denle önlenebilir olarak kabul edilmektedir. Bunun yan>nda erkekler-
deki akci¤er kanserinden meydana gelen ölümler erkeklerin sigara
kullan>m>ndaki üflmeye ba¤l> olarak azalmaya bafllam>flt>r, kad>nlarda
ise ölüm h>zlar> artmaya devam etmektedir.
likte son on y>lda meme kanseri insidans> yükselmeye devam etmifltir,
1940'lardan bu hastalar>n takibine bafllan>lan kanser kay>tlar>nda mor-
talite h>zlar>n>n ilk defa azald>¤> görülmüfltür. Bu çeliflkinin tarama
amaçl> mamografinin çok yayg>n olarak kullan>m>na ve kanserlerin
daha iyi prognozunun oldu¤u daha erken evrelerde tan> konulmas>na
k>smen ba¤l> olabilir. Meme kanseri insidans> aç>s>ndan >rklar aras>n-
da belirgin farkl>l>klar vard>r. Beyaz kad>nlar halen meme kanserinin
en yüksek h>zlar>na sahiptir, bu olgular> zenci kad>nlar yak>ndan takip
etmektedirler. Hispanik, Asyal>/Pasifik kökenli kad>nlar orta risk sa-
hibidirler, ve Amerika yerlileri ise en düflük riske sahiptirler. Ayr>ca
meme kanseri mortalitesi aç>s>ndan da >rklar aras>nda belirgin farklar
bard>r. Meme kanseri insidans h>zlar> beyaz kad>nlarda siyah kad>nla-
ra k>yasla %22 daha fazla olmas>na ra¤men mortalite h>zlar> zenci ka-
d>nlarda %36 daha fazlad>r. Di¤er >rksal/etnik gruplarda ise mortalite
h>zlar> bu gruplardaki düflük insidans h>zlar>na tekabül etmektedir.
Meme kanseri insidans ve mortalitesindeki bu etnik farkl>l>klar>n sebe-
bi aç>k de¤ildir, fakat sosyoekonik ve biyolojik faktörler yan>nda ma-
mografi taramalar>na kat>lmak gibi baz> sa¤l>k davran>fllar>yla iliflkili
olabilir. Mamografi ve klinik meme muayenesi ile meme kanseri ta-
ranmas>n>n kad>nlarda mortaliteyi azaltt>¤> gösterilmiflse de 40 yafl ve
üzerindeki Amerikan kad>nlar>n>n sadece %70'i yak>n zamanda ma-
mografi yapt>rd>¤>n> ifade etmektedir, fakir ve daha az e¤itimli kad>n-
larda ise tarama h>zlar> çok daha düflüktür.
ölümlerinin %8'ini oluflturmakta ve üçüncü en s>k ölüm nedenini olufl-
turmaktad>r.
mektedir. 75 yafla kadar inmeye ba¤l> ölümde mortalite oran> siyahlar-
da beyazlara nazaran iki kat daha fazlad>r.
¤u ileri yaflta ve tromboembolik olaylara sekonder olmaktad>r. Anev-
rizmal subaraknoid kanama; inmenin nadir bir formu olup kad>nlarda
erkeklerden daha s>k görülür ve daha çok genç, gebe kad>nlardaki in-
meye ba¤l> mortaliteden sorumludurlar.
daki art>fl daha fazla meydana gelmifltir. Bu art>fl sigara kullan>m> pa-
ternlerine ba¤land>¤> için kad>nlarda akci¤er hastal>klar>na ve akci¤er
dir. Pnömoni ve influenzaya ba¤l> ölüm h>zlar> akci¤er iliflkili ölümle-
re paralellik göstermektedir ve bu akut hastal>klar>n epidemiyolojine
ba¤l> olarak zaman içinde de¤iflmektedir.
olas>l>kla bu hastal>¤a ba¤l> mortaliteyi düflük olarak tahmin etmekte-
dir çünkü kardiyovasküler hastal>k, inme ve böbrek yetmezli¤i gibi
hayat> tehdit eden t>bbi durumlara efllik etmektedir. 20 yafl ve üzerin-
deki tüm kad>nlar>n %9'unun diyabetik oldu¤u tahmin edilmektedir;
fakat prevelanslar zencilerde, hispaniklerde ve Amerika yerlilerinde
daha yüksektir. Hastal>¤a ba¤l> ölüm h>zlar>ndan ayr> olarak diyabet
belirgin bir morbidite sebebidir ve çocuk sahibi olma yafl>ndaki kad>n-
larda gebelik ve gebelik sonucu üzerine önemli olumsuz etkileri var-
d>r; toksemi, makrozomi, hidramnios, konjenital malformasyonlar, se-
zaryen, fetal ve perinatal mortalite riskinde art>fl ile sonuçlan>r.
enfesiyonu ve kazan>lm>fl immün yetmezlik sendromuna (AIDS) ba¤-
l> mortalite h>zlar> düflmeye bafllamas>na ra¤men HIV genç yafl grubu
kad>nlarda baflta gelen bir ölüm sebebi olmaya devam etmektedir. Ka-
d>nlarda toplamda AIDS olgular>n>n artan bir oran>n> oluflturmaktad>r
ve etnik minör gruplar çok daha fazla etkilenmektedir. Bu epidemiyo-
lojik de¤iflikli¤in özellikleri olarak heteroseksüel geçifl yeni HIV olgu-
lar>n>n büyük bir k>sm>n> oluflturmaktad>r ve bu oranlar>n artmaya de-
vam edece¤i beklenmektedir.
yaflamas>na ra¤men genelde sa¤l>k ölçütlerinin durumu kad>nlarda
daha kötüdür. 2002 "National Health Interview Survey"den (NHIS)
çakar>mla elde edilen tahminlere göre erkeklerden daha fazla miktar-
da kad>n semptomlar bildirmekte veya akut t>bbi durumlar için sa¤l>k
hizmeti aramaktad>r; ayr>ca kendini s>n>rlay>c> bu hastal>klar yatakta
geçen gün say>s> veya kaybedilen iflgünü say>s>na göre karfl>laflt>r>ld>-
¤>nda daha ciddi olmaktad>r. Ayr>ca birçok kronik hastal>k kad>nlarda
daha s>k meydana gelir ve belirgin morbiditeye yol açar; artrit, a¤r>
sendromlar> (migren, boyun, s>rt ve yüz a¤r>s>n> içerir), kronik akci¤er
hastal>klar> (kronik bronflit, sinüzit ve ast>m dahil) gibi. Kad>nlar er-
keklere göre ciddi psikolojik strese daha çok maruz kalmaktad>r. Ulu-
sal ruhsal sa¤l>k enstitüsü verilerine göre affektif bozukluklar, özellik-
le major depresif dönemler ve anksiyete bozukluklar>n>n kad>nlarda
belirgin olarak daha s>k oldu¤unu göstermifltir. Daha önemlisi kad>n-
lar>n kendi sa¤l>k durumlar>n> alg>lamas> erkeklerden daha düflüktür.
NHIS tahminlerine göre kad>nlar erkeklere göre daha aza oranda sa¤-
l>k durumlar>n> mükemmel olarak nitelendirmekte, daha çok kötü-iyi
aras> olarak nitelendirmektedirler.
sel geliflimi ile iç içe girmifl flekildedir. Kad>n sa¤l>¤> konusunda daha
programl> bir kavram gelifltirmek için kad>n hayat>n>n belli dönemle-
rindeki sa¤l>k sorunlar>na derinlemesine bakmak gereklidir. Birçok hü-
kümet ve kurumsal kaynaklar bu bilgiyi toplamak için kullan>lm>flt>r.
Bunlardan bir tanesi de "Hunt Valley" raporu olarak bilinen "Report of
the National Institutes of Health: Opportunities for Research on Wo-
men's Health"'tir ve bu bölümün temel konusunu oluflturmaktad>r.
kilere ba¤l> geliflimsel de¤iflikliklere ba¤l>d>r. Genç kad>nlar>n psiko-
sosyal gelifliminde hayati olan cinsiyet ayr>flmas> ve oryantasyonu ifl-
lemi ve kendine güvenin oluflmas>d>r. Gittikçe daha da artan oranda
fiziksel ve cinsel fliddeti de içeren istemli veya istemsiz yaralanmalar
genç kad>nlardaki sakatl>k ve ölümün ana sebebidir ve bu yafl grubun-
Chartbook on Trends in Health of Americans. Hyattsville, MD, U.S. Department of
Health and Human Services Centers for Disease Control and Prevention, 2004.