background image
pek çok sitokini uyarmaktad>r ki bu, parakrin ve otokrin etki potansi-
yellerini de düflününce, birincil ve ikincil etkileri ay>rman>n zorlu¤unu
göstermektedir.
Ço¤u hücre birden çok sitokin üretmektedir; uyaranlar de¤iflken
olup sitokinleri de (örne¤in IL-1) kapsamaktad>r. `Her fley her fleye ne-
den olur' önermesi belki çok abart>l> olur ancak duruma da oldukça
yak>n durmaktad>r. Anahtar, farkl> uyaranlara karfl>l>k de¤iflken ve
olas>l>kla da yerel ölçekte üretim yap>lmas>d>r. Monositler, T lenfosit-
ler, endotel hücreleri, fibroblastlar ve `ili¤in stromal' hücreleri lenfohe-
matopoetik sitokinlerin önemli kaynaklar>d>r. Hipoksiye yan>t olarak
böbreklerde ve daha az olarak da karaci¤erde üretilen eritropoetin ge-
nel kural>n istisnas>d>r. Beyaz kan hücresi oluflumunu uyaran etkiler
genellikle yabanc> ya da zararl> etkenlerle karfl>laflma ile iliflkili olur-
ken trombosit üretimi kanama, anemi ve trombositopeniye yan>t ola-
rak gerçekleflmektedir.
Belirli bir hücre s>n>f>n>n sitokin duyarl>l>¤>n> tan>mlayabilmenin
belki de en iyi yolu onun sitokin reseptör ifadesini belirlemektir. Her
bir sitokinin kendi özel reseptörü vard>r, ancak, kimi sitokinler ortak
sinyal ileticiler kullanabilirler. Pek çok reseptör sitokini ile ba¤land>k-
tan sonra dimerleflmekte ve ard>ndan tirozin kinaz> etkinlefltirmekte
ve böylelikle de hücre içi proteinlere fosfor eklenmesine neden olmak-
tad>rlar; di¤er reseptörlerin böylesi içsel enzimatik etkinlikleri yoktur
ama JAK2, Fes ve Lyn gibi reseptörle iliflkisi olmayan tip tirozin kinaz-
lar> etkinlefltirerek protein fosforilasyonu sa¤larlar. Reseptörler az sa-
y>da eksprese edilirler, bir hücre bafl>na birkaç yüzden fazla de¤ildir-
ler. Çok potansiyelli yerleflici kök hücrede ço¤u sitokin için reseptör
varken daha olgun hücrelerdeki reseptör da¤>l>m> daha s>n>rl>d>r.
mlanm>flt>r.
septör ailesinin üyeleri aras>nda IL-2, IL-3, IL-4, IL-5, IL-6, IL-7, IL-9,
G-CSF, granülosit-makrofaj kolonisini uyaran faktör (GM-CSF) ve erit-
ropoetin reseptörleri yer al>r. Bu reseptörlerin hücre d>fl> ba¤lanma
bölgeleri korunmufl dört sistein yeri (residue) ve WS-X-WS motifi içer-
mektedir (X de¤iflebilen bir amino asit olmaktad>r). Bir k>sm>n>n im-
münglobulin benzeri parçalar> da vard>r. GM-CSF, IL-3 ve IL-5'in
düflük ilgili
-zincirleri özgüllük gösterirken yüksek ilgili -zincirleri
Bölüm 160
Hematopoez ve Hematopoetik Büyüme Faktörleri
1166
K>s>m XIV
Hematoloji
TABLO 160-1
KÖK VE ÖNCÜ HÜCRELER (H
Özellik
Kök Hücre
Öncü Hücre
Ço¤alma potansiyeli
Çok fazla
Daha s>n>rl>
Kendini yenileme
Nüfusa ba¤>ml>
Olas>l>kla yok
Farkl>laflma potansiyeli
Tüm lenfohematopoetik dizeler
K>s>tl>
Farkl>laflma özellikleri
Minimal- dize iflareti yok
Giderek artar
H>zl>, amaçl> hareketler ve
Bilgi az
ayaks> uzant>lar; yer bulma (homing)
Hücre döngüsündeki durumu
Uykuda
Döngüye girer
Sitokin duyarl>l>¤>
Fenotipinin oluflmas> için çok say>da
K>s>tl>
sitokin gereklidir
Hücre kökeni
Bilinmiyor
Kök hücre
Rhodamine ve Hoechst boyalar>yla boyanma
Aktif p170 pompas>- soluk boyan>r
Daha az aktif p170 pompas> rhodamine
(k>smen p170 pompas>n>n aktivitesini yans>t>r)
ile parlak boyanma
In vivo nakil sonras> uzun-süreli
Tan>ml> hücreler
S>n>rl>-yok
hematopoez oluflturabilme
na yap>flma
Evet
Yok-s>n>rl>
fiEK
Lenfahematopoezin hiye-
rarfli modeli. NK = do¤al öldürücü RBC
= Eritrosit
Bazofil
Nötrofil
Eozinofil
RBC
Platelets
T lenfosit
B lenfosit
NK hücre
Monosit
Dendritik
hücre
Megakaryosit
Ço¤alma potansiyeli
Farkl>laflma
Öncüler
Kök
hücre
Farkl>laflm>fl
dize