ni yok ederek, ortaça¤ Avrupa's>n>n sosyal yap>s>n> de¤ifltirmifltir. As-
kerî harekatlar>n sonuçlar> dizanteri ve tifüs gibi hastal>k salg>nlar> ta-
raf>ndan de¤ifltirilmifltir. Napolyon'un tifüsün ordusuna düflmandan
daha fazla zarar vermesinden sonra Rusya'dan geri çekilmesi, Küba ve
Gulf k>y>lar>nda Frans>z askerlerinin sar>humma salg>n>ndan ölmesin-
den sonra Louisiana topraklar>n>n sat>lmas> karar>n>n Frans>zlar tara-
f>ndan al>nmas> ve su çiçe¤inin Avrupal>lar taraf>ndan yeni dünyan>n
immünize olmayan populasyonuna girifli örnekleri oluflturmaktad>r.
Bütün bu örnekler fetih ve sömürge ça¤>n>n sona ermesini kolaylaflt>r-
m>flt>r. S>tma Afrika'da co¤rafya ve >rklar>n yap>s>n> ve hemoglobinle-
rin ve eritrosit antijenlerinin da¤>l>m>n> etkilemifltir. Plasmodium falcifa-
rum geliflimi hemoglobin S varl>¤> ile inhibe edilmektedir. Duffy kan
grubu negatif eritrositler Plasmodium vivax infeksiyonlar>na dirençli-
dirler. Bu eritrosit faktörlerine sahip populasyonlar s>tman>n s>k oldu-
¤u alanlarda bulunmufltur.
dan üçte biri direkt olarak infeksiyon hastal>klar>ndand>r. ABD'de
pnömoniler genel olarak ölüm nedenleri aras>nda beflinci s>rada, infek-
siyon iliflkili ölüm nedenleri aras>nda ise ilk s>radad>r. Ek olarak, Strep-
tococcus pneumoniae'n>n neden oldu¤u invaziv hastal>klar ve toplum
kökenli pnömonilerin s>kl>¤> son dekatlarda genel olarak art>fl göster-
mektedirler. Kazan>lm>fl immün sistem yetmezli¤i (AIDS) Afrika'daki
birçok ülkenin sosyal yap>s>n>n bozulmas>n> tehdit etmektedir ve dün-
yan>n di¤er k>s>mlar>nda ve ABD'de sa¤l>k sistemlerini oldukça büyük
bir stres alt>nda b>rakmaktad>r. 2006 y>l> AIDS epidemisinin 25. y>l dö-
nümü olarak belirlenmifltir. Dünya üzerinde yaklafl>k 40 milyon kifli
insan immün yetmezlik virüsü (HIV) ile infekte durumdad>r ve 1981
y>l>ndan beri yaklafl>k 25 milyon kifli de ölmüfltür. Sahra alt> Afrika'da
AIDS flu anda en önde gelen ölüm nedenidir.
matik olabilir veya olmayabilir. Örne¤in, HIV y>llarca hastal>¤a ait
aç>k belirti ve bulgu vermeyebilir.
yinde veya lümeninde mikroplar>n ço¤alarak hastal>¤>n belirti ve bul-
gular>na neden olma özelli¤inin de eklenmesi gereklidir. Örne¤in, Esc-
herichia coli'nin toksin üreten türleri, ba¤>rsakta ço¤alabilir ve dokula-
r> istila etmeden ishale neden olabilir. Mikroplar gerçekte konakla bi-
rebir temas etmeden üretti¤i toksinler arac>l>¤> ile hastal>k yapabilirler.
Clostridium botulinum özellikle uygunsuz haz>rlanan yiyeceklerde ço-
¤alarak ölümcül etkilenmelere neden olabilen toksinlerini üretebilir-
ler. Özellikle küçük yaralanmalarda Clostridium tetani'deki gibi görece-
li olarak zarars>z infeksiyonlar dokuda ço¤alan mikroorganizman>n
üretti¤i toksin nedeniyle zarar verici hastal>klara neden olabilmekte-
dir. Günümüzde mikroorganizmalar>n sahip olduklar> multipl virü-
lans faktörlerinin genomun patojenite adac>klar> olarak bilinen yap>-
larda tafl>nd>¤> belirgindir.
mal floralar asl>nda bizi infeksiyonlardan korur. Ba¤>rsak floras>n>n
küçülmesi Salmonella enteritidis serovar typhimurium gibi patojenlerin
neden oldu¤u infeksiyonlara karfl> olan hassasiyeti artt>r>r. Normal flo-
ray> oluflturan bakterilerin koruyuculuk görevlerini birçok mekaniz-
mayla yerine getirdikleri düflünülmektedir: (1) besin kaynaklar>n> kul-
lanma ve ekolojik yer iflgal etmeden patojenlerle yar>flarak, (2) antibak-
teriyel maddeler üretip patojenlerin ço¤almas>n> önleyerek, (3) pato-
jenlere karfl> çapraz reaktif ve etkili konak immünitesini indükleyerek.
Tüm bu ç>kar>mlar oldukça basitlefltirilmifl ç>kar>mlard>r. Örne¤in,
gastrointestinal trakt>n Bacteroides fragilis ile kolonizasyonunda, bu
bakteri taraf>ndan salg>lanan immünodominan bakteriyel polisakka-
rit, dentritik hücre aktivasyonu ve T
saklar>m>zdaki bir bakterinin salg>lad>¤> bir molekül bizim "immüno-
lojik olarak fit" olabilmemiz için gereklidir. Normal floraya ek olarak,
bilinen veya potansiyel olarak patojen kabul edilen mikroorganizma-
lize hastalarda nozokomiyal infeksiyonlarla sonuçlanan özel sorunlar>
da beraberinde getirebilir (Bölüm 304).
tarlarda kolonize olsalar bile bu türlerin hastal>k yapabilme potansiye-
line sahip olduklar> gösterilmifltir (Bölüm 309). Örne¤in, epidemik me-
ningokokkal menenjiti ve meningokoksemi etkeni Neisseria meningi-
tidis küçük miktarda kolonizasyonu sonras> sonucu meydana gelebil-
mektedir. Penisilin dirençli Streptococcus pneumoniae'n>n dünya ça-
p>ndaki patlamas>n>n Güney Afrika ve
organizmalar patolojik durumlara yüksek adaptasyon sa¤lar ve gelifl-
tirdikleri yüzeye yap>flma, dokular> istila etme, konak savunmas>ndan
kurtulma yetenekleri sonucu sa¤lad>klar> "hastal>k oluflturabilme"
özelliklerini sonraki kuflaklar>na geçirebilme yetene¤ine sahiptirler"
görüflünü desteklemektedir. Buna karfl>n, f>rsatç> patojenler ise ancak
zay>f konakta hastal>k oluflturabilmekte ve bu organizmalar sa¤l>kl> ki-
flilerde floran>n zarars>z birer üyeleri olabilmektedir. Konak savunma
mekanizmalar> önemli ölçüde zarara u¤ram>fl olan hastalarda bu f>r-
satç> patojenler virülan istilac>lar gibi davranabilmektedir. Örne¤in
Pseudomonas aeuriginosa hücre yüzeyi proteinlerine, OprF interferon
gamaya spesifik olarak ba¤lanarak konakç>n>n> immun sistem aktivas-
yonunu tan>r. Böylelikle bakteri konakç>da immunolojik önlemleri ta-
n>yan bir güvenlik sistemi gelifltirir ve bu cevap virulans faktörlerin
ortaya konmas> ile oluflturulur.
Havayoluyla yay>lma, özellikle damlac>k fleklinde, influenza ve SARS
hastal>¤> gibi solunum yolu hastal>klar>nda görülebilmektedir. Konta-
mine suyla bulafl özellikle Giardia infeksiyonlar>nda ve tifoid ateflte
önemli bir yoldur. G>daya ba¤l> toksik hastal>klarda Clostridium per-
firingens ve Staphylococcus aureus'un ürettikleri ekstrasellüler toksin-
lerin al>m> etkendir. Kan ve kan ürünleri hepatit B, C ve HIV'in yay>l>-
m>nda bir vektör olabilmektedir. Bu ajanlar için cinsel geçifl de önem-
lidir. Ayr>ca Treponema pallidum (sifiliz), Neisseria gonorrhea (gono-
re) ve Chlamydia trachomatis (non-spesifik üretrit) gibi mikroorganiz-
malar>n> geçiflinde de cinsel geçifl önemlidir. Fetüs anne karn>nda in-
fekte olabilir ve e¤er ajan rubella veya sitomegalovirus ise harap olma-
s> ile sonuçlanabilir. S>tma ve Deng'de sivrisinek, Lyme ve ehrlichiosis
hastal>¤>nda kene ve tifusta bitler önemli vektörler aras>ndad>r.
larda pili gibi özelleflmifl yap>lar>n arac>l>¤>nda kendine uygun hücre-
ye yap>flabilmeyi de kapsamaktad>r. Shigella türleri gibi mikroplar
hücreye invazyon ve hücreyi parçalama yetene¤ine sahiptirler. Tok-
sinler uzak yerlerde veya infekte olan hücrelerde görevlerini yerine
getirebilmektedir. Patojenler konak savunmas>n> engelleyici birçok us-
taca haz>rlanm>fl manevra yeteneklerine sahiptirler. Pnömokoklar>n
antifagositik tabakalar> bu duruma çok iyi bir örnektir. Organizmalar
flafl>rt>c> h>zlarda konak immün sistemden kaçmak için yüzey antijen-
lerini de¤ifltirebilmektedirler. Influenza virüsü ve trypanosoma bu du-
ruma çok iyi birer örnektirler. Baz> patojenler fagositoz içindeki respi-
ratuvar patlamalar> inhibe ederken (Toxoplasma gondii), di¤er baz>
patojenler de kendisini yutan fagositik hücreyi parçalayabilir (Strepto-
coccus pyogenes). Çevre flartlar> infeksiyonun yay>l>m>nda ve konak
savunmas> ile savafl>mda çok önemli rol oynar. Havayoluyla bulaflan
patojenlerinin infektivitesi havan>n nemi ve s>cakl>¤> taraf>ndan etkile-
nebilmektedir. Dünyan>n geliflmekte olan birçok bölgesinde yiyecek
ve sular>n sa¤l>k durumunda üzüntü verici yetersizlikler vard>r. Bu
durum, mortalite ve morbiditenin en büyük nedenlerinden biri olan
enterik patojenlerin bulafl>m> için önemli bir faktördür. Bu patojenler
fiziksel ve mental geliflim gerili¤i yaparak kötü okul performans> ve
di¤er olumsuz sonuçlar> da beraberinde getirmektedir. Batakl>klarda-
ki "kötü hava" ile iliflkili olan s>tma asl>nda sivrisineklerle bulafl>r an-
cak çevresel iliflkiler de gözard> edilmemelidir. Konaktaki beslenme
durumu baz> infeksiyon hastal>klar> için oldukça anlaml> faktördür.
Hafif beslenme eksikli¤i olanlarda baz> patojen bakterilerin invazyon
ve ço¤almas>na katk>da bulunur.
meydana gelmektedir.
Campylobacter jejuni infeksiyonu sorumlu tutulmaktad>r. Bunun perife-
rik sinirlerdeki gangliozidlerle çapraz reaksiyona giren C. jejuni lipo-