d>n sa¤l>¤> takibi yapan klinisyenlere yard>mc> olmas> aç>s>ndan pri-
mer önleme önerileri yay>nlamaktad>r. Önerileri konservatif olup bu
basamaklarda uygulnabilecek flekilde minimalize edilmifltir.
dir.Cinsel aktif kad>nda pap smear ile servikal kanser taramas> yap>l-
mal>d>r. Pap smear taramas>na ne zaman, bafllanaca¤>, ne zaman tara-
maya son verilece¤i, düflük riskli olgularda tarama intervallerinin ne
olaca¤> konusu bir çok cemiyete göre farkl>l>k gösterse de USPSTF; ta-
ramaya 21 yafl>nda veya cinsel aktivitenin bafllamas>ndan sonraki 3
y>lda bafllanmas> (hangi kriter önce olursa ona uyulur), düflük riskli ol-
gularda 2 veya üç kez al>nan y>ll>k smear normal ise 3 y>lda bir tarama
önermektedir. Benign nedenler ile total histerektomi olmufl ya da nor-
mal tarama süreci geçirip 65 yafl>n> geçmifl düflük riskli olgularda ru-
tin tarama önerilmez. Yeni s>v>-bazl> sitoloji tarama testi daha pahal>
bir test olup konvansiyonel pap smear'a göre HPV testi imkan> sa¤la-
d>¤> için avantajl>d>r. USPSTF; servikal kanser taramas>nda HPV testi-
nin önemi hakk>ndaki yeni araflt>rmalar sonuçlanana kadar rutin pap-
smear yerine di¤er yeni tarama yöntemlerinin önerilmesi için yeterli
bilgi olmad>¤>n> bildirmektedir. Bir çok klinik çal>flmada profilaktik
HPV afl>s>n>n HPV enfeksiyonlar>n> önlemesi aç>s>ndan etkin oldu¤u
bildirilmekte ve bunun için afl> flemalar> gelifltirilmifl ve yayg>nlaflt>r>l-
m>flt>r.
klamidya, gonore, sifilis ve HIV enfeksiyonu aç>s>ndan taranmal>d>r.
mal>d>r. 50-65 yafl aras> ve meme kanseri aç>s>ndan artm>fl risk faktörü
olan olgular bu taramadan daha fazla fayda görür. Klinisyen; yüksek
riskli olgularda meme kanseri kemoprofilaksisinin riskleri ve yararla-
r>n> hasta ile tart>flmal>d>r. Over kanseri için rutin tarama önerilme-
mektedir.
ise ayr>ca diabet taramas> yap>lmal>d>r. Erkeklerde de oldu¤u gibi 50
yaflta bafllamak üzere kolorektal tarama önerilmektedir. 65 yafl civar>n-
da osteoporoz için rutin tarama önerilmektedir. Ancak bir çok genç ka-
d>nda osteoporotik k>r>k için risk faktörü vard>r. Bu olgularda tarama
60 yaflta bafllamal>d>r. 65 yaflta hem erken hem de kad>n için peryodik
iflitme, görme taramas> yap>lmal>d>r.
arter hastal>¤>n>n primer önlenmesi kapsam>nda aspirin kullan>m>n>
önermektedir. Ancak ilk randomize kontrollü çal>flma sonuçlar>na gö-
re postmenopozal olguda koroner arter hastal>¤>n>n primer önlenmesi
kapsam>nda aspirin kullan>m> yarar ve risk oran> aç>s>ndan de¤erlen-
dirildi¤inde sadece 65 yafl ve üzerinde yararl> oldu¤u bildirilmifltir.
Erkekte yap>lan araflt>rma sonuçlar>na ters olara; genç olgularda aspi-
rin kullan>m> tromboenbolik inme riski azaltmaktad>r ancak koroner
arter hastal>¤>n> önleme aç>s>ndan düflük etkiye sahiptir. Erkektekine
benzer olarak ileri yaflta aspirin kullanma hemorajik inme riskini ve
major gastro-intestinal kanama riskini artt>rmaktad>r. Aspirinin kad>n-
lar üzerindeki etkileri ile ilgili genifl serili araflt>rmalara kadar aspirin
kullan>m> kifliye özel olarak hasta ile tart>fl>larak önerilmelidir.
li kalsiyum ve vitamin D deste¤i önermektedir. Tüm kad>nlar; sigara
ve di¤er madde kullan>m>, suistimali, cinsel yolla bulaflan hastal>klar>
azaltma stratejileri, etkin kontraseptif yöntem kullan>m>, sa¤l>kl> diyet,
fizik aktivitenin artt>r>lmas>, özellikle yafll> olgularda düflmeye ba¤l>
olas> yaralanma ve çoklu ilaç kullan>m>n>n potansiyel tehlikeleri aç>-
s>ndan da bilgilendirilmelidir.
na dair genellikle bir belirsizlik vard>r ve hekimleri e¤itmenin en iyi
yolu kad>nlara daha etrafl> bak>m sunulmas>d>r. Kad>n sa¤l>¤> durum-
ve üreme biyolojisini anlamalar> esast>r. Ayr>ca çevre ile kad>nlar>n bi-
yolojisi ve psikososyal geliflimlerinin karmafl>k bir flekilde etkileflime
girdi¤ini hekimlerin bilmesi gerekir. Kad>nlara özgü olmayan durum-
lar aras>nda hekimler hastal>¤>n kad>nlarda farkl> olan yönleri veya
cinsiyetin getirdi¤i önemli farkl>l>klar konusunda uyan>k olmal>d>r. Bu
bilgilerin uygulamaya yans>t>lmas> hekimlerin kültür ve cinsiyete gö-
re de¤iflen görüfl ve davran>fllara hekimler ayak uydurmal>d>r. Ayr>ca
t>bbi sistem ile kad>nlar>n iliflkisi de de¤iflmektedir ve hekimlerin ka-
d>nlar>n sa¤l>k arama flekillerini ve iletiflim, etkileflim formlar>n> anla-
mas> gerekmektedir, ek olarak hekimler klinik kararlar al>rken cinsiyet
farl>l>klar>n> anlamal>d>r.
vices" akademik sa¤l>k merkezleri içerisine 21adet "National Centers
of Excellence in Women's Health" kurmufltur. Bu merkezler yenilikçi
klinik modellerin gelifltirilmesini sa¤lamak, müfredat> oluflturmak, ka-
d>n sa¤l>¤>ndaki disiplinler aras> araflt>rmalar> koordine edecek ve ka-
d>n fakültelerinin yap>lmas>n> h>zland>racak flekilde dizayn edilmifltir.
Bu merkezlerin müfredat reformundaki, klinik hizmetlerdeki ve arafl-
t>rma insiyatiflerindeki etkileri flu an için araflt>rma konusudur.
contraception through pharmacies and effect on unintended
pregnancy and STls: A randomized controlled trial. JAMA 2005;
293:54-62.
progestin on risk of fracture and bone mineral density: The Women's
Health Initiative randomized trial. JAMA 2003;290:1729-1738.
estrogen plus progestin in healthy postmenopausal Women:
Principal results from the Women's Health Initiative randomized
controlled trial. JAMA 2002;288:321-333.
the risk of coronary heart disease. N Engl J Med 2003;349: 523-534.
conjugated equine estrogen on stroke in the Women's Health
Initiative. Circulation 2006; 113:2425-2434.
and the incidence of dementia and mild cognitive impairment in
postmenopausal women: The Women's Health Initiative Memory
Study: A randomized controlled trial. JAMA 2003;289:2651-2662.
progestin on global cognitive function in postmenopausal Women:
The Women's Health Initiative Memory Study: A randomized
controlled trial. JAMA 2003;289:2663-2672.
and without progestin on urinary incontinence. JAMA 2005;293:935-
948.
equine estrogen in postmenopausal women with hysterectomy: The
Women's Health Initiative randomized controlled trial. JAMA
2004;291:1701-1712.
papillomavirus type 16 vaccine. N Engl J Med 2002;347:1645-1651.
virus-like partide vaccine in prevention of infection with human
papillomavirus types 16 and 18 in young women: A randomised
controlled trial. Lancet 2004;364:1757-1765.
N Engl J Med 2005;352:1293-1304.
and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, 2004. A report
on the health status and trends of the nation.
preventive services and links to majör resources, including the Guide to Clinical
Preventive Services.