burada F
IO2
inspire edilen O
2
miktar> (atmosfer havas>ndaki oksijen
solundu¤unda 0.21); P
B
barometrik bas>nç; 47 suyun 37°C'deki buhar
bas>nc>; ve R CO
2
üretiminin O
2
tüketimine oran>n> gösteren solunum-
sal de¤iflim oran>d>r. Normalde, PAO
2
ile PaO
2
aras>nda 10 mm Hg ve-
ya daha az fark vard>r. Bu fark, P
AO2
-Pa
O2
, yaflla 30 mm Hg'ya kadar
ve solunum hastal>klar>nda daha fazla yükselir.
Hipoksemi kelimesi, Pa
O2
'nin normalin alt>nda belirtmek için kul-
lan>l>r, ayn> zamanda arteriyel oksijenasyon bozuklu¤u olarak adlan-
d>r>l>r, ve Pa
O2
50-60 mm Hg'n>n alt>nda olmas> durumunda oluflur.
Alveoler gaz denkleminin ve Pa
O2
ile P
AO2
aras>ndaki iliflkinin göster-
di¤i gibi, hipoksemi solunan havada O
2
'nin tüketildi¤i yang>n gibi du-
rumlar s>ras>nda olabilece¤i gibi, F
IO2
'deki azalma sonucu; yüksek yer-
de olabilen barometrik bas>nc>n düfltü¤ü durumlarda; ilaç zehirlenme-
sindeki gibi Pa
CO2
'de art>fl oldu¤unda; veya örne¤in akci¤erlerde ven-
tilasyon ve perfüzyon uyumsuzlu¤u durumunda oldu¤u gibi alveo-
ler-arteriyel oksijen fark>n>n artt>¤> durumlarda oluflabilir.
Hipoksemik solunum yetmezli¤i olan hastada Pa
O2
, O
2
destek te-
davisi ile normal de¤ere ulaflsa da, akci¤erlerde O
2
de¤iflimi bozuk
olarak kalabilir. Bu durumda, O
2
de¤iflimi yetersizli¤i, solunum fonk-
siyonunun yad>mc> bir belirleyicisi olan ancak maksimum F
IO2
düzey-
lerinde tahmin edilmez bir flekilde de¤ifliklik gösterebilen alveoler-
arteriyel fark>n art>fl>yla gösterilebilir.
Arteriyel Oksijenasyonun Di¤er Göstergeleri
Arteriyelalveoler Pa
O2
oran> (Pa
O2
/P
AO2
) alveolar gaz denklemi
kullan>larak hesaplanabilir. F
IO2
'nun de¤iflen düzeylerine karfl>n Pa-
O
2
/Pa
AO2
nispeten sabit olarak kal>r ve F
IO2
de¤ifltirildi¤inde beklenen
Pa
O2
'nin tahmin edilmesi için kullan>labilir. Normalde Pa
O2
/Pa
AO2
oran> 0.9'dur. Pa
O2
/F
IO2
oran>n>n hesaplanmas> daha kolayd>r çünkü
alveolar gaz denkleminin kullan>m>na gerek yoktur. Normal Pa
O2
/FI-
O
2
oran> 460'd>r. Pa
O2
/F
IO2
, Pa
CO2
'deki de¤ifliklikleri göstermese de,
bu s>n>rlama yüksek F
IO2
düzeylerinde önemli de¤ildir.
Venöz Kar>fl>m ve fiant Oran>n>n
Ölçümü
Venöz kar>fl>m (
Q
VA
/
Q
T
) akci¤erlerdeki seyri s>ras>nda oksijenize
olmayan mikst venöz kan fraksiyonudur. Denklem ile hesaplanabilir:
Q
VA
/
Q
T
= (Cċ
O2
Ca
O2
)/(Cċ
O2
C
VO2
) (8)
Bu denklemdeki
Q
T
, kalp debisi; ve Cċ
O2
, Ca
O2
, Cv
O2
s>ras>yla kapiller
sonu, arteriyel ve mikst venöz O
2
miktarlar>d>r. Kapiller sonu kandan
rutin olarak örnek al>nmamas>na ra¤men, kapiller sonu O
2
miktar>, ka-
piller sonu kandaki bas>nc>n P
AO2
ile ayn> oldu¤u varsay>larak hesap-
lanabilir.
Normal
Q
VA
/
QT oran> 0.07'den düflüktür; ventilasyon-perfüzyon
uyumsuzlu¤u veya sa¤dan sola intrapulmoner flant (
Q
S
/
Q
T
),
Q
VA
/
Q
T
'de art>fla neden olur. Sekiz numaral> denklem F
IO2
'su 1.0 olan
hastalarda
Q
S
/
Q
T
'nin hesaplanmas> için kullan>labilir, çünkü bu F
IO2
akci¤erlerde ventilasyon-perfüzyon uyumsuzlu¤unun oldu¤u bölge-
leri eler.
Q
S
/
Q
T
'nin tahmini için daha basit ama daha az aç>k olan bir
yol P(A-a) O
2
'nin 20'ye bölünmesidir.
Q
S
/
Q
T
0.25'in üstünde ise FIO
2
art>r>larak Pa
O2
nadir olarak düzeltilebilir.
Sistemik Arteriyel Saturasyonun
Ölçümü
Sistemik arteriyel kanda hemoglobinin O
2
ile saturasyonu (Sa
O2
)
O
2
hemoglobin disosiasyon e¤risindeki Pa
O2
ile iliflkilidir. Hemoglo-
bin, 100 mm Hg'l>k Pa
O2
'da hemen hemen %100 satüredir, ve saturas-
yonu Pa
O2
art>r>l>nca önemli derecede art>fl göstermez (bak>n>z fiekil
1045). O
2
hemoglobin disosiasyon e¤risi alkaloz veya hipotermi ile
sola kayarsa, bir flekilde Sa
O2
artarak dokularda daha az O
2
'nin kulla-
n>labilir olmas>n> sa¤lar. Aksine, O
2
hemoglobin disosiasyon e¤risi asi-
doz veya hipertermi ile sa¤a kayarsa, SaO
2
azal>r, böylece dokulara
daha fazla oksijen sal>n>r.
Birçok arteriyel kan gaz> analizlerinde Sa
O2
flift olmam>fl O
2
he-
moglobin disosiasyon e¤risi kullan>larak Pa
O2
'den hesaplan>r. Bunu
karfl>n, Sa
O2
, hemoglobinin seyreltilmifl solüsyonundan geçen >fl>¤>n
absorbsiyonunu kaydeden ko-oksimetrelerle de ölçülebilir. Ko-oksi-
metreler çeflili dalga boylar>ndaki >fl>klar> kullan>rlar, ve sadece oksije-
nize hemoglobin ve redükte heoglobinin yüzdesini de¤il ayn> zaman-
da karboksihemoglobin, methemoglobin, ve sülfhemoglobinin yüzde-
lerini de belirleyebilirler. Ko-oksimetre özellikle karbonmonoksit ze-
hirlenmesinin tan>s>nda önemlidir.
Pulse oksimetre parmak ucu gibi pulsatil doku yata¤>ndan geçen
>fl>¤>n absorbsiyonunu kaydeder. fl>k kullan>ld>¤>n-
da oksijenize hemoglobinin ve redükte hemoglobinin absorbsiyon
özellikleri farkl>d>r. Pulse oksimetre Sa
O2
'yi yeterli periferal arteriyel
ak>m> olan kiflilerde %80'nin üzerinde tam olarak tayin eder. Bu teknik
özellikle hemodinamik olarak stabil olan ve O
2
hemoglobin disosias-
yon e¤risi flift olmam>fl, Sa
O2
ile Pa
O2
'nin iyi korele oldu¤u hastalarda
yararl>d>r. Pulse oksimetre ile ölçülen Sa
O2
, O
2
d>fl>ndaki kabonmonok-
sit gibi di¤er maddelerle satüre olan hemoglobini saymaz, bu nedenle
karbonmonoksit zehirlenmesi olan hastalarda Sa
O2
yalanc> olarak yük-
selir. Ek olarak, Sa
O2
, Pa
CO2
veya pH hakk>nda bir fikir vermez. Bu-
nunla birlikte, do¤rulu¤u, kolayl>¤>, ve düflük maliyeti pulse oksimet-
reyi birçok durumda Pa
O2
nin analizi için yararl> bir yöntem yapmak-
tad>r.
OKSKULLANIMININ DE/ERLEND
Fizik Muayene
O
2
sunumu ve kullan>m>n yeterlili¤i derinin muayenesi ile de¤er-
lendirilebilir. Örne¤in, normal deri rengi ve s>cakl>¤>n>n bulunmas> ba-
z> durumlarda oksijenize kan>n yeterli periferal ak>m>n> gösterir. Deri
soldurulduktan 2-3 saniye sonra bafllang>ç rengine dönüyorsa, yani
kapiller yeniden dolum normal ise de periferal ak>m>n yeterlili¤inden
söz edilebilir. Buna karfl>n, bu bulgular artm>fl sistemik vasküler di-
rençle birlikte olan a¤>r hipovolemi ve kalp debisi bozuklu¤unu ekar-
te ettirseler de, sistemik damar direncinin artt>¤> sepsis ve di¤er du-
rumlar> ekarte ettirmezler.
Deri bulgular> güvenilir olmad>¤>nda, O
2
da¤>t>m> ve kullan>m> hi-
poperfüzyona ra¤men kan ak>m>n>n devam ettirildi¤i di¤er organlar-
da de¤erlendirilir. Bu aç>dan, önceden sa¤l>kl> olan bir hastada kon-
füzyon veya bilinç bulan>kl>¤>n>n bafllamas> serebral oksijenasyonda
belirgin düflüflü vurgulayabilir. Benzer olarak, idrar ç>k>fl>n>n 0.5
mL/kg/saat'in alt>na düflmesi sepsis veya di¤er nedenlere ba¤l> renal
kan ak>m>ndaki azalmayla sonuçlanabilir.
Oksijen Sunumunun Ölçümü
Dokulara sunulan O
2
(DO
2
), kalp debisi (
Q
T
) ile sistemik arteriyel
kandaki O
2
miktar>n>n (Ca
O2
) çarp>m>d>r. Yani,
D
·
O2
= (
Q
T
) (Ca
O2
)
(9)
Bölüm 104
Yo¤un Bak>mda Solunum Monitörizasyonu
722
K>s>m X
Yo¤un Bak>m
fiEK
2
sat-
urasyonu (Sa
O
2
), bas>nc> (Pa
O
2
) ve içeri¤i (Ca
O
2
) aras>ndaki iliflkiyi gösterir.
flma için metne bak>n>z.
Mikst venöz
Normal arteriyal
Çözünmüfl
Pa
O2
(mm Hg)
Sa
O
2
(%)
Ca
O
2
(mL(dL)
Toplam
(a-v) O
2
Fark>
Hb-O
2