background image
bilir. Eve dönüflün son basama¤> transendotelyal göçtür. Burada s>k>-
ca tutunmufl olan lökositler endotelyal yüzey ve basal membrandan
geçer. Lökositlerin dokuya ulaflmas> için ise endotelyal yüzey ile te-
mastan kurtulmas> gerekmektedir. Bu süreci idare eden moleküler
komponentler halen tam olarak ayd>nlat>lmam>flt>r.
DO/AL
Do¤al
Nötrofil, eozinofil, bazofil, makrofaj/monosit, dendritik hücre ve
NK hücreler do¤al immün sistemin hücreleridir. Bu hücreler, özgül ol-
mayan immün yan>t oluflturmak için serum ve doku proteinleri gibi
bir tak>m solubl faktörlere ihtiyaç duyarlar. Ayr>ca bu sistemde, komp-
leman sistemi, bir grup plazma enzimleri ve düzenleyici proteinler
olup kontrollü sistematik bir silsile içinde inaktif proenzimlerden aktif
enzimlere dönüflürler (Bölüm 47). Do¤al immün sistemin hücreleri en-
feksiyona, hücresel hasara ve doku bütünlü¤ünün bozulma ihtimaline
karfl> duyarl>d>r ve bir tak>m reseptörleri arac>l>¤> ile bu durumlara ce-
vaben aktive olurlar. Bu hücreler kompleman faktörleri için yüzey re-
septörü bulundururlar. Antikor molekülleri bu hücre yüzeylerindeki
Fc reseptörlerine ba¤land>¤>nda aktive olurlar. Son olarak bu hücreler
desen tan>ma reseptörleri (Patern recognition Receptors= PPRs) eks-
prese ederler ve bu reseptörler arac>l>¤> ile mikrobiyal invazyonu ta-
n>rlar. Do¤al immün sistem bu çözünebilir faktörlere yan>t>n da ötesin-
de baz> hücre yüzey moleküllerini tarayarak hücrelerin bütünlü¤ünün
bozulup bozulmad>¤>n> gözden geçirir. Prensip olarak, membran pro-
teinlerinin tan>nmas> do¤al immün sistemin aktive olmufl hücreleri
için inhibitör sinyaller oluflturur. Dokulardaki bu membran proteinle-
rinin kayb> inhibisyonu ortadan kald>r>r ve koruyucu etkili fonksiyon-
lar>n ortaya ç>kmas> sa¤lan>r.
Desen Tan>ma Reseptörleri ile Aktivasyon
Do¤al immün sistemin stratejisi, birçok mikroorganizmada sunu-
lan iyi korunmufl çok da az miktarda olan baz> moleküllerin tan>nma-
s> üzerine yo¤unlaflma fleklinde kurulmufltur. Afla¤> yukar> yüz tane
reseptör bu ifl için görevlendirilmifltir. Ancak bu reseptör seti tüm en-
feksiyöz ajanlar> tan>mak için yeterli de¤ildir. Do¤al yan>t birçok pato-
jen s>n>f> taraf>ndan paylafl>lan bu yap>lara karfl> olup; bu yap>lar pato-
jenin patojenitesi ve yaflam devaml>l>¤> için gereklidir. Do¤al immün
sistemin yan>t verdi¤i bu parçalar sadece mikroplar taraf>ndan ekspre-
se edilirler; otoimmün yan>t>n engellenmesi içinse konakç> taraf>ndan
eksprese edilmezler. Desen tan>ma reseptörleri taraf>ndan tan>nan bu
yap>lar "patojenle iliflkili moleküler desenler" (Pathogen-associated
molecular patterns=PAMPs) olarak adland>r>l>rlar. Bakteriyal lipopoli-
sakkaridler, peptidoglikanlar, mannanlar, bakteriyal DNA, çift sar-
mall> RNA ve glukanlar PAMPs'a örnek verilebilirler.
PAMP ba¤layan reseptör ailesi ortak baz> yap>sal karakteristik
özellikleri tafl>r. Örne¤in lösinden zengin tekrarlayan parçalar, kalsi-
yum ba¤>ml> lektin parçalar> ve çöpçü reseptör parçalar> (scavenger-
receptor protein domain) içerirler. Mikrobiyal hedefleri tan>mak için
farkl> baz> yolaklar kullan>rlar. Bu s>n>fta en iyi tan>mlanm>fl reseptör
mannan ba¤layan lektin olup; mikrobiyal karbonhidratlara ba¤lan>p
kompleman aktivasyonunun lektin yola¤>n> aktive eder. Di¤er bir
fonksiyonel PRR ise fagositlerde eksprese olan ve endositozisi kolay-
laflt>ran s>n>ft>r. Makrofaj mannoz reseptörü ve makrofaj çöpçü resep-
törü en iyi bilinen örneklerdir. Bu reseptörler mikroplar>n dolafl>mdan
temizlenmesi için gereklidir. PRR'lerin üçüncü s>n>f> ise hücre aktivas-
yonunu kontrol eder (fiekil 42-1). En önemli üyesi ise TLRler (TLR)'dir.
Memelilerde ilk olarak Drosophila'larda en az 10 tane TLR tan>mlan-
m>flt>r. TLR'ler, NF-
B sinyal yola¤> aktivasyonunu düzenleyerek baz>
inflamatuvar sitokin ve hücre yüzey moleküllerinin ekspresyonunu
kontrol eder. TLR'lerin en önemli üyeleri; di¤er hücre yüzey molekül-
leri ile birleflik olan ve bakteriyal lipopolisakkaridleri ba¤layan TLR-4,
bakteriyal peptidoglikanlar> ve lipoproteinleri tan>yan TLR-2 ve bakte-
riyal DNA motiflerine ba¤lanan TLR-9'dur.
PRR'ler do¤al immün sistemce kullan>lan, kazan>lm>fl immün sis-
temdeki antijene özgün geliflen reseptörlerden temel olarak farkl> olan
reseptörlerdir. Do¤al immün sistemin bu reseptörleri germline da
kodlanm>flt>r ve evrimsel olarak kontrol alt>ndad>r. Bu reseptörler
makrofaj ve dendritik hücreler gibi birçok farkl> efektör hücrede ortak
olarak bulunurlar ve klonal da¤>l>m göstermezler (Örne¤in bir çok
farkl> hücre ayn> spesifiteyi gösterir). Son olarak bu reseptörler ken-
dinden olan> tan>mazlar ve konakç> için otoimmün hasarlanma riski
tafl>mazlar ancak bu durumun istisnalar> da tan>mlanm>flt>r.
Major Histokompatibilite Kompleks S>n>f-I'i Tan>yan
Reseptörler ile Düzenleme
PRR'ler baz> hücre tiplerinde, baz> özel durumlarda hücre aktivas-
yonunda egemendirler. Do¤al immün sistemin di¤er hücreleri ise ak-
tive olabilmek için üzerlerindeki inhibitör mekanizmalar>n kalkmas>-
Bölüm 42
Do¤al ve Kazan>lm>fl
251
K>s>m VII
TABLO 42-1
CD MOLEKÜLLER< VE ÖZELL
CD Numaras>
CD86
CD94
CD95
CD102
CD152
CD154
CD158a-k
CD159a/c
CD178
CD195
CD197
CD281-289
ADCC = Antikor ba¤>ml> hücresel sitotoksisite, CCL = CC kemokin ligand>, CCR = CC kemokin reseptörü, CTLA4 = Sitotoksik T lenfosit antijen, EBV = Ebstein Barr virüs; Fc =
, HIV =
benzeri transkript, LDL = Düflük dansiteli lipoprotein; LFA = Lökosit fonksiyonuyla iliflkili antijen; LPS = Lipopolisakkarid; MIP = Makrofaj inflamatuvar protein; PAMPs = Patojen
iliflkili moleküler pattern; PECAM = Trombosit endotelyal hücre adezyon molekülü.
Temel Hücresel Kaynak
Dendritik hücreler, makrofajlar,
aktive B hücreler
T hücre alt tipleri, NK hücreler
Genifl da¤>l>m
Endotelyal hücreler, T hücre,
B hücre, monositler
Aktive T hücreler
Aktive T hücreler
T hücre alt tipleri, NK hücreler
T hücre alt tipleri, NK hücreler
Aktive T hücreler, çeflitli doku
hücreleri
Efektör T hücreler, monosit,
nötrofiller
Naive ve haf>za T hücreler, B
hücreler, dendritik hücreler
Dendritik hücre, monosit
Ligand
CD28, CD152 (CTLA4)
HLA-E
CD178 (Fas-ligand)
CD11a/CD18
CD80, CD86
CD40
MHC-I
HLA-E
CD95
RANTES, MIP-1
, MIP-1
CCL19 kemokinler ve
CCL21
Mikrobiyal ürünler,
PAMPs
Temel Fonksiyon
Kostimülatör ligand
Hücre aktivasyonunun inhibisyonu
Fas olarak da bilinir apopitozisi indükler
ICAM-2 olarak da bilinir, adezyon
Negatif regülatör sinyal, CTLA4 olarak da bilinir
Kostimülatör sinyal sa¤lar
Pozitif ve negatif regülatör sinyaller, öldürücü
immünglobülin benzeri reseptör olarak da bilinir
CD94 ile iliflkili, negatif (a) ve pozitif (c) regülatör sinyaller
Apopitozisi indükler
Kemokin reseptörü, periferik dokuya migrasyon
indüksiyonu, HIV için koreseptör, CCR5 olarak da bilinir
Kemokin reseptörü, sekonder lenfoid dokuya migrasyonun
indüksiyonu, CCR7 olarak da bilinir
Hücre aktivasyonu, TLR1-9 olarak da bilinir