din ana metaboliti, toksisitesi ana ilaca benzeyen, ancak orta derecede
antiaritmik etki gösteren N-asetilprokainamiddir. Böbrek yetmezli¤in-
de, N-asetilprokainamid fazla miktarda birikebilir, çünkü esas olarak
böbreklerden at>l>r. Sadece prokainamid düzeyinin ölçülmesi aritmik
etki veya toksisite riski ile ilgili düzeyi do¤ru bir flekilde yans>tmaz.
bulunmak mümkün de¤ildir. Böbrek hastal>¤>n>n aksine, bu konuda
doz ayarlarken baz al>nabilecek uygun bir laboratuvar testi bulunma-
maktad>r. Karaci¤erin protein üretme kapasitesi önemli ölçüde azal>r-
sa (albümin konsantrasyonu ve protrombin zaman> ile ifade edilir), si-
tokrom P-450 enzimleri ile metabolize edilen ilaçlar>n klirensi de muh-
temelen azal>r.
modinamik de¤iflikli¤e neden olur ki bu da karaci¤er kan ak>m>n>n azal-
mas>yla birlikte klirensin azalmas>na neden olur; hem de ilk geçifl etki-
sinin olmamas>na neden olabilir ki, her iki durum da sistemik dolafl>ma
giren ilaç konsantrasyonu artar. Hepatik ekstraksiyonu yüksek olan ve
tipik olarak oral kullan>lan ilaçlar (örn., propranolol), sistemik dolafl>m-
da daha yüksek ve muhtemelen toksik konsantrasyonda bulunabilirler.
ce primer böbrek hastal>¤>nda da bahsedildi¤i gibi doz, kreatin
klirensi kullan>larak düflük böbrek perfüzyonuna göre ayarlanabilir.
Karaci¤er kan ak>m>n>n azalmas>n>n farmakokinetik üzerine etkisini
de¤erlendirmek daha zordur. Hepatik ekstraksiyonu yüksek olan ilaç-
larda (örn., lidokain), karaci¤er kan ak>m>n>n azalmas>, dozun düflü-
rülmesini gerektirir.
mid ve kinidin), sanal da¤>l>m hacminde azalmaya neden olan, flok gi-
bi düflük tansiyona neden olan koflullardan etkilenebilir. Da¤>l>m hac-
mi azal>rsa, olas> toksik ilaç düzeylerini önlemek için, ilac>n yükleme
dozu azalt>lmal>d>r.
p>lmal>d>r.
bahsedilen farmakokinetik ilkeler geçerlidir. Esas hedef, tüm vücutta-
ki ilaç yüklemesinin büyük k>sm>n> atarak, ilac>n vücuttan at>l>m>n> ar-
t>rmakt>r. VD ve klirens de¤erlerini incelemek baz> noktalarda yar-
d>mc> olabilir. VD genifl olan ilaçlarda (örn.,Tablo 27-1'de digoksin)
ilac>n sadece az bir k>sm> at>labilir, çünkü klirens sadece plazmadaki
ilaç miktar>n> etkiler ve ilac>n vücuttaki büyük k>sm> plazma kompart-
man> d>fl>ndad>r. Benzer flekilde, klirensi yüksek olan ilaçlarda hemo-
perfüzyon, toplam klirensi çok az art>rabilir ve önerilmez. Tablo 27-2,
yayg>n kullan>lan baz> ilaçlar>n at>l>m>nda hemodiyalizin yararl> olup
olmayaca¤>n> belirlemek için baz> veriler sunmaktad>r.
tisistemik faktörlerin rol oynad>¤> birçok hastal>¤>n görülme ihtimalinin
artmas>; bu hastalar>n tedavisinde birçok ilaca (ço¤u zaman farkl> he-
kimler taraf>ndan yaz>lan) ihtiyaç duyulmas>; ve farmakokinetik ve far-
makodinamik de¤ifliklik görülme ihtimalinin artmas> fleklindedir. Bu
faktörlerin hepsi bu hasta grubunda, ilaç etkileflimlerinin daha s>k gö-
rülmesine ve ters ilaç yan>tlar>n>n belirgin olarak artmas>na neden olur.
Farmakokinetik De¤ifliklikler
kokinetik aç>dan önemli organlardaki (örn., böbrek ve karaci¤er) belir-
gin de¤ifliklerini takiben ortaya ç>kabilir. Yaflla birlikte, esas olarak vü-
cut düzenindeki de¤iflikliklere ba¤l> olarak, ilac>n da¤>l>m> önemli de-
¤ifliklik göstermeye bafllar. Bunun en tipik örne¤i, ya¤s>z vücut kitlesi
ile vücuttaki toplam su miktar>nda azalmaya ba¤l> olarak tüm vücut
ya¤>n>n artmas>d>r. Karaci¤erin yafllanmas>na ba¤l> olarak, baflta albü-
minde azalma olmak üzere, plazma protein konsantrasyonu da de¤i-
flebilir. Da¤>l>mdaki de¤ifliklikler, sanal da¤>l>m hacminde bir de¤iflik-
lik gibi ortaya ç>kar. Plazma proteinlerine ba¤lanmayan suda çözünen
ilaçlar>n, ya¤da çözünen ilaçlar>n aksine VD azal>r. Ya¤da çözünen
ilaçlar>n VD artar. Metabolizmadaki en ufak de¤ifliklikler yafllanmaya
eklenir, ama bunlar tek bafl>na yafll>l>kla birlikte ortaya ç>kan farmako-
kinetik de¤iflikliklerden sorumlu olamazlar.
labilir. Glomerüler filtrasyon h>z> %50 oran>nda azalabilir. Hepatik
klirensi yüksek ilaçlar (örn., lidokain) hariç, ilaçlar>n hepatik at>l>m>
daha az etkilenir. Yafllanmayla birlikte ço¤u ilac>n eliminasyon yar>-
lanma ömrü, sanal da¤>l>m hacminin artmas> ve hepatik ya da renal
klirensin azalmas> sonucu uzar (5. denkleme bak>n>z).
Farmakodinamik De¤ifliklikler
yafll>larda daha düflük dozda kullan>lmal>d>rlar. Yafll>larda yayg>n ola-
rak kullan>lan ilaçlarda bu tip de¤iflikliklerin pek çok örne¤i vard>r. Ör-
ne¤in, genç eriflkin insanlarda iyi tolere edilen konsantrasyonlarda ve-
rilen kayg> giderici ilaçlar ve baz> sedatif-hipnotik ilaçlar, yafll>larda da-
ha fazla santral sinir sistemi depresyonuna neden olurlar. Benzer flekil-
de, gençler taraf>ndan iyi tolere edilen konsantrasyonda verilen antiko-
agülanlar (örn.,varfarin) yafll>larda kanamaya neden olabilir.
kilenen hepatik klirensi yüksek ilaçlar hariç, bafll>ca karaci¤er tara-
f>ndan at>lan ilaçlar>n dozlar>n> yafla göre ayarlamaya gerek yoktur.
ilaç dozu kullan>lmal>d>r.
lerek, reçeteyle verilen ilaçlar>n yan> s>ra reçetesiz al>nan ilaçlar> da
kapsayacak flekilde hastan>n ilaç hikayesi s>k s>k gözden geçirilme-
lidir.
ilaç etkileflmelerinin ço¤u, genelde tipik olarak terapötik indeksi dü-
flük bir ilaç (örn., varfarin) ile kolay görülebilen bir farmakolojik etki-
yi (örn., kanama) içerir; böylece ilaç miktar>ndaki ufak bir art>fl belir-
gin bir etki yapar (toksisite).
nümüzde düzgün ve kapsaml> bir denetim mekanizmas>n>n olmay>fl>-
d>r. Özellikle hastal>¤> kritik olan, hastanede yatan ve 10'dan fazla ilaç
kullanan hastalarda ilaç etkileflmesi daha fazla görülür.