskin anormallikleri optik atro-
fiyi (beyaz disk), papil ödemi (bulan>k s>n>rlar> olan pembe, hiperemik
disk) ve glokomu (büyük, soluk, retinal damarlar>n alta dald>¤> ve na-
zal yana do¤ru yer de¤ifltirdi¤i çanak) kapsar. Doktorun incelemesi,
erken glokomatöz de¤ifliklikleri fark etmek için yetersizdir, bu neden-
le yüksek riskli hastalar rutin oftalmolojik glokom incelemesinden
geçmelidirler.
Diski inceledikten sonra, doktor üst ve alt nazal kadranlar> damar-
lar>n durumu, retinal kanamalar (fiekil 449-17) veya lezyonlar yönün-
den incelemelidir. Nazal kadranlardan temporal kadranlara ilerleme
foveaya odaklanan parlak >fl>¤>n papiller kas>lma yapma riskini azalt>r.
Pupilleri dilate etmek daha iyi bir incelemeyi sa¤lar. Dilatasyondan
sonraki direkt oftalmoskopinin daha iyi sonuçlar>na ra¤men diyabeti
olan hastalar (Bölüm 247) göz doktorlar> taraf>ndan diyabetik retino-
pati yönünden rutin incelenmelidir; çünkü genel pratisyen incelemesi-
nin duyarl>l>¤> diyabetik retinopatiyi d>fllamaya veya zaman içinde ge-
liflimini izlemeye yeterli de¤ildir.
Boyun
Karotis Nab>zlar>
Karotis nab>zlar>, d>fl hatlar> ve kardiyak at>mla zaman iliflkisi yö-
nünden palpe edilmelidir. Karotis nab>z kontür anormallikleri altta
yatan kardiyak anormallikleri yans>t>r (örne¤in aort stenozu); ama ge-
nellikle anormal kardiyak at>m veya üfürüm bulununca fark edilirler
(Bölüm 48).
Doktorlar>n ço¤u karotis arterlerini üzerinde üfürüm almak için
dinlerler; çünkü asemptomatik karotis üfürümleri yafll> hastalarda se-
rebrovasküler ve kardiyak olaylar>n insidans>n>n artmas>yla birliktedir
(Bölüm 430 ve 431). Asemptomatik bir hastada karotis üfürümünün
mevcudiyeti stenotik lezyon olas>l>¤>n> %70 ila %90'a ç>kar>r (LR 4 ila
10); ama üfürümün olmamas>n>n de¤eri kesin de¤ildir. Maalesef
asemptomatik bir hastada üfürüm araman>n önemini de¤erlendirmek
için yeterli klinik veri yoktur.
Tiroid
Tiroid bezi en iyi hastan>n arkas>nda durarak ve tiroid bezini yu-
muflakça palpe etmek için her iki eli de kullanarak hissedilir (Bölüm
244). Elle muayenenin duyarl>l>¤>, hastadan su yudumlamas>n> isteye-
rek tiroidin eller alt>nda hareket etmesini sa¤layarak artt>t>l>r; ama bu
manevran>n tiroid büyümesi veya nodüllerin saptanmas> yönünden
nicel iyilefltirmesi henüz de¤erlendirilmemifltir. Bezin yandan inspek-
siyonu yararl>d>r; çünkü krikoit k>k>rdak ve suprasternal çentik aras>n-
daki tirodin lateral ç>k>nt>s> tiromegaliyi gösterir. Doktor, tiroid bezini
normal veya büyümüfl olarak de¤erlendirmelidir; tiroid bezi büyüme-
sinin genel pratisyen taraf>ndan alg>lanmas>n>n LR'si 4.0'd>r, büyüme-
mifl tiroid bezinin tiromegali olarak alg>lanmas>n>n LR'si 0.4'tür.
Lenfatik Sistem
Tiroidi palpe ederken muayene eden ayn> zamanda büyümüfl ser-
vikal lenf nodlar>n> da fark edebilir (Bölüm 174). Lenf nodlar> ayr>ca
supraklaviküler alanda, aksillada, epitroklear alanda ve inguinofemo-
ral bölgede palpe edilebilir. Bir bölgeye lokalize basit lenf nodu büyü-
mesi s>k görülür ve tek bir bulgu olarak genellikle altta yatan önemli
bir hastal>¤> göstermez. Beklenmeyen tek alanda kaba lenf nodu büyü-
meleri veya diffüz lenf nodu büyümeleri daha önemlidir. Febril hasta-
l>k, altta yatan malignansi veya enflamatuar hastal>klarda, rutin olarak
yukar>da bahsedilen alanlar>n her birinde lenf nodu incelenmelidir.
Gö¤üs
Hastan>n duruflunun inspeksiyonu, osteoporoz nedeniyle verteb-
ral yüksekli¤in kayb>na ba¤l> oluflan arkadaki lateral e¤rilikleri (skol-
yoz) veya kifozu ortaya ç>karabilir (Bölüm 264). Hastalar>n s>rt a¤r>s>
varsa omurga ve paravertebral kaslar spazm ve hassasiyet aray>fl>yla
palpe edilmelidir (Bölüm 423). Ankilozan spondilitte görülen hareket
kayb>n> de¤erlendirmek için hastaya manevralar yapt>r>labilir (Bölüm
286), spondilitin erken dönemlerinde lateral hareket kayb> öyküsü de
ayn> oranda önemlidir.
Akci¤erler
Akci¤erlerin incelemesi gö¤sün biçiminin inspeksiyonuyla bafllar.
F>ç> gö¤üs obstruktif hava yollar> hastal>¤> için tipik olmas>na ra¤men
sadece ileri dönemlerde görülür (Bölüm 83 ve 88). Öykü, oskültasyon
ve gö¤üs radyografisine palpasyon ve perküsyonun ek katk>s> bilin-
memektedir. T>p ö¤rencileri dinleme anormalliklerini saptamada gö-
¤üs uzmanlar>ndan daha fazla tutarl>l>k göstermektedirler. Ek seslerin
(wheezing, raller veya sürtünme sesleri) varl>¤> veya yoklu¤unun göz-
lemciler aras> güvenilirli¤i iyidir (
=0.30-0.70). Kronik obstruktif akci-
¤er hastal>¤>n>n olabilirli¤ini artt>ran en iyi ek bilgi 40 paket-y>l>n üze-
rinde sigara içme öyküsüdür (LR 19). Wheezing varl>¤> (LR 3.0 civar>)
veya larinksin afla¤>ya do¤ru sternumun 4 santim yak>n>na kadar yer
de¤ifltirmesi (tiroid k>k>rda¤>n>n üstü ve suprasternal çentik aras>nda-
ki mesafe) obstruktif akci¤er hastal>¤> olabilirli¤ini artt>r>r (her biri için
LR 4).
Kalp
Hasta oturur ve yatar pozisyonlarda incelenmelidir (Bölüm 48).
Genellikle muayene hasta otururken prekordiyumun oskültasyonu ile
bafllar. Ço¤u doktor flu flekilde ilerler: Aort alan>, pulmoner alan, sol
sternal kenar, apeks. Aort alan>ndan oskültasyon hastay> öne e¤erek
yap>l>rsa aortik üfürümlerin yo¤unlu¤u artar. Apikal at>m>n palpasyo-
nu hasta sol lateral dekübitüs poziyonunda yatarken yap>l>rsa yer de-
Bölüm 6
Hastaya Yaklafl>m: Öykü ve Fizik Muyane
28