background image
duyarl>l>¤>n>n çok üstündedir; örne¤in esansiyel tremoru olan hastala-
r>n (Bölüm 434) sadece üçte ikisi aile öyküsü bildirir; ama böyle hasta-
lar>n %95'inin birinci derece akrabalar>nda tremor vard>r. Genetik has-
tal>klar hakk>ndaki bilginin genifllemesi (Bölüm 37), klinisyenlerin aile
hikayesini ortaya ç>karmaktaki becerilerini artt>rmalar> kadar bilgiyi
kesinlefltirme metodlar>n> da gelifltirmelerini talep etmektedir. Örne-
¤in, birinci derece akrabalar>nda kolon (LR 25), meme (LR 14), over
(LR 34) veya prostat (LR 12) kanseri bildiren hastalar daima do¤ru bil-
gi sa¤larlar.
Sistemlerin Gözden Geçirilmesi
Sistemlerin gözden geçirilmesi, ana organ sistemlerinin her birinin
yap>sal de¤erlendirmesidir. Genellikle o andaki hastal>¤>n öyküsünün
kapsamad>¤> bafll>klara odaklan>r. Pratikte, sistemlerin gözden geçiril-
mesi ya direkt sorgulamayla (Tablo 6-3) ya da hastan>n görüflme önce-
si bir anket doldurmas>yla yap>labilir. Direkt sorgulamada en iyi yak-
lafl>m aç>k uçlu sorular sormamak, do¤rudan sorularla etkin ve etkili
bir flekilde yaklaflmakt>r. Doktor, hastaya "Görmenizde yak>n zaman-
da bir de¤ifliklik oldu mu?" veya "Son zamanlarda nefes darl>¤>n>z ve-
ya öksürü¤ünüz var m>?" fleklinde sorular sorabilir. Bu yaklafl>mlar>n
göreceli de¤eri tam olarak araflt>r>lmam>flt>r. Bir tahmine göre, sistem-
lerin gözden geçirilmesi, olgular>n %10'unda yeni ve önemli tan>lara
götürür. Sonuç olarak, sistemlerin gözden geçirilmesi, konular> arafl-
t>rmada etkili bir mekanizmad>r ve hastan>n genel durumunu anla-
makta önemli bir yere sahiptir.
F
Refakatçiler
Görüflmelerde sorulunca, her yafl ve cinsiyetten hastalar>n ço¤un-
lu¤unun refakatçi tercihi konusunda bir fikre sahip olmad>¤> görül-
müfltür; bu yan>t>n gerçek duygular> m>, yoksa "dürüst" bir yan>t ver-
me arzusu mu oldu¤u ise aç>k de¤ildir. Bununla birlikte, yetiflkin ka-
d>nlar (%29) ve adolesan k>zlar>n ço¤unlu¤u (%46), bir erkek doktor
taraf>ndan meme, pelvik veya rektal muayeneleri yap>l>rken refakatçi-
yi tercih edeceklerini ifade etmifllerdir (özellikle ilk muayeneleri s>ra-
s>nda). Muayene eden kifliler hastalara refakatçi seçene¤ini sunmal>-
d>rlar ve klinisyen ve hasta ayr> cinsten oldu¤u zaman bir refakatçi ol-
mas>na dikkat edilmelidir. Muayene edenlerin ço¤u refakatçiyi cinsi-
yet fark>na ba¤l> kendi anksiyetelerini yat>flt>rmak için veya hastan>n
korunma ihtiyac>n> anlayarak prosedür esnas>nda endifleye kap>lma-
malar> için tercih ederler.
Vital Bulgular
Vital bulgular> genellikle bir asistan veya hemflire al>r. Geleneksel
olarak vital bulgular nab>z h>z>n>, kan bas>nc>n>, solunum h>z>n>, beden
>s>s>n> ve hastan>n a¤r>s>n>n kantitatif de¤erlendirmesini kapsar. Belirgin
anormallikler muayenenin devam>n> oluflturan tipik yap>sal yaklafl>m-
dan önce h>zl>, odaklanm>fl bir de¤erlendirme gerektirirler (Bölüm 7).
Nab>z, sadece h>z olarak de¤il, ritm olarak da kaydedilmelidir.
Doktorlar, incelemeye hastan>n elini tutarak nabz>n> palpe etmekle
bafllamay> ye¤leyebilirler. Bu korkutucu olmayan hastayla ilk temas,
doktorun, hastan>n nabz>n>n düzenli mi, düzensiz mi oldu¤unu anla-
mas>n> sa¤lar.
Kan bas>nc> anormalse doktorlar>n ço¤u, ölçümü tekrarlar. En bü-
yük de¤iflikli¤e yol açan alet hatas> sfigmomanometrenin kolluk ölçü-
südür (Bölüm 66). Ço¤u yetiflkin, büyük boy eriflkin ölçüsü kollu¤a ge-
reksinim duyar; dar kolluk kullanmak sistolik/diastolik kan bas>nc>n>
-8 ile +10/+2 ile +8 mm Hg de¤ifltirir. Tekrarlayan seslerin belirmesi
(Korotkoff sesleri, faz 1) sistolik bas>nc> oluflturur. Kolluk palpe edilen
bas>nc>n 20-30 mm Hg üzerine kadar fliflirilince, Korotkoff sesleri hafif-
ler ve bas>nç azalt>ld>kça kaybolur (faz 5). Seslerin kayboldu¤u düzey
diastolik bas>nc> oluflturur. Amerikan Kalp Birli¤i (the American He-
art Association), her ölçümün en yak>n 2 mm Hg yukar>ya yuvarlan-
mas>n> önermektedir.
Solunum h>z>, hastan>n solunum s>k>nt>s> (dispne) oldu¤unu söy-
ledi¤i zaman de¤erlendirilmelidir (Bölüm 83). Kiflisel dispne hissine,
artan solunum ifli neden olur. Muayene eden, hastan>n takipne (solu-
num h>z>n>n artmas>) veya hipopne (solunum h>z>n>n veya derinli¤i-
nin azalmas>) bulgusunu de¤erlendirmelidir. Takipne, her zaman hi-
perventilasyonla birlikte görülmez. Hiperventilasyon, arteriyel karbon
dioksit düzeyinde düflme ile sonuçlanan artm>fl alveoler hiperventilas-
yon olarak tan>mlan>r (Bölüm 104). Pnömoni oldu¤u düflünülen hasta-
lar>n de¤erlendirilmesinde, muayene edenler hastalar>n sadece
%63'ünde takipne bulundu¤u görüflünde hemfikirdir.
Yetiflkinlerin beden >s>s> daima bir oral elektrik termometreyle öl-
çülür. Bu termometreler geleneksel cival> termometrelerle uyumludur
ve kullan>m> daha güvenlidir. Rektal termometreler oral termometre-
lerden 0.4°C yüksek kaydedilir. Yeni timpanik termometrelerin hasta-
nelerde güvenle kullan>labilmek için orallere k>yasla çok de¤iflken ol-
du¤u görülür (-1.2° C ile +1.6° C aras>).
Sa¤l>k Hizmetlerinin Organizasyonu Birleflik Akreditasyon Komi-
tesi (the Joint Commission on Accreditation of Healthcare Organizati-
ons), hissedilen a¤r>n>n ölçümünün bafl savunucusudur. Hissedilen
a¤r>, tüm hospitalize hastalarda, 0 ile 10 ölçü aral>¤>nda (a¤r> yok -
flimdiye kadarki en kötü a¤r>) derecelendirilir (Bölüm 28). Ancak, olufl-
turulan ölçülerin, klinik tan> için bir tarama aleti olarak geçerlili¤i, ya-
rar> ve de¤eri belirsizdir.
Bafl ve Boyun
Yüz
Yüze bak>nca, muayene eden simetriye bakarak de¤erlendirmeyi
basitlefltirebilir. Asimetrik yüz bölümlerine dikkat edilmeli ve aç>klan-
mal>d>r. Asimetri örnekleri; cilt lezyonlar>n> (Bölüm 462), kafa sinirleri
felçlerini (Bölüm 418), parotis büyümesini (Bölüm 451) veya Horner
sendromunun ptosis bulgusunu (Bölüm 445) kapsar. Baz> hastal>klar
simetrik, anormal yüzlere neden olur; örnekler akromegaliyi (Bölüm
242), Cushing sendromunu (Bölüm 245) ve Parkinson hastal>¤>n> (Bö-
lüm 433) içerir.
Kulaklar
Doktorlar özel dikkat göstermezlerse iflitme kayb>n> fark etmeye-
bilirler (Bölüm 454). Hastalar f>s>lt> sesini anlayamazsa, iflitme kayb>-
n>n olabilirli¤i oldukça artar (LR 6.0). Kulak buflonu, azalm>fl iflitmenin
kolay tedavi edilen bir nedenidir. Timpan zarlar>n>n otoskopik de¤er-
lendirmesinde yar> saydam bir zar ve çekicin üzengiyle karfl> karfl>ya
geldi¤i yerde belirgin bir >fl>k konisi görülmelidir (flekil 452-6). Yetiflkin
Bölüm 6
Hastaya Yaklafl>m: Öykü ve Fizik Muyane
27
TABLO 6-3
S
Tüm sorular> belli bir zaman çerçevesine odaklay>n (ör. geçen ay içinde
veya flimdi) ve klinik incelemede sorulmayan konular> sorun
A¤>rl>k ve ifltah de¤iflikli¤i
Görmede de¤ifliklik
Duymada de¤ifliklik
Yeni veya de¤iflen cilt lezyonlar>
Gö¤sünde rahats>zl>k veya atlayan at>m hissi
Nefes darl>¤>, eforda dispne
Abdominal rahats>zl>k, kab>zl>k, melena hematokezya
Adet düzeni de¤iflikli¤i
Bahsedilmeyen eklem ve kas rahats>zl>¤>
Uyku problemleri
Cinsel fonksiyon zorlu¤u
Bahsedilmeyen sokak ilaçlar> alma
Depresyon (deprese veya ümitsiz hissetme, yapt>¤> fleylerden zevk
almama)
Yürürken, ayakta dururken, sandalyeden kalkarken istikrars>zl>k
Klinisyenler bu temel listeyle bafllayabilir ve konular kendi spesifik hasta
topluluklar>na uyarlayabilirler (Yafl, cins, ilaçlar ve incelemede görülen sorunlara
göre). Süreç, bu sorulara rutin, kiflisisel yaklafl>m gelifltirilerek h>zland>r>labilirler.