akut hastal>k göstergesidir. S>k olarak yanl>fl ölçüm, rastlant>sal de¤ifl-
kenlik ya da endifleye ba¤l> geçici bir bulgudur, tetkik ve tedavi gerek-
tirmez ve daha sonra tekrar kontrol edilebilir. Baz> durumlarda kronik
bir durum veya risk faktörünün tek ve en belirgin bulgusu olabilir. Bu
gibi hastalarda yüksek kan bas>nc> ölçümünün hipertansiyon tan>s>na
götürmesi vital bulgular>n de¤erinin klasik örne¤idir.
Düflkün Görünümü Olmayan Hastalar
tan>y> düflündürecek veya destekleyecek bilgi sa¤layabilir. Balgaml>
öksürük, nefes darl>¤>, lokalize ralleri ve egofonisi olan bir hastada
yüksek atefl enfeksiyöz pnömomiyi düflündürür. Vital bulgular teda-
viyi tan>mlamakta da rol oynarlar. Örne¤in, toplumdan kazan>lm>fl
pnömoni için düzenlenen rehberler vital bulgular> da içerirler (Bölüm
97).
pyelonefrit düflünülen genel durumu iyi olan bir hastada hipotansiyon
varl>¤> sepsis veya hipovolemi göstergesi olabilir. Ancak, vital bulgu-
lar>n yararl> olabilmesi için doktorun bunlar>n fark>nda olmas> ve
anormal vital bulgulara efllik eden tehlikeli tan>lar> düflünce sürecine
dahil etmesi gereklidir. Daha sonra doktor, potansiyel tehlikeli tan>la-
r>n olabilirli¤i ve bu aç>dan özel de¤erlendirme yap>lmas>n>n gereklili-
¤i konusunda karara varmal>d>r. Maalesef basit anormallikleri ayr>nt>-
l> tetkik ve tedavi gerektiren sorunlardan ay>rman>n çabuk veya kolay
bir yolu yoktur. Söylenebilecek fley, anormal vital bulgular>n fark>nda
ve bunlara yan>t olarak tedavide veya düzenlemede de¤ifliklik yapma-
ya istekli olan, iyi e¤itilmifl bir doktorun hata yapma olas>l>¤>n>n daha
az oldu¤udur.
bir kan bas>nc> ölçümü sa¤l>kl>, genç, 50 kg a¤>rl>¤>nda bir kad>n için
uygun olarak de¤erlendirilirken 90 kg a¤>rl>¤>nda, orta yafll> bir erkek-
te kayg>ya neden olabilir. Benzer flekilde, 128/80 mm Hg de¤erindeki
bir kan bas>nc> ölçümü 60 yafl>nda bir erkek için normalken 34 haftal>k
gebeli¤i olan bir kad>nda düflündürücü olabilir.
toru kritik potansiyel tafl>yan tan>lar> araflt>rmaktan al>koymamal>d>r.
Bulgular>n Rolleri
re olmal>d>r. Di¤er düflkün görünümlü hastalarda iki süreç bulunma-
l>d>r. Birincisinde doktor her anormal vital bulgunun ay>r>c> tan> bilgi-
si, ayr>nt>l> öykü alma yetene¤i ve yeterli fizik muayene uygulamas> ile
olas> tan>lar> daralt>r ve hangilerinin ileri de¤erlendirmeye gerek du-
yaca¤>n> saptar. Ayn> zamanda anormal vital bulgulara efllik eden tüm
tan>lara yönelik tedavi seçenekleri listesini gözden geçirir ve tan>y> ke-
sinlefltirmeden acil olarak uygulamas>n>n potansiyel yarar> potansiyel
zarar>ndan fazla olan tedavileri bafllat>r. Örne¤in, bakteriyel enfeksi-
yon riski olan febril hastalarda antibiyotik, hipoadrenalizm riski olan
hipotansif hastalarda hidrokortizon ve Wernicke ensefalopatisi riski
olan hipotermik hastalarda tiamin verilmesi tabloyu düzeltebilir ve
hastada flüphelenilen durum olmasa bile zarar vermesi olas>l>¤> azd>r.
Seçilmifl hastalarda olas>l>klara dayal> erken tedavi yaflam kurtar>c>
olabilmesine karfl>n yersiz kullan>lmamal>d>r; doktor zarara yol açabi-
lecek refleks yan>tlardan kaç>nmal>d>r.
Tedavi Seçenekleri
fl>lafl>lan ve spesifik tedavi gerektiren hastal>klara odaklanmal>d>r. Dü-
flünce süreci ana yak>nma ve hikaye ile bafllamal> ve daha sonra vital
bulgulara ait bilgiler ve fizik muayene ile sürmelidir.
daha s>k görülse de (ör., oturmufl sepsiste hipotansiyon, taflikardi ve
hipotermi), hiçbir kal>p patognomonik de¤ildir. Doktorun hedefi, tan>
için çal>fl>rken olas> zararlara karfl> yarar> a¤>r basan tedavileri sa¤la-
makt>r.
flikardinin olmamas> nab>z-atefl disosiyasyonu olarak bilinir ve tifo
ateflinde (Bölüm 329), lejyoner hastal>¤>nda (Bölüm 335), babesiosiste
(Bölüm 374), Q hummas>nda (Bölüm 348), Riketsiya sp. ile oluflan en-
feksiyonlarda (Bölüm 348), s>tmada (Bölüm 366), leptospirosiste (Bö-
lüm 344), Klamidia sp. ile oluflan pnömonilerde (Bölüm 97) ve dengue
hummas> (Bölüm 404), sar> humma (Bölüm 404), viral hemorajik hum-
malar (Bölüm 404) gibi viral enfeksiyonlarda görülmesine ra¤men bu
bulgunun öngörü de¤eri bilinmemektedir.
pulmoner bir sebepten çok santral sinir sistemine ait bir nedeni veya
metabolik asidozu düflündürür. Düflük oksijen saturasyonunda yavafl
solunum h>z> narkotik antagonistlere yan>t verebilen santal hipoventi-
lasyonu düflündürür.
refleksi olarak bilinir. Hedef, Cushing refleksi oluflmadan hastan>n ta-
n>s> ve tedavisidir.
bilir, de¤erlendirilebilir ve tedavi edilebilir (Bölüm 63). Hastan>n inme
riski azalt>labilir.
yap>labilir. (Özellikle anemi ve tiroid hastal>¤>)
hedef organ hasar> bulgular> yoksa hipertansiyon akut tedavi
gerektirmez, kafa içi perfüzyon bas>nc>n> azalt>r ve inmeye neden
olur. Yüksek kan bas>nc> olan kronik hipertansiyonlu hastalara
standart de¤erlendirme ve tedavi yap>lmal>d>r (Bölüm 66).
bu ilaçlar>n dozlar>n>n soruflturulmas>n> ve yeniden düzenlenmesini
gerektirir. Yafll> hastalarda çok düflük nab>z var ve hasta h>z>
kontrol eden ilaç kullanm>yorsa kalp iletim sistemi
de¤erlendirilmelidir.