background image
[UCB] = BRP/C
BR
(1)
C
BR
, böbrek fonksiyon testi olan kreatinin klirensinin analo¤udur;
plazmadan bilirubin at>l>m h>z>n> ölçer ve karaci¤er fonksiyonunun
gerçek bir kantitatif testidir. BRP ve C
BR
kolayca ölçülememesine ra¤-
men araflt>r>c> ölçümler faydal> patofizyolojik bilgiler verirler. Denk-
lem-1'in anlam>, BRP'deki art>fla lineer [UCB] art>fl> veya CBR'deki
azalmaya hiperbolik [UCB] art>fl>d>r, böylece konjuge olmam>fl hiper-
bilirubinemilerin s>n>flamas> için patogenezine göre bir temel sa¤lan>r.
I Bilirubin Üretiminin Artmas>
Artm>fl bilirubin üretimi ve sonucu olan nonkonjuge hiperbilirubi-
nemi, hemoliz, transfüzyonu yap>lm>fl eritrositlerin h>zl> y>k>l>m>, he-
matomlar>n emilimi, veya ineffektif eritropoez neticesinde meydana
gelebilir (örne¤in; kurflun zehirlenmesi, folik asid ve vitamin B12 yok-
lu¤uyla iliflkili megaloblastik anemiler, sideroblastik anemi, konjenital
eritropoetik porfiria veya myeloproliferatif veya myelodisplastik has-
tal>klar). Bu drumda, di¤er karaci¤er testleri tipik olarak normaldir ve
hiperbilirubinemi orta dereceli olup nadiren 4 mg/dL'yi aflar, daha
yüksek de¤erler birlikte olan karaci¤er fonksiyon bozukluklar>n> dü-
flündürür. Ancak, travman>n neden oldu¤u masif hematomlar>n re-
zorbsiyonu veya büyük kan transfüzyonlar>n> izleyen artm>fl bilirubin
yükü aflikar sar>l>¤a neden olan durumun ortaya ç>kmas>na yeter ve
bilirubin yükünü art>r>r. Hemolizin pek çok nedeni vard>r (Bölüm 164
ve 167). Spesifik kan hastal>klar>na ilaveten hafif hemolizler pek çok
edinsel hastal>kla birlikte olabilir. Sistemik hastal>klar bir dereceye ka-
dar hepatik fonksiyon bozuklu¤u içerebilir, artm>fl konjuge olmayan
bilirubine ilaveten hemoliz konjuge hiperbilirubineminin bir kompo-
nentini üretebilir. Uzam>fl hemoliz bilirubin safra tafllar>n>n oluflumu-
na neden olabilir, bu kolesistit, t>kanma veya herhangi bir tafll> safra
yolu hastal>¤>na neden olabilir (Bölüm 159).
I Karaci¤erin Bilirubin Klirensinin Azalmas>
I Bilirubin Al>m>n>n Azalmas>
Pek çok ilaçlar (örne¤in, rifampin, flavaspidic acid, novobiocin, ve
çeflitli kolesistografik kontrast ajanlar) bilirubinin karaci¤er hücrelerin-
ce al>m>n> yar>flmal> olarak inhibe ederler. n kesilmesiyle oluflmufl
olan konjuge olmam>fl hiperbilirubinemi çözülür. Azalm>fl karaci¤er bi-
lirubin al>m>n>n, Gilbert sendromunun konjuge olmam>fl hiperbilirubi-
nemisine katk>da bulundu¤una inan>lmaktad>r. Oysa bu sendromun
bafll>ca moleküler temeli bilirubinin konjugasyonundaki azalmad>r.
I Bilirubin Konjugasyonunun Bozulmas>
Azalm>fl bilirubin klirensinin en s>k sebebi bilirubin konjugasyon
aktivitesindeki azalmad>r. Bilirubinin glukuronik asidle konjugasyonu
bir spesifik UDP-glukuronozil transferaz taraf>ndan katalizlenir, bu
UGT1 gen kompleksinin kodlad>¤> ve UGT1A1 taraf>ndan düzenlenen
bir ifllemdir. UGT1A1 geni exon A1'in düzenledi¤i, exon 1'in bir bili-
rubin spesifik varyant>n>n di¤er 4 genel exonla (exonlar 2'den 5 e ka-
dar) alternatif birleflmeleri ile oluflur ve UGT1'in kodlad>¤> bütün pro-
teinlerin ortak karboksi terminalini kodlar. Promotor bölgesi normal-
de bir A (TA)6 TAA TATA denen kutu fleklinde bir yap> içerir.
I Bilirubin Konjugasyonunun Genetik Hastal>klar>
Kal>t>msal hiperbilirubinemiler (Tablo 150-2) hiperbilirubineminin
hepatosellüler nekroz veya kolestaz>n kan>tlar> olmaks>z>n izole biyo-
kimyasal anormallikler olarak görüldü¤ü 5 sendromlu bir gruptur.
Rotor sendromu hariç moleküler defektleri tan>mlanabilmifltir.
Crigler-Najjar sendromu tip 1 ve 2 ve Gilbert' sendromu UGT1A1'deki
mutasyonlar>n neticesinde geliflen kal>t>msal konjuge olmam>fl hiper-
bilirubinemi flekilleridir. Crigler-Najjar tip 1'de fonksiyonel enzim ak-
tivitesi yoktur, Crigler-Najjar tip 2'de normalin % 10'u kadar ve Gil-
bert's sendromlu hastalarda normalin %10-33'ü kadar enzim aktivite-
si vard>r, bu da s>ras>yla 18-45, 6-25, ve 1.5-4 mg/dL bilirubin düzey-
lerine neden olur (Bak>n>z Tablo 150-2). Konjuge olmam>fl bilirubin
düzeylerinin artmas> için total UGT1A1 enzim aktivitesinin %50'den
fazla azalmas> gerekmektedir, bu enzimdeki mutasyonun fenotipik
ifadesi homozigot olmay> veya çift heterozigot olmay> gerektirir. Bu
nedenle önceki bildirimlerin aksine bu hastal>klar>n her biri otozomal
resesif geçiflli kal>t>msald>r. Crigler-Najjar tip 1 ve 2'li hastalar kodla-
ma bölgesi içerisinde yap>sal mutasyonlar için homozigot veya çift he-
terozigotturlar. Bat>l> ülkelerde, Gilbert' sendromlu hastalar tipik ola-
rak A (TA
7
) TAA promotor mutasyonu için homozigottur. Baz> Gilbert
Bölüm 150
Sar>l>kl> ve Anormal Karaci¤er Testleri Olan Hastaya Yaklafl>m
1093
K>s>m XIII
Hepatoloji
TABLO 150-1
H
AYIRICI TANILARI
B
Konjuge olmam>fl hiperbilirubinemiler
Artm>fl bilirubin üretimi
Örnekler: hemoliz, etkili olmayan eritropoez, kan transfüzyonlar>,
hematom rezorbsiyonlar>
Azalm>fl karaci¤er hücre al>m>
Örnekler: ilaçlar (örne¤in, rifampin)
Azalm>fl konjugasyon
Örnekler: Gilbert ve Crigler-Najjar sendromlar>, yenido¤an>n fizyo-
lojik sar>l>¤>, anne sütü sar>l>¤>, HIV proteaz inhibitörleri
Konjüge olmufl veya mikst sar>l>klar
Azalm>fl kanaliküler tafl>n>m: Dubin-Johnson sendromu
Mekanizmas> anlafl>lamam>fllar: Rotor sendromu
KARAC
Akut veya kronik karaci¤er hücre fonksiyon bozukluklar>
Akut veya subakut karaci¤er hücre hasar>
Örnekler: viral hepatitler A, B, C, hepatotoksinler (örne¤in, etanol,
asetaminofen, mantar [Amanita phalloides] zehirlenmeleri),
ilaçlar (örne¤in, izoniazid,
-metil dopa), metabolik hastal>klar
(örne¤in, Wilson hastal>¤>, Reye sendromu), gebelikle iliflkili
(örne¤in, gebeli¤in akut ya¤l> karaci¤eri, preeklampsi), karaci-
¤er iskemisi (örne¤in, hipotansiyon, ameliyat sonras>, karaci¤er
arter trombozlar>)
Kronik karaci¤er hücre hastal>klar>
Örnekler: Hepatit B ve C, hepatotoksinler (örne¤in, etanol ve vinil
klorid, vitamin A), otoimmun hepatitler, metabolik hastal>klar
(Wilson hastal>¤>, hemokromatozis,
1
antitripsin yetersizli¤i)
Belirgin kolestazl> karaci¤er hastal>klar>
Ailevi kolestazl> hastal>klar
Tek gen hastal>klar>
Örnekler: selim tekrarlay>c> intrahepatik kolestaz, ilerleyici ailevi
intrahepatik kolestaz tip 1-3
Patogenezi bilinmeyen ailevi kolestatik hastal>klar
Örnekler: Aagenaes sendromu, Navajo nörohepatopatisi, Kuzey
Amerika yerlilerinin kolestaz>
Diffüz infiltratif hastal>klar
Örnekler: granülomatöz hastal>klar (örne¤in mikobakteriyel ve fun-
gal infeksiyonlar, sarkoidoz, lenfoma, ilaçlar, Wegener granülo-
matozisi), amiloidoz, infiltratif tümörler
Intrahepatik safra kanallar>n>n ve/veya portal traktlar>n inflamasyonu
Örnekler: primer biliyer siroz, karaci¤er allograft reddi, graft-ver-
sus-host hastal>¤>, ilaçlar (örne¤in, klorpromazin, eritromisin)
Tan>mlanamam>fl durumlar
Örnekler: viral veya alkolik hepatitin mutad olmayan sunu flekilleri,
gebeli¤in intrahepatik kolestaz>, kontraseptiflere ba¤l> sar>l>k,
östrojenler, anabolik steroidler, postoperatif kolestaz, total pa-
renteral beslenme, bakteriyal infeksiyonlar, ilaçlar
SAFRA KANALLARININ TIKANMASI
Koledokolitiyazis
Örnekler: kolesterol tafllar>, pigment tafllar>
Safra kanallar>n>n hastal>klar>
Örnekler: primer sklerozan kolanjit, AIDS kolanjiyopatisi, hepatik
arteriyel kemoterapi, cerrahi sonras> striktürler
Tümörler (örne¤in, kolanjiyokarsinom)
Safra a¤ac>na d>flardan bas>lar
Tümörler
Örnekler: pankreas kanserleri, metastatik lenfadenopatiler,
karaci¤er tümörleri
Psödokistle beraber veya tek bafl>na olan pankreatitler
Damarsal genifllemeler (örne¤in, anevrizmalar, portal venin kavernöz
geliflimleri)
AIDS: edinilmifl ba¤>fl>kl>k yetersizlik sendromu; HIV= insan immün yetmezlik sendromu