background image
GÖRME KAYBINDA GENEL YAKLAfiIM
Görme azalmas> s>kl>kla doktor muayenesi gereksinimini ortaya
ç>karmaktad>r. Nedeni primer olarak gözle ilgili (katarakt) veya siste-
mik (Örn: hipertansif retina dekolman>) olabilir. Hastalar genellikle
görme azalmas>n> muayene eden doktor veya paramedikal bir profes-
yonel saptayana kadar farketmezler.
Oküler fizyoloji ve nörofizyoloji sa¤l>kl> bir popülasyonda görülen
genifl iflitme efli¤i spektrumunun aksine, düzeltilmifl görme potansiye-
linin tüm bireylerde ayn> oldu¤unu kabul eder. Bu nedenle normal
görmedeki (20/20 görme) ufak bir de¤ifliklik dahi nedeni bulunana
kadar ayr>nt>l> bir araflt>rma gerektirir. Rutin oftalmik muayenenin bir
di¤er amac> da görme keskinli¤i normal ve subjektif hiçbir yak>nmas>
olmayan bireylerde asemptomatik lokal (Örn: Koroid melanomu) ve-
ya sistemik (Örn: Diabetes mellitus) patolojilerin saptanabilmesini
sa¤lamakt>r.
Oküler Fonksiyonlar>n De¤erlendirilmesi
Görmeyi de¤erlendirmenin en s>k ve en objektif yöntemi harf sa-
t>rlar>n> okutmak olmakla birlikte görme fonksiyonu asl>nda renk, ha-
reket, kontrast, parlakl>k, görme alan> ve persepsiyon derinli¤inin al-
g>lanmas>n> da içerir. Ancak bu nitelikler bireyler aras>nda fazla de¤ifl-
kenlik göstermeleri ve tekrarlanabilir, standart ölçeklerinin olmamas>
sebebiyle tarama muayenelerinde nadiren de¤erlendirilir. Buna karfl>n
görme keskinli¤i retina anatomisine ba¤>ml> oldu¤undan bireyler ara-
s>nda fazla de¤ifliklik göstermez. Normal görme keskinli¤i insan reti-
nas>nda 1 derecelik aç>ya karfl>l>k gelen yass> bir objenin do¤ru rezo-
lüsyonu anlam>na gelmektedir. Görme eflelinde 20/20 s>ras> 20 feet
uzakl>kta, retinada 5 derecelik aç>ya karfl>l>k gelen harflerden oluflur.
Bu harflerin her bir segmenti retinada 1 derecelik aç>ya karfl>l>k gelir ve
harfin tan>nmas> için rezolüsyona u¤ramas> gerekir. (fiekil 449-1). Bu
harflerin yar>s> büyüklü¤ündeki harfler ayn> mesafenin yar>s> kadar
uzakl>kta tutuldu¤unda da retinada ayn> aç>ya karfl>l>k gelirler. (10/10
görme keskinli¤i) Bir denek 1 derecelik aç>ya karfl>l>k gelen bir yaz>y>
çözümleyemiyorsa görme standard>n alt>ndad>r ve fonksiyonel yeter-
sizli¤e yol açar (Tablo 449-1). Nedeni gözyafl> film tabakas>ndan oksi-
pital lobtaki görme merkezine kadar uzanan görme sisteminin herhan-
gi bir yerinde olabilir (fiekil 449-2).
n baflvuru yak>nmas> olsun, ister tesadüfi bir bulgu ol-
sun, az görme ayr>nt>l> oftalmolojik de¤erlendirme gerektirir. Pupil re-
aksiyonlar>n>n
muayenesi oküler fonksiyonun en objektif ölçümünü
sa¤lar. Relatif aferen pupil defekti (RAPD, Marcus Gunn pupillas>) için
yap>lan sallanan fener testinde gözler s>rayla ayd>nlat>l>r ve bu esnada
direk (ipsilateral) ve konsensüel (kontrlateral) cevaplar da de¤erlendi-
rilir. Aferen iletimi etkileyen bir optik sinir veya nadiren santral sinir
sistemi lezyonu direk iluminasyonda pupillada etkilenen tarafta para-
doksik bir dilatasyona neden olur. Arka segment ve ön segment pato-
lojileri yo¤un katarakt da dahil olmak üzere RAPD'ye neden olmazlar.
Ciddi ambliyopiler bazen RAPD görülebilir. Konfrontasyonla görme ala-
n>
de¤erlendirmesi büyük kadran defektlerini tespit etmek için her bir
göze ayr> ayr> uygulan>r. Renkli görme testleri optik sinir fonksiyonlar>
için hassas bir indikatördür. Sinir ve kas anormallikleri için ekstraokü-
ler motilite de¤erlendirilir.
Göziçi bas>nc> en do¤ru olarak korneay> düzlefltirmek için bir apla-
nasyon prizmas> kullanan aplanasyon tonometrisi ile ölçülür. Artm>fl
göziçi bas>nc> glokomu düflündürürken, azalm>fl göziçi bas>nc> retina
dekolman> veya glob yaralanmas>n> gösterir. Korneal kal>nl>k ve rijidite
bu ölçümleri etkileyebilir. Gözlerin binoküler olarak do¤ru hizada olup ol-
mad>¤> (ortofori) korneal >fl>k refleksi ile de¤erlendirilebilir; prizmalarla
yap>lan örtme testi ise daha detayl> bilgi sa¤lar. Binoküler fonksiyon ise
polarize camlar ve uzak ve yak>n mesafedeki hedeflerle de¤erlendirilir.
Ani görme kay>plar> genellikle dolafl>msal problemler ve travma
nedeniyle ortaya ç>kar (Tablo 449-2). Bu durum geri dönüflsüz olsa da
do¤ru de¤erlendirme çok önemlidir.
Anatomik De¤erlendirme
Gözün anatomik de¤erlendirmesi gözün, kapaklar>n ve oküler ad-
nekslerin eksternal muayenesi ile bafllar. Ekzoftalmometre ile lateral
orbital rime göre ekzoftalmus veya enoftalmus de¤erlendirilir. Kapak-
lar>n pozisyonu ve lezyonlar> kaydedilir. Orbital rim ve bölgesel lenf
nodlar> palpe edilir. Globun direnci dijital olarak palpe edilir.
Yar>kl> lamba biyomikroskopisinde s>rayla kapak konturu, lezyon-
lar> ve kirpikler de¤erlendirilir. Konjonktiva, sklera ve kornean>n enjek-
siyon, sekresyon ve inflamasyon aç>s>ndan muayenesi yap>l>r. Ön ka-
mara proteinli eksuda (flare) birikimi, inflamatuar hücreler veya k>rm>-
z> küreler aç>s>ndan de¤erlendirilir. Lens ve ön vitreus muayene edilir.
Gonyoskopi farkl> aynalar> olan lenslerle aç> yap>lar>n> görmek, aç>
kapanmas>, neovaskülarizasyon veya tümörleri de¤erlendirmek için
yap>l>r. panoramik olarak görülür. Özellikle optik sinir bafl>, retina damarlar>
ve makula de¤erlendirilir. Perifer retina ise en iyi skleral depresyon
uygulanarak görülebilir.
Yard>mc> Tetkikler
Çeflitli elektrofizyolojik ve radyolojik tetkikler oftalmolojik mu-
ayeneyi tamamlay>c> olarak kullan>labilir. Farkl> intensitede statik sti-
mulus kullanan otomatize perimetriler pek çok klinikte manuel görme
alan>n>n yerini alm>flt>r. Komputerize istatistiksel analiz seri muayene-
lerin daha do¤ru bir flekilde karfl>laflt>r>lmas>na imkan sa¤lamaktad>r.
Bu nedenle otomatize perimetri son y>llarda glokom hastalar>n>n taki-
binde alt>n standart haline gelmifltir. Günümüzde ise retina sinir lifi ta-
bakas>ndaki (ganglion hücreleri) hasar> görme alan>ndan daha erken
tespit edebilen sinir lifi tabakas> taray>c>lar> kullan>lmaya bafllanm>flt>r.
Korneal topografi, pakimetri ve speküler mikroskopi gibi tetkikler de
subklinik anormallikleri tespit etmek ve hastay> refraktif cerrahi aç>-
s>ndan de¤erlendirmek için kullan>l>r. Elektroretinografi spesifik reti-
na hastal>klar>n>n ay>r>c> tan>s>nda yard>mc> olur, vizüel uyar>lm>fl po-
tansiyel ölçümü ise vizüel korteksin fonksiyonunun de¤erlendirilme-
sine imkan sa¤lar.
En s>k kullan>lan tetkiklerden biri de retina ve koroidin flöresein
anjiografisidir. Antekübital fossadan intravenöz olarak flöresein enjek-
siyonunu hemen takiben k>sa aral>klarla >fl>k filtreleri kullan>larak fun-
dusun foto¤raf> çekilir. Farkl> boyalarla yap>lan benzer testler makula
lezyonlar>n>n tan>s>na yard>mc> olabilir. A- mod ultrasonografi ile gö-
zün aksiyel uzunlu¤unu ölçülür, bu da genellikle katarakt ameliyat>
olacak hastalarda implante edilecek göz içi lensin gücünü belirlemede
kullan>l>r. B-mod ultrasonografi ise fundusun direk görülemedi¤i
göziçi kanama, ilerlemifl katarakt veya miyotik pupillal> olgularda in-
traoküler dokular>n oldukça iyi görüntülenmesini sa¤lar. Ultrasonik
biyomikroskopi ile ön segmentin detayl> görüntüleri elde edilir. Bilgi-
sayarl> tomografi orbita yap>lar>n>n de¤erlendirilmesini sa¤larken,
magnetik rezonans görüntüleme optik sinir ve santral sinir sistemi lez-
yonlar>n>n daha detayl> incelenmesine olanak tan>r.
Spesifik Durumlar
K>rma Kusuru
Görme keskinli¤inde azalman>n en s>k nedeni k>rma kusuru yani
göze giren >fl>nlar>n retina üzerine odaklanamamas>d>r. K>rma kusuru
olan hastalar ametropik olarak tan>mlan>r. fl>¤>n reti-
na üzerinde odakland>¤> gözler ise emetropik olarak adland>r>l>r. Her-
hangi bir oftalmik patoloji olmad>¤>nda en iyi düzeltilmifl görme kes-
kinli¤inin emetropik görmeye denk olmas> gerekir. Bir baflka deyiflle
baflka bir patoloji olmad>¤>nda her hastan>n görme keskinli¤inin
20/20'ye ç>kar>labilmesi gerekir.
Miyopi
S>k görülen bir k>rma kusuru olan miyopide istirahat halindeki gö-
zün k>rma gücü aksiyel uzunlu¤una göre çok büyük oldu¤undan son-
suzda duran (yaklafl>k 20 feet mesafede) objenin görüntüsü retina
önünde odaklan>r (fiekil 449-3).
Fizyolojik Miyopi
S>k görülen bir k>rma kusuru olan fizyolojik miyopi istirahat halin-
deki gözün optik elemanlar>n>n k>rma gücü ile globun aksiyel uzunlu-
¤u aras>ndaki her ikisinin de normal s>n>rlarda olmas>na ra¤men orta-
ya ç>kan uyumsuzluktan kaynaklan>r. Normal insan gözünün k>rma
gücü yaklafl>k 65 dioptri (D)'dir. Bunun 45D'ini kornea ve gözyafl> film
Klinik De¤erlendirme
Tan>
K>s>m XXVI
Göz ve KBB
449
GÖZ HASTALIKLARI
Aaron Fay
Bölüm 449
Göz Hastal>klar>
2845