background image
nellikle düflürür. Sebze, meyve ve düflük ya¤l> süt ürünlerinden zen-
gin ve doymufl ve toplam ya¤ içeri¤i az olan DASH (Dietary Approac-
hes to Stop Hypertension) diyeti de kan bas>nc> seviyelerini düflürebi-
lir; DASH diyeti ile birlikte yap>ld>¤>nda, sodyum al>m>n>n k>s>tlanma-
s> da ek yarar sa¤lamaktad>r.
Alkol al>m> kan bas>nc>n> yükseltti¤i
için hipertansif hastalarda al>m> k>s>tlanmal>d>r.
I Diabetes Mellitus
Tip 2 diyabetes mellitus obezite ile, özellikle abdominal obezite ile
güçlü flekilde iliflkilidir. fieker tüketimi, kilo al>m>n> artt>rmas> d>fl>nda,
diyabete neden olmaz. Diyabetlilerde daha önce önerilen toplam kar-
bonhidrat k>s>tlamas>, uygulamay> destekleyen kan>tlar>n yoklu¤u ne-
deniyle terk edilmifltir; diyabetiklerde enerji al>m>n>n %55-60'> karbon-
hidratlarda, tercihen lif içeren ifllenmemifl karbonhidratlaran karfl>lan-
mal>d>r. Yüksek ya¤l> diyetler, diyabetiklerin yüksek risk alt>nda ol-
duklar>, obezite ve KKH'y> artt>rd>¤> için, diyetteki ya¤ oran> düflük tu-
tulmal>d>r. Diyabetiklerde alkol hipoglisemi, hiperglisemi yapabilir ve
trigliserit düzeyini artt>rabilir ve kullan>m> k>s>tlanmal>d>r. Diyabet ve
diyabetik olmayanlarda afl>r> alkol al>m> birçok ölümden sorumludur,
özellikle de kaza ve karaci¤er hastal>¤>ndan ve baz> intihara ba¤l>
ölümlerde katk>da bulunan bir faktördür.
I Osteoporoz
Osteoporoz baz> diyetsel faktörlerden etkilenir. Adolesan dönemin-
de yetersiz kalsiyum al>m> erken yetiflkinlik döneminde suboptimal pik
kemik kitlesine neden olarak, osteoporoz riskini artt>rabilir. Amerikal>-
lar taraf>ndan gere¤inden fazla miktarlarda tüketilen sodyum ve prote-
in afl>r> kemik kayb>na yatk>nl>k yaratabilir. Afl>r> vitamin A deste¤i ke-
mik kitlesini azalt>r ve k>r>k riskini yükseltir. D, K vitamini ve magnez-
yum optimal kemik kitlesinin korunmas>na yard>mc> olur.
I Di¤er Hastal>klar
I Obezite
Amerika Birleflik Devletleri'nde prevalans> en yüksek beslenme
bozuklu¤u olan obezitenin nedenleri ve sa¤l>¤a etkileri Bölüm 239'da
ele al>nm>flt>r. Obezitenin dahil oldu¤u, bel çevresinde geniflleme, se-
rum glikoz, trigliserit düzeyinde ve kan bas>nc>nda art>fl ve HDL ko-
lesterol seviyesinde düflüklük ile giden metabolik sendrom ­baz>lar>
taraf>ndan, di¤er terimlerin yan>nda "metabolik sendrom" veya "sen-
drom X" olarak adland>r>lmaktad>r- Amerika Birleflik Devletleri'nde
endifle verici düzeyde yayg>nd>r
ve KKH, kanser, tip 2 diyabet ve
hipertansiyon için major bir risk faktörüdür (Bölüm 248).
I k
Düflük lifli diyet konstipasyona neden olur ve intestinal divertikü-
ler hastal>¤>n bir nedeni oldu¤u düflünülmektedir.
I Konjenital Nöral Tüp Defektleri
Yetersiz maternal folik asit al>m>n>n spina bifida ve myelomeningo-
sel gibi nöral tüp defektleri için major bir risk faktörü oldu¤u kesin ola-
rak kan>tlanm>flt>r. Bu nedenle Amerika Birleflik Devletleri'nde 1998 y>-
l>nda beri süt ve tah>l ürünleri folik asitle zenginlefltirilmektedir.
KANITLARIN DDE/
Anlafl>laca¤> üzere diyet al>flkanl>klar>n>n Amerika Birleflik Devlet-
leri'nde var olan birçok ölümcül ve yaflam kalitesini etkileyen hastal>-
¤>n insidans ve ciddiyetini etkiledi¤ine dair var olan kan>tlar oldukça
güçlüdür. "Normal" Amerikan diyetinin modifiye edilmesinin gerek-
siz veya faydas>z oldu¤unu destekleyen bir bulgu yoktur. Tek soru de-
¤iflimin yap>labilir olup olmad>¤> ve bunun için neyin gerekti¤idir. Çe-
flitli sa¤l>k kurulufllar> ve A.B.D. devleti primer yöntem olarak toplum
e¤itimini, özellikle de diyet amaçlar>n>n yay>nlanmas>n> benimsemifl-
tir (bkz. Tablo 232-3). A.B.D. Tar>m Departman> ve Sa¤l>k ve Hizmetleri Departman> Amerikal>lar için Diyet K>lavuzlar> (bkz Tablo
232-2) ve günümüzde MyPyramid olarak isimlendirilen g>da k>lavuzu
(fiekil 232-1) gelifltirmifl ve periyodik olarak revize etmifltir. Her ne ka-
dar baz>lar> 2005'de yay>nlanan MyPyramid'in kompleks ve amaçlar>-
n>n gerçekçi olmad>¤>n> iddia etse de hem bu hem de Amerikal>lar için
Diyet K>lavuzlar> önceki versiyonlara göre daha fazla kan>ta dayal>d>r
ve MyPyramid, internet üzerinden giren kullan>c>n>n bireysel özellik-
lerine göre yap>lm>fl detayl> öneriler sa¤lamaktad>r.
Hekimler, diyet al>flkanl>klar>n> optimal hale getirmelerini destek-
leyerek ve gerekli de¤ifliklikleri yapmalar>na yard>mc> olmak için di-
yetisyenlerin yard>m>n> ve bilgilendirici materyal sa¤layarak hastalar>-
n>n sa¤l>klar>n> etkileyebilir. Sa¤l>k sigortas> yapan kurulufllar>n diye-
tisyen hizmetlerini karfl>lamalar> pratik beslenme tedavileri için önem-
li bir engelin kalkmas>n> sa¤layacakt>r.
3
5
Bölüm 232
Beslenmenin Sa¤l>k ve Hastal>k ile
1608
K>s>m XVII
Beslenme
fiEKBir kal>p herkes için uygun de¤ildir. USDA'n>n yeni MyPyramid'i sa¤l>kl> yeme al>flkanl>¤> ve fiziksel aktiviteye yönelik olarak
kiflisellefltirilmifl bir yaklafl>m> sembolize etmektedir. Sembolün basit olmas> amaçlanmaktad>r. Bu sembol tüm tüketicilere sa¤l>kl> g>da seçimi yapmay> ve her gün aktif
olmalar>n> hat>rlatmak için gelifltirilmifltir. Bireysel olarak haz>rlanm>fl beslenme bilgileri ile birlikte MyPyramid'in interaktif bir versiyonuna www.MyPyramid.gov'dan
ulafl>labilir.
Aktivite
Aktivite, günlük fiziksel aktivitenin önemini
hat>rlatmak amac>yla, basamaklar ve
basamaklar> t>rmanan insan taraf>ndan
temsil edilmektedir.
Orant>sall>k
Orant>sall>k g>da gruplar> bantlar>n>n
farkl> genifllikleri ile gösterilmektedir.
Genifllikler bir insan>n her gruptan ne
kadar seçmesi gerekti¤ini önermektedir.
Genifllikler sadece genel bir öneridir,
kesin oranlar de¤ildir. Sizin için ne
kadar>n>n do¤ru oldu¤unu ö¤renmek
için web sayfas>n> kontrol ediniz.
Çeflitlilik
Çeflitlilik Piramiddeki 5 grubu ve ya¤lar>
temsil eden 6 renk band> ile sembolize
edilmektedir. Bu durum sa¤l>kl> yaflam
için her gün tüm gruplardaki g>dalara
ihtiyaç duyuldu¤unu hat>rlatmaktad>r.
Yavafl yavafl iyileflme
Slogan ile yavafl yavafl gerçekleflen bir
iyileflme desteklenmektedir. her gün atacaklar> küçük ad>mlar ile
diyet ve yaflam tarzlar>nda iyileflme
sa¤layabilecekleri hat>rlat>lmaktad>r.
MyPyramid.gov
Daha sa¤l>kl> bir "siz"
için basamaklar
Tah>llar Sebzeler
Meyveler
Süt
Ya¤lar
Et ve
Baklagiller
Kiflisellefltirme
Kiflisellefltirme basamaklardaki insan,
slogan ve URL ile temsil edilmektedir.
Her gün yiyebilece¤iniz g>da çeflidi ve
miktar> www.MyPyramid.gov adresinden
ö¤renilebilir.
Azaltma
Azaltma her g>da grubunun afla¤>dan
yukar>ya do¤ru daralmas> ile temsil
edilmektedir. daha genifl tabanl> g>dalarda
çok az veya hiç kat> ya¤ veya ek fleker
yoktur. Bu g>dalar daha s>k tüketilmelidir.
Üst alanda, daha dar olan g>dalar daha
fazla ek fleker ve kat> ya¤ içeren g>dalar>
temsil etmektedir. Daha aktif oldukça bu
g>dalardan daha fazla tüketebilirsiniz.