galaktoz ya da D-glukoz yutmas>yla refrakter ishal yaflayan ailelerin
jejunal biyopsi materyalinin in vitro çal>flmalar>nda insanlarda intesti-
nal glukoz transportunun genetik kontrolüne dair direkt kan>tlar bu-
lunmufltur. Pedigri analizi otozomal resesif kal>t>mla uyumlu bulun-
mufltur. Bu veriler insan jejunal (ve proksimal renal tübüler) mikrovil-
luslarda stereospesifik, sodyum ba¤>ml> ve enerji ba¤>ml> bir tafl>y>c>
proteini kodlayan bir geni göstermifltir. Aktif glukoz tafl>y>c>s>n>n eks-
presyonun klonlanmas> bir glukoz tafl>y>c> genler ailesinin varl>¤>n>,
amino asit sekanslar>n>n anlafl>lmas>n> ve ailesel glukkoz-galaktoz ma-
labzorpsiyonu ve renal glikozüri sendromlar>n> oluflturan spesifik ko-
don de¤iflikliklerini do¤rulam>flt>r
Glukoz Tafl>y>c>lar>nda Defektler
Glukozun aktif ya da fasilitatif tafl>nmas>nda mutasyonlardan kay-
naklanan, glukozun plazma membran>ndan tafl>nmas>n> içeren birçok
Bölüm 216
Do¤umsal Metabolizma Kusurlar>na Yaklafl>m
1540
K>s>m XVI
Metabolik Hastal>klar
TABLO 216-1
PROTE
ORGANSINIFLANDIRILMASI
Proteinler afla¤>dakiler gibi etki eder;
1. Plazma membran> fonksiyonlar>n> katalizler
a. Substrat tafl>nmas>
b. Hücresel sinyalleme (reseptörler)
2. Sitozol, lizozom, peroksizom, mitokondri, nükleus ve endoplazmik
retikulumda entegre metabolik yollar> katalizler.
3. Kanda dolafl>r ve çeflitli fonksiyonlar> görüp sürdürür (p>ht>laflma;
metal, lipid ve vitamin tafl>nmas>; immünite; oksijen tafl>nmas>; pro-
teazlar, hormonlar ve adezyon proteinlerinin düzenlenmesi).
4. Organlar ve organellerin yap>sal bütünlü¤ünü korur (kollajen, elastin,
aktin, distrofin, fibrillinler).
TABLO 216-2
DO/UMSAL METABOL
KUSURLARI <ÇMEKAN
1. Bloke edilen bir katabolik reaksiyonda substratlar>n toksik kon-
santrasyonlarda birikmesi. Örnekler; akçaa¤ac> flurubu idrar
hastal>¤>, galaktozemi, glukoz- galaktoz malabzorpsiyonu, Fabry
hastal>¤>, Gaucher hastal>¤>, üre döngüsü defektleri.
2. Normalde küçük etkisi olan bir yolla toksik yan ürünler oluflmas>.
Örnekler; tirozinemi tip I, adenozin deaminaz eksikli¤i.
3. Anabolik yoldaki bir son üründe eksiklik. Örnekler: albinizm, orotik
asidüri, skorbit.
4. Ara ürünlerin toksik düzeylerde afl>r> üretilmesine sebep olan
regülasyon kayb>. Örnekler; konjenital adrenal hiperplazi, intermitan
porfiri, ailesel hiperkolesterolemi.
TABLO 216-2
PLAZMA MEMBRANI TAfiIYICI PROTE
HASTALIKLAR
Hastal>k
Etkilenen Doku
Substrat
Kal>t>m Modu
Klinik Ekspresyon
B
12
malabzorpsiyonu
Vitamin B
12
Otozomal resesif
Juvenil
Mavi bebek bezi sendromu
Barsak
Triptofan
Otozomal resesif
Hiperkalsemi
Primer karnitin eksikli¤i
Böbrek + barsak
Karnitin
Otozomal resesif
Hipoglisemi, hipotoni
Konjenital kloridore
Barsak
Klorid
Otozomal resesif
Kistik fibrozis
Apikal epitelyum
Klorid
Otozomal resesif
Akci¤er, barsak
obstrüksiyonu
Sistinüri
Böbrek + barsak
Sistin + lizin, arjinin,
Otozomal resesif
Renal litiazis (sistin)
ornitin
Ailesel hipofosfatemik rikets
Böbrek + barsak
Fosfat
X'e ba¤l> dominant
Rikets
Folat eksikli¤i
Lenfosit, eritrosit
Metiltetrahidrofolat
Otozomal resesif
Aplastik anemi
Glukoz- galaktoz
Barsak + böbrek
Glukoz ve galaktoz
Otozomal resesif
Refrakter ishal
malabzorpsiyonu
Hartnup hastal>¤>
Barsak + böbrek
Nötral amino asitler
Otozomal resesif
Nikotinik asit eksikli¤i
(pellagra)
Kal>t>msal hipofosfatemik
Böbrek
Fosfat
Otozomal dominant
Büyümede k>s>tlanma,
rikets
rikets, hiperkalsiüri
Kal>t>msal renal hipoürisemi
Böbrek
Ürik asit
Otozomal resesif
Ürolitiazis (ürik asit)
Kal>t>msal sferositozis
Eritrosit
Sodyum
Otozomal resesif
Hemolitik anemi
Hiperdibazik aminoasidüri
Böbrek
Lizin, arjinin, ornitin
Otozomal dominant
?Belirtiler
(tip I)
Böbrek + barsak
Glisin, prolin, hidroksiprolin
Otozomal resesif
Benin?
Böbrek + barsak
Lizin
Otozomal resesif
Büyüme gerili¤i, nöbetler
Lizinürik protein
Böbrek, fibroblastlar,
Lizin
Otozomal resesif
Büyümede k>s>tl>l>k,
intolerans> (tip II)
hepatositler, barsak
hiperamonemi, mental
retardasyon
Metionin malabzorpsiyonu
Barsak
Metionin
Otozomal resesif?
Mental retardasyon, beyaz
saç, büyüme gerili¤i
Renal glikozüri
Böbrek
Glukoz
Otozomal resesif
Benin glukozüri
Renal tübüler asidoz (tip I)
Distal renal tübül
H
+
salg>lanmas>, sitrat,
Otozomal dominant
Hipokalemi, büyüme
kalsiyum
k>s>tl>l>¤>
Renal tübüler asidoz (tip II)
Proksimal renal tübül
Bikarbonat
"Ailesel"
Hiperkloremik metabolik asidoz