background image
ortaya ç>kabilmesi risk alt>ndaki hastalar>n taranmas>na ve erken dö-
nemde tan>n>n konarak tedavinin bafllanmas>na olanak sa¤lar.
Eklem S>v>s> Analizi
Eklem s>v>s> analizi, artritin de¤erlendirmesinde sonuca götüren
veriler ve bazen de net bir tan> sa¤layabilir. Bu analiz, akut monoartrit-
te infeksiyon olas>l>¤>n> araflt>rmak için gereklidir; artritin kronik form-
lar>nda ise tan>da flüphe varsa ve bir eklemin tutulum flekli di¤erlerine
göre farkl>l>klar gösteriyorsa analiz yap>lmal>d>r. Eklem aspirasyonu
lokal anestezikle yap>lan steril bir prosedürdür. S>v>, viskosite ve mu-
sin içeri¤ini de¤erlendiren testlerle analiz edilebilirse de, hücre say>m>,
kristal varl>¤>n>n bak>lmas> ve infeksiyon de¤erlendirmesi için boya ve
kültürler çok önemli bilgiler sa¤larlar.
Hücre say>s> temelinde, eklem s>v>lar> dört ana kategoride incele-
nebilir: noninflamatuar, inflamatuar, septik ve hemorajik. Noninfla-
matuar bir s>v> milimetreküpte 2000'den az say>da hücre içerir ve mo-
nonükleer hücreler bask>nd>r. v> milimetreküpte
2000'den fazla hücre içerir ve s>kl>kla bu tip bir s>v> için milimetreküp-
te 50000 hücre üst s>n>r olarak al>n>r. Septik s>v> mikroorganizmalar
için yap>lan kültür veya boyama ile infeksiyonun gösterildi¤i inflama-
tuar bir s>v>d>r. üzerinde olan hücre say>lar>nda yüksektir. Ancak kristale ba¤l> artrit-
ler bu düzeyin üstünde hücre say>s> üretebilirler ve infekte bir s>v> da
bu düzeyin alt>nda hücre say>s>na sahip olabilir. Hemorajik s>v>lar
kandakine yaklaflan düzeyde bir eritrosit bask>nl>¤>na sahiptirler.
Akut monoartritte, kristale ba¤l> artrit infeksiyondan daha s>kt>r
ve polarize mikroskopla kristaller gösterilebilir. Bu teknikle, gutta mo-
nosodyum ürat kristalleri i¤ne fleklinde izlenir ve negatif çift k>r>lma
gösterir. Aksine, psödogutta kalsiyum pirofosfat dihidrat kristalleri
eflkenar dörtgen fleklindedir ve zay>fça pozitif çift k>r>lma gösterirler.
hastal>kla bir arada olabilir ve kristaller izlen-
se bile mikrobiyolojik de¤erlendirme gerekebilir. Hemorajik s>v>lar da-
ha çok malignite ve travmay> düflündürse de, infeksiyondan da kay-
naklanabilirler. fiekil 278-1 eklem s>v>s> analizi için bir algoritm sa¤lar.
Klinik bulgular ve bafllang>ç laboratuar testlerinin sonuçlar>na
ba¤l> olarak, metabolik hastal>klar ve malignensi gibi daha az tan>sal
olas>l>kl> hastal>klar> araflt>rmak için baflka testler de yap>labilir. matuar artritin laboratuar de¤erlendirmesi Lyme hastal>¤>, insan im-
mün yetmezlik virüsü (HIV) infeksiyonu veya hepatit gibi infeksiyon-
lar için serolojik testleri de içerebilir.
SLABORATUAR DE/ERLEND
Romatizmal hastal>klar aras>nda baz>lar> organ ve yaflam> tehdit
eden ciddi sistemik inflamasyonla karakterizedir. Bu hastal>klar>n bir
parças> ve ilk baflvuru yak>nmas> artrit olabilirse de, ekstraartiküler
bulgular>n belirginli¤i özellikle zamanla gelifltikleri ve böbrek gibi or-
ganlar> tuttuklar> için sistemik tutuluma iflaret eder. Bu hastal>klar tu-
tulan damarlar>n boyutlar>ndan ba¤>ms>z olarak klinik, serolojik ve
patolojik bulgular temelinde vaskülitin varl>¤> ile kategorize edilebilir
ve bu hastal>k s>n>flamas>nda birlefltirici bir özellik sa¤lar.
Konnektif doku hastal>¤> (KDH) ve kollajen vasküler hastal>k te-
rimleri RA, SLE, Sjögren sendromu, polimyozit, dermatomyozit ve
progresif sistemik skleroz gibi bir grup hastal>¤> ifade etmek için kul-
lan>l>rlar. Bu gruptaki hastal>klar özellikle baflvuru yak>nmalar>n>n
benzer olabildi¤i erken dönemde ortak ve çak>flan klinik özellikler ta-
fl>yabilirler. Hastal>¤>n bu evresinde belirlenemeyen KDH olarak ad-
land>r>labilirler, ancak bu dönemde bazen serolojik mark>rlar, sonuçta
oluflacak hastal>¤> öngörmemizi sa¤layabilir.
Antinükleer Antikorlar
Hücre çekirde¤inin bileflenlerine karfl> oluflan antikorlar (antinük-
leer antikorlar veya ANA) KDH için karakteristiktirler ve SLE hastala-
r>nda hemen daima bulunurlar. Bu antikorlar DNA, RNA, proteinler
ve yan> s>ra nükleik asit-protein kompleksleri gibi çekirdekte yer alan
makromolekülleri hedeflerler. Bu antijenler hücrelerde her zaman ifa-
de edilirler ve kromozomal yap>, hücre bölünmesi, transkripsiyon ve
translasyonla iliflkili süreçlerde kritik roller oynarlar. Bu moleküllerin
antijenisitesinin temeli bilinmemektedir, ancak hem DNA hem de
RNA intrinsik immünolojik aktiviteye sahiptir ve hücre d>fl>nda bu-
lundular>nda sitokin üretimini ve inflamasyonu tetikleyebilirler.
ANA, serumun içinde cam bir tabakaya fikse edilmifl kültü-
re doku hücreleri (Hep 2 hücreleri gibi) ile inkübe edilerek immünof-
loresan yöntemi ile ölçülebilir. Cam tabakan>n floreseinle boyanm>fl
anti-immünoglobulin ay>raçla inkübasyonu sonras> floresan mikros-
kop ile antikor ba¤lanmas> gösterilir. Sonuçlar, floresan paterni fleklin-
de ve floresan>n en son izlendi¤i titre olarak rapor edilebilir. Ba¤lanma
paternleri makromoleküler hedefin yerine göre farkl> olabilir, ancak
birkaç patern ön plandad>r. Bu paternler aras>nda homojen, periferik,
nükleolar ve granüler patern yer al>r; ek olarak ANA testleri sitoplaz-
mik antijenlere karfl> oluflan antikorlar> da tespit edebilirler, ancak ba-
z> hastal>klar d>fl>nda bu paternlerin tan>sal bir anlam> yoktur. Tablo
278-1, önemli ANA paternlerini ve hastal>klarla iliflkilerini bir liste ha-
linde sunmaktad>r.
ANA testlerindeki en önemli s>n>rl>l>k KDH bulgular> olmayan
normal bireylerin serumlar>nda da pozitif reaksiyon verebilmesidir.
Normal bireylerin serumlar>nda %5'e kadar ulaflan oranlarda ANA
test pozitifli¤i izlenebilmektedir. Bu pozitifli¤in anlam> tam olarak bi-
linmemektedir, ancak ANA üretimine neden olabilecek düzeyde bir
otoimmüniteye yatk>nl>k olup tam bir KDH gelifline neden olacak di-
¤er ek immünopatolojik bozukluklar>n olmad>¤> bir durumu yans>ta-
bilir. ANA testi s>kl>kla artraljiler, yorgunluk, atefl gibi nonspesifik ya-
Bölüm 278
Romatizmal Hastal>klarda Laboratuar
1968
K>s>m XXII
Romatoloji
fiEKv>s> analizi için algoritma. leri verilmifltir, ancak birçok durum bu bulgulara neden olabilir. AS = ankilozan
spondilit; PsA = psöriatik artrit; RA = romatoid artrit; SLE= sistemik lupus eri-
tematozus; TB = tüberküloz.
Sinovial s>v>
Hücre say>s>
Kristal muayenesi
Kültür ve gram boyama
+ Kristal
+ Kültür
+ Gram
boyama
Noninfalamatuar
(<2000 hücre/mm
3
)
Osteoartrit
Gut
Psödogut
RA
SLE
AS
PsA
Septik
artrit
Tümör
TB
Travma
Noninfalamatuar
(>2000 hücre/mm
3
)
Hemorajik