immün sistem, spesifik otoimmün hastal>klar ve edinilmifl immün ra-
hats>zl>klarla ilgili detayl> bilgi bulunmaktad>r. Bu bölümde immün
sistemin en s>k görülen bozuklu¤u olan alerjik rahats>zl>klar ve nadir
görülen primer immün yetmezlikler yer almaktad>r. Daha net anlafl>l-
mas> için, bu iki konu ayr> ayr> ele al>nm>flt>r.
hizmeti veren hekimler taraf>ndan en çok görülen rahats>zl>klar ara-
s>nda oldu¤u söylenmektedir. Ayr>ca alerjik problemi olmayan hasta-
lar>n, ay>r>c> tan>s>nda alerji s>kl>kla göz önünde tutulmaktad>r. Bu ne-
denle, iç hastal>klar>ndaki pratik uygulamalarda alerjik hastalara tan>
koyma ve tedavi etme yaklafl>m> çok önemli bir yer tutar. Alerjik has-
tal>klar duyarl> kona¤>n (spesifik antijene karfl> immünglobülin E [IgE]
antikorlar> oluflturan kimse) spesifik bir antijenle etkileflimiyle gerçek-
leflir. Spesifik IgE pozitifli¤i olan tüm hastalar alerjene karfl> reaksiyon
vermez ve bu kifliler alerjik olarak de¤il de duyarlanm>fl olarak tan>m-
lan>r. Primer alerjik rahats>zl>klar içinde mevsimsel alerjik rinokon-
junktivit (saman nezlesi), perenial alerjik rinit ya da sinüzit, ast>m,
anafilaksi (genelde yiyecek, ilaç, ar> türleriyle >s>r>lmaya ikincil geliflir),
ürtiker, anjioödem, atopik dermatit ve besin alerjisi say>labilir.
persensitivite yan>t>n> ölçme yöntemleriyle). Klinikte tüm popülasyon-
da herhangi bir zamanda %10-20'sinde alerjik rinokonjunktivit, %5-
7'sinde aktif ast>m ve %20'sinde ürtiker görülmesi beklenmektedir.
y>l içinde alerjik hastal>klardaki art>fl>n nedenleri olarak düflünülmek-
tedir. Bu de¤iflikliler do¤ufltan immün sistemin aktivasyonundaki ye-
tersizlik yan>nda kazan>lm>fl immün sistemin koruyucu özelliklerinin
geliflmemesi ile rölatif olarak T
regülatuvar T hücre oluflumunun yetersiz oluflu, alerjik hastal>klar>n
ortaya ç>kmas>ndaki muhtemel di¤er nedendir. Bu nedenle erken ço-
cukluk dönemindeki immün yan>t> koruyucu T
r>n çocukluk ça¤>nda görülmesine neden olabilir. Epidemiyolojik ça-
l>flmalar>n sonuçlar> bu görüflleri destekler niteliktedir ve bu görüfller
günümüzde hijyen hipotezi olarak tan>mlanmaktad>r. Böylece alerji
yüksek sosyo-ekonomik düzeydeki bireylerde, geliflmifl bölgede yafla-
yanlarda, kirlili¤in daha az oldu¤u toplumlarda (bat> Almanya), di¤er
kardefllere k>yasla ilk do¤mufl çocuklarda, çoklu afl>lanma uygulanan-
larda ve mikobakteriyel enfeksiyonu olmayanlarda daha s>k gözlenir.
Tersine çiftlik yaflam> sürdürenlerde, k>rsal toplumlarda, kirlili¤in yo-
¤un oldu¤u toplumlarda (do¤u Almanya), mikobakteriyel enfeksiyo-
nu olan çocuklarda, birden çok çocukluk ça¤> enfeksiyonu geçirenler-
de alerjik hastal>k daha nadir görülmektedir. Alerjik sensitizasyon s>k-
l>¤> ve endotoksine (hijyen için bir belirteç) maruziyet aras>nda bir
konsantrasyon etki iliflkisi bulunmaktad>r. Endotoksine az ve çok yük-
sek düzeyde maruz kalmak immün maturasyonun anormal geliflimiy-
toksine maruziyet alerjisi olmayan bir fenotip oluflturur.
morfonükleer lökosit oluflumuna ve B hücrelerinden IgE üretimine ne-
den olur. Alerjik hastal>klar, mast hücreleri ve bazofiller üzerideki
yüksek affiniteli reseptörlere ba¤l> alerjen reaktif IgE'nin spesifik aler-
jenle etkileflimi sonucu geliflir. Bu etkileflim hedef hücrelerin aktivas-
yonuna ve önceden haz>rlanm>fl granüllerde haz>rda bulunan mediya-
törlerin (histamin gibi) sal>n>m>na, membran lipitlerinden lipit medi-
yatörlerin (sülfidopeptid lökotrienler) sentezine ve interlökin-4, 5, 13
ve tümör nekroze edici faktör (TNF)-
larda kas>lmaya, damarlarda genifllemeye, endotelyal kaça¤a, vaskü-
ler adezyon moleküllerinin eksprese edilmesine neden olur. Ayr>ca bu
mediyatörler CD4
di¤er IgE ba¤>ml> mediyatörlerin dokular>n yeniden flekillenmesi ve
düz kas proliferasyonundan sorumlu oldu¤u düflünülmektedir.
taya yaklafl>rken ak>lda tutmak gerekir; çünkü, sadece majör sempto-
ma odaklanmak hastadaki mevcut tüm medikal durumlar> tan>mla-
mada yetersiz kalmaya neden olur.
Alerjik hastal>¤a yakalanma riski, iki ebeveynde atopikse çok yüksek-
tir. Alerjinin özel biçimlerinin ve spesifik alerjenlere karfl> geliflen aler-
jilerin kal>t>m> ise daha karmafl>kt>r. Genellikle alerjik hastal>klara tan>
konulmas> kolayd>r. Hastan>n yak>nmalar>n>n flekli, nerede ve ne za-
man ortaya ç>kt>¤> ve semptomlar>n otaya ç>kmas>nda ve fliddetlenme-
sinde neyin etkili oldu¤unun anlafl>lmas> tan>y> kolaylaflt>r>r.
gözlerde sulanma yanma, burunda bazen koku alamayacak kadar kö-
tüleflen burun t>kan>kl>¤> flikâyetleriyle baflvururlar. Mevsimsel rino-
konjunktivit veya sinüzitin olas> nedenleri araflt>r>l>rken, hastan>n
semptomlar>n>n oldu¤u dönemle a¤açlar>n (ilkbahar), otlar>n (geç ilk-
bahar, yaz) ve yabani otlar>n (son bahar) polenizasyon dönemi iliflki-
lendirilmelidir. Perenial semptomu olan baz> hastalarda bu belirtilerin
ço¤undan bitkilerin polenizasyon dönemlerinin üst üste binmesi so-
rumluolabilir. Ancak esasen perenial semptomu olan hastalara; evde,
okulda, dinlenme alanlar>nda; hayvan tüylerine, küflere, ev tozu akar-
lar>na (mite) ve böceklere (hamam böce¤i gibi) olan maruziyetleri so-
rulmal>d>r. Küfler ve ev tozu akarlar>n>n daha çok nemli ortamlarda
bulunmaktad>r. Ev tozu akarlar> yataklarda ve bunun yan>nda hay-
van, hal> ve mobilyan>n bolca bulundu¤u evlerde bulunur. Ayr>ca ba-
z> meslek ve konumlarda (f>r>nc>lar, sa¤l>k çal>flanlar>, g>da sektörü ça-
l>flanlar>, at merakl>lar>, laboratuvar hayvanlar>yla çal>flanlar) ek olarak
spesifik alerjenlere maruziyet görülebilinir. Riniti olan pek çok hasta-
da efl zamanl> olarak ast>m da oldu¤u için rinitle gelen tüm hastalar-
dan ast>ma yönelik öykü al>nmal>d>r.
Ast>ml> hastadan hikaye al>n>rken hastal>¤> rinitle iliflkilendirmenin d>-
fl>nda ayr>ca egzersiz, sigara duman>na maruziyet, solunum yolu en-
feksiyonun hastal>¤a etkisi (genelde viral), mesleksel maruziyetler (ato-
pik hayvan bak>c>lar>n %30'unda ast>m geliflir), hastan>n ilaç kullan>m>
gibi faktörler de sorgulanmal>d>r. Ast>ml> hastalar>n büyük bir k>sm>n-
da efl zamanl> rinit oldu¤u için doktorun, tüm ast>ml> hastalarda riniti
de sorgulamas> gerekir. H>r>lt>l> solunum ast>m d>fl>nda; pulmoner
ödem, konjestif kalp yetmezli¤i gibi di¤er hastal>klarda da görülebilir.
HASTAYA YAKLAfiIM